Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Qəlibləyici.
Hazırda üçşaroşkalı və almazlı qəlibləyicilərdən (şəkil 4.29) daha çox istifadə edilir. Bu, şaquli quyuların qazılmasında kəmərin aşağı hissəsini quyu mərkəzində saxlamağa imkan verir və eyni zamanda quyu divarlarının kələ-kötürlüyünü aradan qaldırmaq, quyu diametrini nominal diametrə qədər bərpa etmək və quyu lüləsini genişləndirmək məqsədilə baltadan yuxarıda yerləşdirilir. Şəkil 4.29. Qəlibləyicilər: a – pərli; b – şaroşkalı; c – kürə dayaq üzərində. Mərkəzləşdiricilər Mərkəzləşdiricilər (şəkil 4.30) qazıma kəmərini quyu mərkəzində saxlamaq üçün istifadə edilir. Bu baltadan yuxarıda turbin qazıyıcısı üzərində və ya ondan yuxarıda bağlanır və iş şəraitindən asılı olaraq müxtəlif sxemlər üzrə yığılır. 133 Şəkil 4.30. Mərkəzləşdiricilər Sabitləşdirici, qəlibləyici və mərkəzləşdirici tərtibatların əsas göstəriciləri cədvəl 4.6, 4.7 və 4.8-də göstərilmişdir. Quyudibi ə ks qapaqlar (klapan). Quyudibi əks qapaq (şəkil 4.31) quyu dibi zonada qazıma kəmərinə qazıma məhlulunun əks istiqamətdə daxil olmasının qarşısını alır. Belə keçiricilər quyudibi hidravliki mühərriklər tətbiq olunan halda bərk faza ilə mühərrik tutulmasın deyə çirklənmiş qazıma məhlulunun hidravliki quyudibi mühərrikə (HQM) düşməsinin qarşısını almaq üçün xüsusilə lazımdır. Bu tip keçiricilər əsasən əks qapağın yerləşməsi üçün daxili diametri işlənmiş uzunluğu 0,6 m olan borucuq şəklində hazırlanır. Əks qapaq aşağıdakı növlərdə olur: - qapama (açıb-bağlayan) tipli - nimçə (tarelka) tipli Maili istiqamətlənmiş quyuların qazılması zamanı əks qapaq balta üstü stabilləşdiricinin aşağı hissəsində yerləşdirilir, bu zaman əks quyudibi keçiricinin istifadə olunmasına ehtiyac duyulmur. Əks qapaq keçiricidən aşağıda yerləşdirilməlidir. 134 Qazıma zamanı quyudan qazıma borusu vasitəsilə qaz- neft təzahürlərinin qarşısını almaq üçün balta üstündə qıfıl birləşmələri arasında yerləşdirilir. Nimçə tipli əks qapaq : Əks Drossel tipli əks qapaq: 1 ̶ çubuq; 2 ̶ yay; 1 ̶ gövdə; 2 ̶ sıxıcı halqa; 3 ̶ qapağın yəhəri; 4 ̶ rezin 3 – kəsilmiş şayba; 4 –nimçə diafraqma; 5 – dayaq hlqası; 6 – kürə; 7 – məhdudlaşdırıcı; 8 – elastiki membrana; 9 – drosel 135 Şəkil 4.31. Quyudibi əks qapaqlar. Qoruyucu rezin halqalar (protektor Bettis halqaları). Rezin halqalar (şəkil 4.32) rotor üsulu ilə qazıma zamanı qazıma kəməri quyuya endirilmiş qoruyucu kəmərlərin içərisin- də fırlanmalı olur. Belə hallarda qazıma kəmərindəki qıfılların qoruyucu kəmərə dəyib onu zədələməməsi və tez yeyilib sıra- dan çıxmaması üçün qazıma borularına rezin halqalar geydirilir. Şəkil 4.32. Qoruyucu rezin halqa L = 192-270 mm, D = 150-202 mm, М = 6,1-8,8 kq 136 Cədvəl 4.6 Sabitləşdiricinin əsas ölçüləri, mm Baltanın nominal diametri Sabitləşdiricinin diametri Birləşdiri ci yiv nominal buraxıla bilən həddi 112.0 110.4 Z-66 120.6 119.0 -0.8 Z-73 132.0 130.4 139.7 (138.1) 138.1 (137.2) Z-86 142.9 (141.3) 141.3 (140.4) (Z-88) 149,2 147,6 -1.0 151,0 (149,4) 149,4(148,5) Z-102 158,7(157,1) 157,1(156,2) (Z-101) 161,0 159,4 165,1(163,5) 163,5(162,6) 190,5(189,9) 188,9(187,9) Z-122 215,9(214,3) 214,3(213,3) -1,2 Z-133, Z- 140 244,5(242,1) 241,3; 242,9(241,1) Z-162, Z- 171 250,8 247,6; 249,2 269,9(267,5) 266,7;268,3 (266,5) Z-171 295,3(292,9) 292,1;293,7 -1,4 Z-177 320,0 313,6;316,8 349,2(346,8) 342,8; 346,0 Z-201 393,7(391,3) 387,3; 390,5 444,5 438,1; 441,3 -1,6 490,0 483,6; 486,8 Qeyd: 1.Mötərizədə almazlı və İSM baltalarının diametrləri göstərilmişdir. 2. Sabitləşdiricilərin uzunluğu 3,5-12 m həddində olmalıdır. 137 Cədvəl 4.7 Qəlibliyəcinin əsas ölçüləri, mm Baltanın nominal diametri Qəliliyəcinin diametri Qəliliyəci diametrinin yana çıxma həddi Qəliblənmiş səthlərin uzunluğu К, КС КА, КСА КИ, КСИ КШ 1 2 3 4 5 6 7 93,0 92,2; 93,0 112,0 110,0; 112,0 -0,2 -0,80 120,6 119,0; 129,6 132,0 130,4; 132,0 139,7 (138,1) 138,1; 139,7 (137,1; 138,1) 142,9 (141,3) 141,3; 142,9 (140,4; 141,3) 151,0 (149,4) 149,4; 151,0 (148,5; 149,4) -0,3 -0,5 -0,85 (0,8 0,3) Д 158,7 (157,1) 157,1; 158,7 (156,2; 157,1) 161,0 159,4; 161,0 165,1 (163,5) 163,5; 165,1 (162,6; 163,5) -0,8 190,5 (188,9) 188,3; 190,5 (187,9; 188,9) 215,9 (214,3) 214,3; 215,9 (213,3; 214,3) -0,4 -0,6 -0,95 244,5 (242,1) 242,9; 244,5 (241,1; 242,1) 250,8 249,2; 250,8 269,9 (267,5) 268,3; 269,9 (266,5; 267,5) 295,3 (292,9) 293,7; 295,3 (291,9; 292,9) (0,8 2,0) Д 320,0 316,8; 320,0 -0,7 -1,00 349,2 (346,8) 346,0; 349,2 (345,8; 346,8) -0,5 (0,8 2,0) Д 1 2 3 4 5 6 7 393,7 (391,3) 390,5; 393,7 (390,1; 391,3) -0,8 -1,15 -1,6 444,5 441,3; 444,5 490,0 483,6; 486,8; 490,0 -0,6 -2,4 (0,8 1,8) Д 138 Cədvəl 4.8. Mərkəzləşdiricinin əsas ölçüləri,mm Baltanın nominal diametri Mərkəzləşdiricinin diametri Quyudibi mühərriklər Kəmərlər Nominal Tiplər üçün buraxıla bilən inhiraf həddi Nominal Tiplər üçün buraxıla bilən inhiraf həddi МСТ МСТК МС, ТК МСТ МСТК МС, ТК 112 106, 108, 110 110,4; 112,0 -0,2 -0,8 -0,3 -0,8 120,6 114, 116, 118 119,0; 120,6 132,0 126, 128, 130 130,4; 132,0 139,7 (138,0) 132, 134, 136 (132, 134, 136) 138,1; 139,7 (137,2; 138,1) 142,9 (141,3) 138, 140, 142 (138, 140) -0,8 141,3; 142,9 (140,4; 141,3) 151,0 (149,4) 150 (148) -0,25 -0,85 149,4; 151,0 (148,5; 149,4) -0,4 -0,85 -0,8 158,7 (157,1) 154, 156, 158 (150, 152, 154, 156) 157,1; 158,7 (156,2; 157,1) 161,0 160 159,4; 161,0 165,1 (163,5) 160, 162, 164 (158, 160, 162) 190,5 (188,9) 188, 190 (184, 186) 188,9; 190,5 (187,9; 188,9) 139 215,9 (214,3) 212, 214 (212) -0,30 -0,95 214,3; 215,9 (213,3; 214,3) 244,5 (242,1) 232, 234, 236, 240 (232, 236, 240) 241,3; 242,9; 244,5 (241,1; 242,1) -0,5 -0,95 250,8 244, 248 247,6; 249,2; 250,8 269,9 (267,5) 254, 258, 262, 266 (250,8; 254, 258, 262, 266) 266,7; 268,3; 269,9 (266,5; 267,5) 295,3 (292,9) 270, 275, 280, 285, 290 (270, 275, 280, 285) 292,1;293,7; 295,3; (291,9; 292,9) 320 310, 315 -0,35 -1,00 316,8; 318,4; 320,0 -0,8 -1,0 349,2 (346,8) 320, 325, 330, 335, 340, 345 (320, 325, 330, 335, 340) 342,8; 346,0; 349,2 (345,8; 346,8) 393,7 (391,3) 380, 385, 390 (370, 375, 380, 385) -1,60 387,3; 390,5; 393,7 (390,1; 391,3) -1,6 444,5 400, 410, 420 -0,40 -1,15 438,1; 441,3; 444,5 -1,0 -1,15 490,0 460, 470, 480 -2,40 483,6; 486,8; 490,0 -2,4 Qeyd: Mötərizədə almazlı və İSM baltaların diametrləri göstərilmişdir. 140 5. İnhirafetdirici alətlər. İnhirafetdirici alətin təyinatı – quyunu əvvəlcədən verilmiş və ya ixtiyari istiqamətdə əymək məqsədilə baltada inhirafetdirici qüvvə, yaxud balta ilə quyu oxları arasında müəyyən bucaq yaratmaqdır. Turbin qazıyıcısı ilə qazımada inhirafetdirici alət kimi- əyrikeçirici, TI və ŞI tipli turbin inhirafetdiriciləri, R-1 tipli inhirafetdirici, üzərinə lövhə yerləşdirilmiş inhirafetdirici, ekssentrik nippel və s. elektrik qazıyıcısı ilə qazımada – əsasən əyrilik mexanizmi (Ə.M); rotor qazımasında–paz şəkilli və şarnirli inhirafetdiricilər və s. tətbiq edilir. İnhirafetdiriclər, əsasən maili istiqamətlənmiş və üfüqi quyuların qazılmasında, müxtəlif növ mürəkkəbləşmələrin, qəzaların aradan qaldırılması məqsədilə şaquli quyulardan yeni lülənin açılmasında tətbiq edilir. Onlar qazıma zamanı azimut və zenit bucaqlarının eyni zamanda dəyişməsinə və ya bucaqlardan birini sabit saxlamaqla digərini, dəyişməyə imkan verir. Əyrikeçirici (şəkil 5.1). Maili və üfüqi quyuların qazılma- sında geniş yayılmış, hazırlanması və tətbiq edilməsi asan olan inhiraf yaradan alətdir. O, yiv birləşmələri oxlarının müəyyən bucaq altında kəsişdiyi, uzunluğu adi keçiricinin uzunluğuna bərabər olan AQB-dən hazırlanmış borudur. 1 0 4 0 əyriliyi olan yiv, əsasən, nippeldən bəzi hallarda isə muftadan açılır. Böyük sərtliyi olan əyrikeçirici alətin əyilmiş kəsiyində müəyyən qiymətə malik elastiki qüvvə momenti yaradır, bu isə nəticədə baltada inhirafetdirici qüvvə əmələ gətirir. Əyrikeçiricidən istifadə edilərkən nəzərə alınmalıdır ki, quyunun əyrilik intensivliyi–əyici alətin elementlərinin ölçülərindən, turbin qazıyıcısının, əyrikeçiricinin və onların yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş AQB-nin sərtliyi və çəkilərin- dən, quyunun diametrindən, qazıma rejimindən, qazıma 141 baltasının quyu divarını frezerləmə qabiliyyətindən və qazılan süxurun fiziki-mexaniki xassələrindən asılıdır. Əyri keçirici birseksiyalı turbin qazıyıcısı ilə istifadə edilərsə, onda zenit bucağını 40-45 0 -yə qədər, qısaldılmış turbin qazıyıcısı ilə 50-55 0 -yə qədər, qısa turbin qazıyıcısı ilə isə 85 0 -90 0 –yə qədər yığmaq olar. İnhirafetdirici R-1 (şəkil 5.2). AQB parçasından hazır- lanmış, öz oxuna nisbətən bir müstəvidə və bir istiqamətdə birləşdirici çəp yivlərə malik inhiraf yaradan alətdir. İnhirafetdirici oxu ilə aşağı birləşdirici yiv oxunun əmələ gətirdiyi bucaq 2 – 3 0 , inhirafetdirici oxu ilə yuxarı birləşdirici yiv oxunun əmələ gətirdiyi bucaq isə 2 – 2,5 0 təşkil edir. Bu inhirafetdirici elastiki yığıma malik QKAH-də 6 – 8m, sərt yığımlı QKAH-də isə 3 – 4m uzunluğunda olur. İnhirafetdirici R-1 zenit bucağını 90 0 -ə qədər yığmaq, quyunun azimutunu dəyişmək, sement körpüsündən və açıq lülədən yeni lülənin açılması və qazılması üçün istifadə edilir. Üzərinə lövhə yerləşdirilmiş inhirafetdirici (şəkil 5.3). Bu inhirafetdirici əyri keçirici ilə gövdəsinə lövhə yerləşdirilmiş turbin qazıyıcısından ibarətdir. Bu tip inhirafetdirici birseksiyalı turbin qazıyıcısı ilə tətbiq edilir. Lövhə təxminən sistemin mərkəzində və ya bir az aşağıda yerləşdirilir. Yerləşdirilmiş lövhənin hündürlüyü baltanın əndazə ölçülərindən kənara çıxmamalıdır. Lövhənin buraxıla bilən maksimal hündürlüyü aşağıdakı kimi təyin olunur d D , h max 5 0 burada D və d müvafiq olaraq balta və turbin qazıyıcısının diametrləridir. 142 Şəkil 5.1. Şəkil 5.2. Şəkil 5.3. Əyrikeçirici R-1 inhiraf-etdirici Üzərinə lövhə yerləşdirilmiş inhirafetdirici: 1– qazma borusu; 2 – əyri keçirici; 3 – turbin qazıyıcısı; 4 – halqavarı lövhə; 5-balta. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|