Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
151 6. Quyuların təbii əyilmə mexanizmi. Hazırda (şaquli, maili, üfüqi) quyuların istənilən üsulla qazılma prosesində qazılma dərinliyinin artması ilə əlaqədar olaraq, quyu lüləsi əyilir və nəticədə, yatağın işlənmə şəbəkəsi planı ciddi şəkildə pozulur. Bu proses quyu lülələrinin təbii əyilməsi adlanır. Bir çox hallarda quyu lüləsinin təbii əyilməsi nəticəsində quyu gövdəsində çıxıntılar və sərt əyintilər (dirsəklər) əmələ gəlir ki, bunlar da quyunun sonrakı qazılması, möhkəmləndirilməsi və istismarını çətinləşdirir. Bu səbəbdən bəzi hallarda quyunun qazılması zamanı ciddi mürəkkəbləşmələr və qəzalar baş verdiyindən və quyu lüləsinin uzanması nəticəsində qazılmaya nəzərdə tutulan xərclər artdığından layihə dərinliyinə çatmamış quyuların qazılmasını dayandırmaq məcburiyyəti yaranır. Quyuların öz-özünə əyilməsi təbii əyimə adlanır. Quyuların müxtəlif texniki və texnoloji proseslərin köməyilə əyilməsi süni əyilmə adlanır. Quyuların əyilməsinin əsas səbəbləri (şəkil 6.1). Süxurdağıdıcı alətə təsir edən əyici moment və müxtəlif qüvvələrin təsiri nəticəsində quyu dibində dağ süxurlarının qeyri bərabər dağıdılması baş verir. Bütün bu qüvvələri və momentləri, əvəzləyici qüvvəyə (P) və baş momentə (M) gətirmək olar. a) Bütün qüvvələr quyu oxu ilə üst-üstə düşən əvəzləyici qüvvəyə gətirilir , moment iştirak etmir. Belə halda düzxətli quyu qazılır. b) Bütün qüvvələr quyu oxu istiqaməti ilə müəyyən bucaq əmələ gətirən əvəzləyiciyə gətirilir, moment iştirak etmir. Əvəzedici qüvvənin yan təşkiledicisinin təsirilə quyu divarının frezerlənməsi baş verir və nəticədə quyu lüləsi əyilir. 152 Əyilmə intensivliyi dağ süxurlarının fiziki-mexaniki xassələrindən, baltanın yan frezerləmə qabiliyyətindən, qazımanın mexaniki sürətindən və başqa faktorlardan asılıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, quyu divarının ancaq frezerlənməsi yolu ilə əyilməsi quyu lüləsində sərt əyintilər əmələ gətirir buda alətin endirilməsi zamanı oturmalara səbəb olur və quyu lüləsinin əlavə işlənməsini tələb edir. c) Bütün qüvvələr süxurdağıdıcı alətin oxu ilə üst-üstə düşən əvəzləyici qüvvəyə və onun mərkəzinə görə devirici momentə gətirilir . Bunun əsasında quyu oxu və alətin oxu arasında müəyyən bucağı əmələ gəlir, nəticədə əyilmə baş verir. Bu halda əyrilik intensivliyi praktiki olaraq dağ süxurlarının fiziki-mexaniki xassələrindən və baltanın frezerləmə qabiliyyətindən asılı olmur, quyu oxu özlüyündə çevrə qövsünə yaxın əsas xətt kimi olur ç) Bütün qüvvələr quyu oxu ilə üst-üstə düşməyən əvəzləyici qüvvəyə və devirici momentə gətirilir. Bu halda quyunun əyilməsi quyu divarının frezerlənməsi və quyu oxuna nisbətən alətin maili vəziyyəti hesabına baş verir. Süxurdağıdıcı alətə təsir edən yuxarıda göstərən bütün qüvvələr və momentlər, bir çoxu məlum olmayan çoxlu sayda səbəbdən yaranır.Bunların hamısı şərti olaraq üç qrupa bölünür- geoloji, texniki və texnoloji. Quyuların əyilmə mexanizmi. a) Quyu lüləsi düzxətli qazılır. b) Quyu divarının frezerlənməsi hesabına lülənin əyilməsi. c) Quyu dibində süxurların asimmetrik dağıdılması hesabına lülənin əyilməsi. ç) Quyunun əyilməsi eyni zamanda divarın frezerlənməsi və quyu dibinin asimmetrik dağıdılması hesabına baş verir. 153 a b c ç Şəkil 6.1. Quyuların əyilmə mexanizmi. Quyu lüləsinin təbii əyilməsi bir çox səbəblərdən baş verə bilər, onlardan geoloji, texniki və texnoloji amilləri göstərmək olar. 6.1. Geoloji amillərin təsiri. Quyuların qazılması prosesində lülənin əyilməsinə təsir edən geoloji amillərin təsiri aşağıdakılardır. Bəzən qazma prosesində qazılan süxurlar baltanın öz istiqamətini dəyişmə meyili yaradır. Bu zaman əsasən də çox təbəqəli üfüqi yerləşməyən layları qazıyan zaman baltanın gedişini idarə etmək çox çətin olur. 154 Əgər layın yatım bucağı (layın yatım müstəvisilə üfüqi müstəvi arasında qalan bucaq) 45 0 -dən böyükdürsə, onda balta layın yatım istiqamətində, yəni layın yatım istiqamətinə parallel vəziyyət alır (şəkil 6.2.a). Əgər süxurun yatım bucağı 45 0 -dən kiçikdirsə, o zaman balta layın yatım müstəvisinə perpendikulyar vəziyyət almağa çalışır (şəkil 6.2.b). Məlumdur ki, quyu lüləsi oxunun layın yatım müstəvisi ilə görüş bucağı 0 90 0 , Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|