Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Şəkil 7.7. Zenit bucağının iki artırılma və bunlar arasında sabit saxlanılma intervalı olan ÜQ profilinin hesablanması. Bu tip profili hesablamaq üçün aşağıdakı başlanğıc məlumatları bilmək lazımdır: Burada Ц Щ üfüqi intervalın başlanğıc nöqtəsinin dərinliyi, m; Ц Л üfüqi intervalın başlanğıc nöqtədə inhirafı, m; Ц üfqi intervalın zenit bucağı, dər; Ц С üfüqi intervalın uzunluğu, m. Həmçinin: 2 Р ikinci artırılma intervalının əyrilik radiusu, m; Д Щ zenit bucağının sabit saxlanılma intervalının başlanğıc nöqtəsinin dərinliyi, m; Е Щ zenit bucağının ikinci artırılma intervalının başlanğıc nöqtəsinin dərinliyi, m. Hesablama nəticəsində aşağıdakılar təyin olunur: 0 Х maili lülənin əyilmə dərinliyi, m; 1 Р birinci artırılma intervalının əyrilik radiusu, m; 1 birinci artırılma intervalının sonunda zenit bucağı, dər; B O 1 parçasının 196 uzunluğu , R D O B O 1 1 1 E O 2 parçasının uzunluğu 2 2 2 R G O E O . Hesablama aşağıdakı ardıcıllıqla aparılır. Əvvəlcə 1 I təyin edək: 1 2 EE O dən 1 2 E O I təyin edirik (şəkil 7.8): 1 2 1 2 sin R E O (7.2) 1 2 GG O dən 1 2 G O I təyin edirik: 2 2 1 2 sin R G O (7.3) 1 1 G E parçasının uzunluğu: 1 2 1 2 1 1 E O G O G E dir. (7.4) Digər tərəfdən Е Щ H G E Ц 1 1 (7.5) (7.4) və (7.5) ifadələrini bir-birinə bərabər edib alarıq: E Ü H H E O G O 1 2 1 2 (7.6) 1 2 G O və 1 2 E O in qiymətlərini (7.2) və (7.3)-dən yerinə yazsaq alarıq: E Ü H H sin R sin R 1 2 2 2 Buradan 197 2 2 1 R H H sin sin E Ü (7.7) Burada Ü 2 . Daha sonra 1 R i təyin edirik. Şəkil 7.8-dən göründüyü kimi 4 3 2 l l l L Ü 1 1 1 1 1 2 1 1 2 1 cos R cos R R D O B O l 2 DEE dən 1 1 2 2 tg H H tg DE EE D E və ya 1 2 3 tg H H EE l D E şəkil 7.8-dən 1 1 4 GG EE l 198 Şəkil 7.8. 1 2 EE O və 1 2 GG O dən tapırıq: 2 2 1 1 2 1 cos R GG cos R EE Onda 2 1 2 1 1 1 1 cos cos R tg H H cos R L D E Ü Buradan 1 R i təyin edirik 199 1 1 2 1 2 ц 1 1 ъос тэ Щ Щ ъос ъос Р L R д е (7.8) Maili lülənin əyilmə dərinliyini təyin edək (bax şəkil 7.8) 2 0 ДД Щ Х Д 2 2 DD O dən: 1 1 2 син Р ДД Onda 1 1 0 sin R H X D (7.9) Bu tip üfqi quyu profilinin hesablanması üçün lazım olan düsturlar cədvəl 7.3-də göstərilmişdir. Misal 1. Aşağıdakı başlanğıc verilənlərə əsasən zenit bucağının iki artırılma və bunlar arasında sabit saxlanılma intervalı olan ÜQ profilini hesablamalı: m S m m H Ü Ü Ü 300 800 Л дяр 90 1800 Ü m H m H m R E D 1700 900 220 2 Əvvəlcə 0 1 1 X , R , təyin edirik (7.7)-dən 200 545 0 220 1700 1800 90 1 , sin sin 33 1 dər. (7.8)-dən m tg R 593 33 cos 1 33 900 1700 90 cos 33 cos 220 800 1 (7.9)-dan m sin X 577 33 593 900 0 daha sonra cədvəl 7.3-dəki düsturlardan istifadə edərək ÜQ profili intervallarının parametrlərinin qiymətlərini təyin edirik: – lülənin uzunluğu m , S m S 342 3 57 33 593 577 2 1 201 Cədvəl 7.3. İnterval Lülənin uzunluğu Üfüqi proyeksiya Şaquli proyeksiya İntervalın sonunda 201enith bucağı Əyri- lik radi- usu Şaquli S 1 = h 1 0 h 1 =X 0 0 0 Zenit bucağının 1-ci artırılması 3 57 1 1 2 , R S l 2 =R 1 (1-cos ) h 2 = R 1 sin 1 1 R 1 Zenit bucağının sabit saxlanılması 1 3 3 cos h S l 3 =h 3 tg 1 h 3 = H E – H D 1 0 Zenit bucağının 2-ci artırılması 3 57 1 2 2 4 , R S l 4 =R 2 (cos 1 - -cos 2 -) h 4 =R 2 (sin 2 -sin 1 ) 2 R 2 Şərti-üfüqi S 5 = S Q l 5 = S 5 sin 2 h 5 = S 5 cos 2 2 0 Cəmi S=S 1 +S 2 + +S 3 +S 4 +S 5 L=l 2 +l 3 +l 4 +l 5 H =h 1 +h 2 +h 3 + +h 4 +h 5 -- -- 202 m , S m cos S 219 3 57 33 90 220 956 33 900 1700 4 3 m S m S 3313 300 5 – üfqi proyeksiyası: ; m sin l ; m cos cos l ; m tg l ; m cos l 300 90 300 184 90 33 220 519 33 900 1700 97 33 1 593 5 4 3 2 1100 L m– şaquli proyeksiyası: . m H ; cos h ; m sin sin h ; m h ; m sin h ; m h 1800 0 90 300 100 33 90 220 800 900 1700 323 33 593 577 5 4 3 2 1 Azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Univercitetinin Neft və qaz mühəndisliyi (keçmiş “Neft və qaz quyularının qazılması”) kafedrasının əməkdaşları prof. Məmmədbəyov O.K. və dos. Şmonçeva E.E.tərəfindən hazırlanmış proqrama əsasən Fərdi kompyüterdə zenit bucağının iki artırılma və bunlar arasında sabit saxlanılma intervalı olan üfüqi quyu profilinin hesablanması üçün ilkin verilənlər və hesablamanın nəticəsi aşağıdakı cədvəl və şəkildə göstərilmişdir. 203 “HORIZONT” SISTEMI HESABLAMA MƏLUMATLARI İnterval Lülənin uzunluğu,m Üfüqi proyeksiya,m Şaquli proyeksiya,m İntervalın sonunda zenit bucağı,dər. Əyrilik intensivliyi,dər./10m Şaquli 577. 0. 577. 0. .0 Zenit bucağının artıriması (I) 342. 96. 323. 33. .97 Stabilləşmə 954. 520. 800. 33. .0 Zenit bucağının artıriması (II) 219. 184. 100. 90. 2.61 Üfüqi 300. 300. 0. 90. .0 ÜMUMİ MƏLUMATLAR Quyunun nömrəsi 1 Layihə azimutu 2 Üfüqi intervalın parametrləri Başlanğıc dərinlik 1800 İnhiraf(uzaqlaşma) 800 Zenit bucağı 90 Uzunluq 300 ƏLAVƏ MƏLUMATLAR Birinci yığılmanın intensivliyi 0.97 İkinci yığılmanın intensivliyi 2.61 Dərinlik 900.0 Dərinlik 1700.0 PROFİLİN TİPİ: 1 yığılma < > 2 yığılma < > 2 yığılma və stab. < > İntervalda hesablama addımları Artırılmada 50 Üfüqi./Stab. 100 204 Dərinlik, m Zenit bucağı,dər. Üfüqi proyeksiya, m Şaquli proyeksiya, m Şaquli interval 0 - 577.m 0.97dər/10m (R= 592.6m) intensivliklə zenit bucağının artırılma intervalı 577. .0 0. 577. 600. 2.2 0. 600. 650. 7.1 4. 650. 700. 11.9 13. 699. 750. 16.7 25. 748. 800. 21.6 41. 795. 850. 26.4 62. 840. 900. 31.2 86. 884. 910. 32.2 91. 893. 919. 33.0 96. 900. Stabilləşmə intervalı 919. 33.0 96. 900. 1000. 33.0 140. 968. 1100. 33.0 195. 1052. 1200. 33.0 249. 1136. 1300. 33.0 304. 1220. 1400. 33.0 358. 1304. 1500. 33.0 413. 1387. 1600. 33.0 467. 1471. 1700. 33.0 522. 1555. 1800. 33.0 576. 1639. 1873. 33.0 616. 1700. 2.61 dər/10 m (R= 219.8m) intensivliklə zenit bucağının artırılma intervalı 1873. 33.0 616. 1700. 1900. 40.1 632. 1722. 1950. 53.2 668. 1756. 2000. 66.2 711. 1781. 2050. 79.2 759. 1796. 2060. 81.8 769. 1798. 2070. 84.4 779. 1799. 205 Cədvəlin davamı Üfüqi quyu profili Üfüqi interval 2080. 87.0 789. 1800. 2090. 89.7 799. 1800. 2091. 90.0 800. 1800. 2091. 90.0 800. 1800. 2100. 90.0 809. 1800. 2200. 90.0 909. 1800. 2300. 90.0 1009. 1800. 2391. 90.0 1100. 1800. 206 8. Maili və üfüqi quyu profillərinin intervallarını qazımaq üçün qazıma kəmərinin aşağı hissəsinin( QKAH ) layihələndirilməsi. 8.1. Şaquli intervalın qazılması üçün qazıma kəmərinin aşağı hissəsinin layihələndirilməsi. Hazırda (şaquli, maili, üfüqi) quyuların istənilən üsulla qazılma prosesində qazılma dərinliyinin artması ilə əlaqədar olaraq, eləcə də digər səbəblərdən quyu lüləsi layihə istiqamətindən kənara çıxmağa meylli olur və nəticədə, yatağın işlənmə şəbəkəsi planı ciddi şəkildə pozulur. Təbii əyilmə nəticəsində şaquli quyuların dibi layihə nöqtəsindən yüz metrlərlə uzaqlaşa bilir ki, bu da arzuedilməzdir. Bir çox hallarda quyu lüləsinin əyilməsi nəticəsində quyu gövdəsində çıxıntılar və sərt əyintilər (dirsəklər) əmələ gəlir ki, bunlar da quyunun sonrakı qazılması, möhkəmləndirilməsi və istismarını çətinləşdirir. Bu səbəbdən bəzi hallarda quyunun qazılması zamanı ciddi mürəkkəbləşmələr və qəzalar baş verdiyindən və quyu lüləsinin uzanması nəticəsində qazılmaya nəzərdə tutulan xərclər artdığından layihə dərinliyinə çatmamış quyuların qazılmasını dayandırmaq məcburiyyəti yaranır. Məlumdur ki, maili və üfüqi quyuların qazılması şaquli quyulara nisbətən çətindir. Demək olar ki, quyu müəyyən bucaq altında qazıldıqda adi əməliyyatlar belə çətinləşir. Alətin qaldırılması və endirilməsi zamanı böyük güc tələb olunur, sürtünmə qüvvəsini dəf etmək üçün rotorda böyük qüvvə lazımdır, qazma məhlulu və hidravliki sistem böyük diqqət tələb edir. Boruların tutulması və avadanlığın sınması adi hala çevrilir, qoruyucu kəmərlərin endirilməsi və sementlənməsi 207 çətinləşir. Maili və üfüqi quyuların qazılması zamanı sürtünmə qüvvəsinin artması əsasən aşağıdakı amillərdən asılıdır: a) açıq lülədə quyu divarı ilə metal arasında toxunma səthinin artması, möhkəmləndirilmiş quyilarda metal ilə metal arasında qazma borusu, qıfıllar, stabilləşdiricilər (mərkəzləşdirici) və açıq lülənin diametri və ya qoruyucu kəmərin daxili diametrinin ölçülərinin nisbətləri asılılığı; b) vahid səthə xüsusi sxılma qüvvəsinin artması, qazma kəmərinin elementlərinin uzunluğundan, kütləsindən və toxunma nöqtəsində zenit bucağının qiymətindən asılıdır; c) qazma prosesinin dinamikasından (kəmərin fırlanma tezliyindən, qazma kəmərinin endirmə və qaldırma sürətindən); ç) qazma məhlulunun sıxlığından və quyuya vurulma intensivliyindən; d) quyunun profilindən (zenit bucağının əyrilik intensivliyindən). Böyük əyriliynə malik quyularda qazma kəmərinin ağırlığı nəticəsində çəkisinin bir çox hissəsi quyunun divarının aşağı hissəsinə düşür. Bu zaman yaranan sürtünmə nəticəsində qazma kəmərinin fırladılmasına böyük güc tələb olunur və qıfılların sürtünməsi təhlükəsi yaranır, boruların yeyilməsi və sıması halı yaranır. Yumşaq süxurlarda bu həmçinin quyu lüləsinin aşağı divarında novun əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər. Qazıma kəmərinin quyu divarı ilə sürtünməsini tamam aradan qaldırmaq olmaz, onu ancaq neft emulsiyalı qazıma məhlulu istifadə etməklə azaltmaq olar. Sürtünmə prosesi maili istiqamətlənmiş və üfüqi quyularda qoruyucu kəmərlərin endirilməsini çətinləşdirir. Bundan başqa qoruyucu kəmər quyunun aşağı divarına söykənir, bu isə, öz növbəsiondə, boruarxası fəzada sement məhlulunun bərabər paylanmasına imkan vermir. Qıfılsız qoruyucu borular və mərkəzləşdirici fənərlər itifadə etməklə 208 quyuda sürtünmə effektini azaltmaq olar. Mərkəzləşdirici fənərlər boruarxası fəzada sement məhlulunun bərabər paylanmasına imkan verir. Ona görədə quyuların əyilməsi kimi halların qarşısını almaq üçün QKAH-nin düzgün və səmərəli seçilib layihələndirilməsi vacib məsələlərdən biridir. Belə QKAH-i üç tipə ayrılır: sərt, şaqul ( rəqqas tipli ) və universal tipli pilləli. Beləliklə, hal-hazırda aşağıdakı tiplərdə QKAH tətbiq edilir. “Sərt” – quyuların əyilməsinin qarşısını almaq üçün, “rəqqas tipli” – quyuların əyilməsi ilə mübarizə və ya zenit bucağının azaldılması üçün. Bir çox hallarda onların tətbiqi lazım olan müsbət nəticəni vermir. Ona görədə quyuların şaquli intervalların əyilməsinin qarşısını alan və onlarla mübarizə etmək üçün (əgər əyilmə geoloji amilin təsirindən baş veribsə) “universal tipli pilləli” QKAH-dən istifadə edilir Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|