Dərslik dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
368
diqqətini cəlb etmiş, yunan xalqı Sokratın (e. ə. 470-399) məşhur kəlamının əsasında «sağlam bədəndə sağlam ruh olar» məsələni yaratmışlar. Qədim Elladanın nəhəng qayalarından biri üzərində bu sözlər həkk olunmuşdur: «Güclü olmaq istəyirsənsə qaç, sağlam olmaq istəyirsənsə qaç, gözəl olmaq istəyirsənsə qaç». 1 Turizm fəaliyyətində də bu və ya digər formada qaçış və hərəkət vardır. Böyük Roma şairi Kvint Horasi Flakk (e. ə. 65-ci il – b. e. 8-ci il) qədim Elladanın Daş kitabəsini bəyənmiş, adamlara öz sağlamlıqları naminə qaçmağı məsləhət görmüş və demişdir ki, «sağlam ikən qaçmasan, xəstələnəndən sonra qaçmalı olacaqsan». Antik dövrün böyük filosofu Platon (e. ə. 428- 348) sağlamlığı insan üçün birinci xoşbəxtlik hesab edir. Qədiм yunan tarixçisi Plutarx (e. ə. təx. 45-127) isə deyirdi ki, gimnastika təbiətin şəfaverici hissəsidir. «Qanunlar» əsəri-nin müəllifi xalq arasında Loğman adı ilə tanınan Əbu Əli ibn Sina (təx. 980-1037) deyirdi:
Vərzişlə (idmanla) yaxşıca olsan aşinə Çatarsan fərəhlə sən yüz yaşına. Bəlkə də daha çox yaşayarsan bil, Həb və toz dərdinə dərman deyil, Bütün dərdlərinə bax budur dava; Təbiət - su, günəş və təmiz hava. 2
Makedoniyalı İsgəndər (e. ə. 356-323) bədən tərbiyəsi ilə müntəzəm məşğul olduğuna görə Bosfor boğazını hələ uşaq ikən üzüb keçmiş, yeniyetmə ikən - Vəhşi atı Busefalı ram etmişdir. Alman filosofu İmmanuil Kant (1724-1804) həyatının ilk dövründə sısqa, çəlimsiz bir uşaq
1 T. Əkbərov “Estetika və təbiət”. Bakı , 1977, “Gənclik”, səh. 19. 2 “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti, 03.10.1980. 369
olmasına baxmayaraq, bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olmuş qeyri-adi dəqiqliklə həyat sürmüş, 80 il yaşamışdır. Köniqsberq əhalisi saatını onun gəzintiyə çıxması ilə yoxlarmış. Görkəmli ingilis şairi Bayron (1788-1824) idmanla müntəzəm məşğul olmaqla, anadangəlmə ayaq qüsurunu nisbətən aradan qaldırmış, dövrünün məşhur idmançılarından biri kimi tanınmışdır. Böyük rus sərkərdəsi A. V. Suvorov (1730-1800) bədəncə zəif olduğuna görə, onu hərbi xidmətə götürmək istəməmişlər. Lakin o idmanla məşğul olmaqla nəinki hərbi xidmətə getmiş, hətta dövrünün ən dözümlü hərbi sərkərdələrdən biri olmuşdur. Sağlamlığı mühafizə edən, möhkəmləndirən mühüm amillərdən biri turizm fəaliyyətidir. Bu təbiidir. Çünki bütün canlı varlıqlarda fiziki hərəkət etmək tələbatı vardır. Hərəkət etmək tələbatının ödənilməsi üçün insan qaçmalı, hoppanmalı, müxtəlif fiziki hərəkətləri icra etməlidir. Hərəkət orqanizmin həyat fəaliyyəti, onun ayrı-ayrı üzvləri və sistemlərinin zəruri təbii stumuludur. Turizm fəaliyyəti uşaq və yeniyetmələrin sağlam və möhkəm böyüməsini təmin edir, onlara həyatda zəruri olan hərəkət, bacarıq və vərdişləri (düzgün yerimək, qaçmaq, üzmək və s.) aşılayır, onları əmək fəaliyyətinə hazırlayır, ləyaqətli vətəndaş kimi yetişdirir. Ekskursiyalar, turizmin müxtəlif növləri, sağlamlığı təmin edən təbii və gigiyenik amillər turizm fəaliyyətində mühüm yer tutur. Gimnastikadan fərqli olaraq oyunlar bütövlükdə orqanizmə təsir edir, hərəkət elementləri kompleks inkişafa kömək edir. Oyunların dinamikası uşaqlara təşəbbüskar olmağı, müstəqil hərəkət etməyi öyrədir. Oyunlar uşaqların həyatında mühüm yer tutur. Uşaqların fiziki və mədəni inkişafında turizmin imkanları tükənməzdir. O çətin şəraitdə necə hərəkət etməyi, dözümlülük, iradəli olmaq, çətinlikləri dəf etmək bacarığı,
370
müşahidəçilik, məsuliyyət, təbiətə qayğılı münasibət və s. tərbiyə edir. Uşaq və yeniyetmələr turizm fəaliyyətinin müxtəlif yolları və növləri ilə məşğul olarkən gördükləri maddi və mənəvi dəyərləri, təbiətə, incəsənətə aid elmi bilikləri təhlil edir, nəticə çıxarır, həyatda öz yerləri, öz mövqeləri, öz vəzifələri haqqında düşünürlər. Bu gün torpaqlarımızın 20 %-nin erməni işğalçıları tərəfindən zəbt olunması, Kəlbəcər, Qubadlı, Füzuli, Laçın, Zəngilan, Ağdam, Şuşa
rayonlarının əhalisinin öz doğma yurdlarına qayıtmaları bizi hər gün düşündürməlidir.Onlar torpaqlarımızın azad olunması, qaçqın və köçgünlərin öz el - obalarına qayıtması problemlərində bir məqsədə: daha elmli, daha güclü olmağa çalışmalıdırlar. Əsrlər boyu bilik - işıq, biliksizlik - zülmət hesab edilmişdir. Bu baxımdan bəşər övladı öz idrakının inkişaf və təkmilləşməsinə görə elmə, biliyə borcludur. Elmi, əxlaqi- etik, estetik biliklərə yiyələnmiş uşaq və yeniyetmələrin həyat mövqeyi möhkəm olur. Hadisələrin dərinliyinə nüfuz etmək və onların mahiyyətini dərk etmək dövrümüzün tələbədir. Erməni qəsbkarlarının heç bir əsası olmadan torpaq iddiasında olmalarının mahiyyətini dərk edən uşaq və yeniyetmələr məsələyə tarixi və elmi baxımdan yanaşdıqda müstəqil dövlətimizin müasir şəraitdə dövlətçilik siyasətinin fəal müdafiəçisinə çevrilirlər. Fəal həyat mövqeyinin ikinci komponenti mənəvi şüurla adətlərin, hərəkətlərin vəhdətinin təmin edilməsidir. Sözlə işin bir- birinə uyğun gəlməsi fəal həyat mövqeyi tərbiyəsinin əsasıdır. Müstəqil dövlətimizin inkişafı, onun dövlətçilik quruluşunun möhkəmlənməsinə sözlə əməlin birliyinə təminat verən tədbirlərdə fəallıq göstərmək, populist çıxışlardan uzaqlaşmaq, birbaşa işə keçmək, uşaq və yeniyetmələrin həyat amalı olmalıdır. Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|