Dini torelantliq indd
tində özünəməxsus imkanlardan istifadə edərək iştirak
Yüklə 0,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Şeyx həzrətlərinin Azərbaycanda dini tolerantlığın inkişafında çox böyük əməyi, çox böyük xidmətləri var. Bunu biz bilirik, başqa dinlərin nümayəndələri də bilir..
- 4.3 Müstəqillik dövründə dini tolerantlıq sahəsində Azərbaycanın yeri və rolu Azərbaycan Respublikası çoxmillətli bir dövlətdir.
149 tində özünəməxsus imkanlardan istifadə edərək iştirak edir və Azərbaycanın dövlətçiliyinə xidmət edir.»(128) 2009-cu il 6-7 noyabr tarixində «Dinlərarası dialoq: qar- şılıqlı anlaşmadan birgə əməkdaşlığa doğru» mövzusunda Bakıda keçirilən Beynəlxalq konfransda Moskvanın və Bütün Rusiyanın Patriarxı Kirill də iştirak etmişdir. Beynəlxalq kon- fransda çıxış edən Patriarx Kirill dinlərarası dialoqda Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin mühüm rol oynamasından bəhs edərək QMİ-nin sədri Şeyxülislam Allahşükür Paşazadəyə müraciətlə demişdir: «1944-cü ildə yaradılmış Zaqafqaziya Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin hüquqi varisi olmuş Sizin dini idarə öz sərhədlərini nəinki qoruyub saxlamış, postsovet məkanında yeganə dövlətlərarası islam strukturu kimi qal- mışdır. Buna görə də sizin şəxsiyyətinizlə əlaqədar uğurların əksəriyyəti çox cəhətdən xidmətlərinizin nəticəsidir. Qafqaz müsəlman icmasının qardaşlıq münasibətləri zəminində di- namik inkişafını davam etdirməsini görmək xoşdur.2004-cü ildə Sizin fəal iştirakınızla yaradılmış MDB Dinlərarası Şura- sı postsovet məkanında ən iri dinlərarası quruma çevrilmiş- dir.”(129) Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev Respublikada dini tolerantlıq mədəniyyətinin inkişafında mühüm rol oynayan Şeyxülislam Hacı Allahşükür Paşazadə- nin çoxşaxəli fəaliyyətini yüksək qiymətləndirərək demiş- dir: “Şeyx həzrətlərinin Azərbaycanda dini tolerantlığın inkişafında çox böyük əməyi, çox böyük xidmətləri var. Bunu biz bilirik, başqa dinlərin nümayəndələri də bilir.. Bütün dünyada Şeyx həzrətlərinə çox böyük hörmət, çox böyük inam var. Başqa dinlərin başçılarının, Qafqaz xalqlarının dini nümayəndələrinin Azərbaycana səfərlə- ri zamanı və beynəlxalq tədbirlərdə mən şəxsən bunun şahidi olmuşam. Əlbəttə ki, bu, bütövlükdə Azərbaycana olan hörmətin böyük nümunəsidir.»(130) 150 Buradan göründüyü kimi, prezident İ.Əliyevin mühüm bir regionun dini lideri kimi A.Paşazadənin uzun illik fəaliy- yətinə verdiyi yüksək qiyməti, həm də Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin fəaliyyətinə verilən qiymət kimi dəyərləndirmək olar. 4.3 Müstəqillik dövründə dini tolerantlıq sahəsində Azərbaycanın yeri və rolu Azərbaycan Respublikası çoxmillətli bir dövlətdir. Azərbaycanda müsəlmanlarla yanaşı, başqa dinlərə mənsub olan vətəndaşlar da yaşayır. Azərbaycan müs təqil, demokratiya prinsiplərinə mənsub olan bir dövlət kimi öz ərazisində yaşayan bütün xalqlara, bütün millətlərə dinindən, dilindən, irqindən, siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq azadlıq, hürriy- yət imkanları verir. Heydər Əliyev Azərbaycanda tarixən dini tolerantlıq mədəniyyətinin yüksək olduğunu dəfələrlə, həm dinşünas alimlər, həm də di- gər dinlərin nümayəndələri etiraf etmişlər. Belə ki, dinləra- rası dialoqla bağlı Bakıda keçirilən beynəlxalq konfransların birində iştirak edən Moskvanın və bütün Rusiyanın Patriarxı Kirill öz çıxışında tarixdən misal gətirərək Azərbaycanda bü- tün dinlərin nümayəndələrinə, eləcə də pravoslavlara qarşı heç vaxt ayrı-seçkilik edilmədiyini qeyd edərək demişdir: “Azərbaycanda provaslav xristianlar heç vaxt təqib edilmə- mişdir. Buradakı ruslar heç vaxt həyati təhlükə ilə üzləşib öz evlərini tərk etməmişlər. Tarixi vərəqləyəndə məlum olur ki, əcdadlarımız ümumi təhlükələrə qarşı çiyin-çiyinə vu- ruşmuşlar. 1905-ci ildə müsəlman və provaslav ruhaniləri 151 millətlərarası və dinlərarası ayrı-seçkiliyin qızışdırılmasına qarşı birgə çıxış etmişdilər.”(131,s.36) Azərbaycanın tarixən tolerant bir ölkə olduğunu ölkə- mizdə yaşayan başqa dinin rəhbərləri də dəfələrlə qeyd et- mişlər. Məsələn, Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı və Xəzəryanı Yeparxiyasının yepiskopu Aleksandr İşein Bakıda keçirilən beynəlxalq konfransların birində 1913-cü ildə Bakı şəhə- rində yaşayan əhalinin statistikasına əsaslanaraq, onların dini tərkibindən bəhs edərək demişdir: “Bu dövrdə bu yer- də (1913-cü ildə Bakı şəhəri nəzərdə tutulur-H.S.) 76 965 – müsəlman, 76 927 – xristian, 9592 – yəhudi, 3801 – lüte- ran, 2902 – katolik, 4496 – sektant, 262 – köhnə təriqətçi yaşayırdı. Həmin illərdə Azərbaycanda məscidlər, pravoslav baş kilsələri, kiçik kilsələr, kirxa və sinaqoqlar, məbədlər fəaliyyət göstərmişlər. Məhz həmin illərdə Roma katolik, lü- teran və bir sıra protestant cəmiyyətləri formalaşmışdı. Bu göstərir ki, Azərbaycan hələ bu dövrlərdən başlayaraq çox- konfessiyalı bir ölkə idi. Maraqlıdır ki, bu dövrdə tolerantlıq prinsipinə nəinki riayət olunurdu, hətta bu prinsip Azərbay- canda inkişaf edirdi.”(132,s.44) Burada qeyd olunan faktlara nəzər saldıqda, 1913-cü ildə Bakıda yaşayan müxtəlif dinlərə etiqad edən insanların say tərkibi müəyyən maraq doğurur və Azərbaycanın Qafqazda hələ XX əsrin əvvəllərində çox to- lerant bir ölkə olduğunu göstərir. Qafqaz bölgəsində sülhün və əmin-amanlığın təmin olunması, ayrı-ayrı xalqların bir-birinin milli-mənəvi dəyər- lərinə daim hörmətlə yanaşmasının vacibliyini vurğulayan Gürcüstan Patriarx Katalikosu II İlya konfransda çıxış edərək xalqlararası və dinlərarası dostluğu əks etdirən faktlardan danışaraq demişdir: “Mən elə bir ailədə böyümüşəm ki, bi- zim ən çox qonağımız məhz müsəlmanlar olurdu. Məhz öz uşaqlıq illərimi yada salıb onların bizə təşrif buyurduqlarını xatırlayıram. Bizim böyüklərimiz dost müsəlmanlar üçün ən Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|