Downloaded from KitabYurdu org
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
partnyorun bəyənməməsinə səbəb olmaq və ya onun tənqidinə lay iq görülmək; V layiq olduğunuzdan olduqca az məhəbbət və Downloaded from KitabYurdu.org 85 diqqətə qane olmaq. Hər dəfə kişiyə sizinlə hörmətsiz və ya ləyaqətsiz davranmağa icazə verdikdə, özünüzə olan hörmətinizi itirirsiniz. Nəticədə neqativ özünü dəyərləndirmə adlandırdığını qapalı çevrə yaradılır. Bu belə baş verir: Kişiyə sizinlə pis rəftar etməsinə icazə verirsiniz - ola bilsin ki, o sizi təhqir edir və ya yorğun və ya xəstə olanda sizə qulluq etmək istəmir. Ya da münasibətlərinizi onunla müzakirə etmək istəyəndə hirslənir və yaxud da hər hansı bir yolla hisslərinizə toxunur. Özünüzü müdafiə etmirsiniz, ancaq bununla belə psixoloji narahatlıq hiss edir və depressiyaya düşürsünüz, nəticədə özünüzü dəyərləndirmə səviyyəniz aşağı düşür. Əgər özünüzü dəyərləndirmə səviyyəniz aşağıdırsa, kişi növbəti dəfə sizi təhqir edəndə, müdafiə olunmaq üçün daha az cəsarətə malik olacaqsınız. Beləliklə, dairə qapanır. NEQATIV OZUNU DƏYƏRLƏNDİRMƏNİN QAPALI DAİRƏSİ Kişi sizi alçaldır Sizin özünüzü dəyərləndirmə səviyyəniz aşağı düşür Siz psixoloji narahatlıq keçirirsiniz Bu məntiqsiz dairəni dağıtmağın yeganə yolu - müdafiəyə qalxmaq və şəxsi mənlik hissini qoruyub Downloaded from KitabYurdu.org 86 saxlamaqdan; sənə qarşı hörmətsizlik göstərməyə və ləyaqətsiz davranmağa icazə verməməkdəıı ibarətdir. Belə etməklə özünüzə hörmətiniz yaranacaq, nəticədə özünüzə inamınız artacaq. Növbəti dəfə sizi alçaltmalarına icazə verməyəcəksiniz. BƏLKƏ KİŞİLƏR TƏRƏFİNDƏN SİZƏ QARŞI OLAN ALÇALTMALARA ARTIQ ALIŞMISINIZ. Yeni maşın alıb, ilk dəfə onun sükanı arxasında oturanda, qəfildən kölınə maşınınızı idarə etməyin nə dərəcədə çətin olduğunu ağlınızdan keçiribsinizmi? Belə bir hal olubmu - yeni, daha geniş mənzilə köçdükdən sonra köhnə evinizin olduqca darısqal olduğunu düşünməyə başlayıbsınız? Yeni ayaqqabı geyinəndə, olubmu ki, köhnənin çox narahat olduğunu dərk edibsiniz? Anlaya da bilərsiniz, əksi də ola bilər, ancaq ola bilsin ki, sadəcə alışqanlıq səbəbindən siz kişinin sizinlə pis davranmasına icazə verirsiniz. Canlı insana yaşadığı şəraitə adaptasiya olunmaq xüsusiyyəti xasdır və çox vaxt şərait dəyişməyincə, biz narahatçılığı hiss etmirik. Ayaqqabılar, mənzillər, maşınlar, ya da qarşılıqlı münasibətlər arasındakı fərqi qəflətən hiss etməklə, nə kimi narahatlıq hiss etdiyimizi özümüzə etiraf edirik. Downloaded from KitabYurdu.org 87 Özümüzə qarşı lazımi hörmətin olmadığına elə alışmışıq ki, kişiyə layiq olduğumuzdan da bizi az sevməyə icazə veririk. Son vaxtlara kimi mən münasibət saxladığını hər kişiyə tabe olurdum. Mənə dəyər verməməsilə ilə barışırdım; müştərilərimdən heç birinin partnyorlarından nə vaxtsa çəkməsinə icazə vermədiyim rəftarı kişilərdən görmüşəm; həyat yoldaşıma uyğunlaşmağa çalışaraq, arzu və tələblərimi qurban vermişəm; mən həmişə bəyənilməmək vəziyyəti yaratmaq qorxusu içində yaşamışam. Məhəbbət naminə qurban olduğumu güman etmişəmmi? Yox! And içə bilərəm ki, özüıııü güclü, özünə inanan qadın kimi aparıram. Həqiqət odur ki, mən alçalmağa o qədər öyrəşmişdim ki, etdiklərim lıaqqmda belə düşünmürdüm. Buna görə həyatımdakı kişiləri günahlandınnalıyammı? Əsla, yox. Hər şeydən öncə mən özüm özümü sevmir və hörmət etmirdim, onlar isə mənə qarşı eyni şeyi edirdilər. İndi isə həyatımda ilk dəfə olaraq nəhayət ki, kişilərlə qarşılıqlı münasibətdə ləyaqətimi, mənliyimi qoruyub saxlamağı öyrəndim, ancaq bıuııı etmək elə də asan olmadı! Məhəbbətin qurbanı olmaq adəti özünü hardasa göstərir və geri çəkilməyə və məhəbbət naminə nəsə qurban verməyə təkan verir. Ancaq bu kitabda hazırlanmış metodikanın köməkliyi, rəfiqələrimin dəstəyi və Downloaded from KitabYurdu.org 88 mənliyimi qoruyub saxlamağımı istəyən həyat yoldaşımdan ilham alaraq, (o mənim özümü kölə kimi aparmama qatlaşa bilmirdi!) mən qarşılıqlı münasibətlərimdə güclü qadına çevrilirəm KÖLƏDƏN DAVAKARA: NECƏ OLUR Kİ, QADINLAR ƏVVƏLCƏ KİŞİLƏRİN YANINDA BARMAQLARININ UCUNDA GƏZİRLƏR, SONRA İSƏ ONLARIN ƏLEYHİNƏ QALXIRLAR Otuz altı yaşlı Luis və otıız iki yaşlı Liııda doqquz ay görüşdükdən sonra ııiəsləlıət almaq üçün yanıma gəldilər. "Liııda məni dəlilik lıalıııa çatdırır, - Luis şikayətlənməyə başladı. - Onunla tanış olanda, gələcək həyatımı keçirməyə hazır olduğum mehriban, gözəl, xoşxasiyyətli qadın idi. Ancaq iki, ya üç aydan sonra birdən-birə dəyişdi. O aqressiv, acıdil, bəzən isə sadəcə soyuq birisi oldu. Onunla danışmağa çalışdım, ancaq o heç nə eşitmək istəmədi. Bununla heç cür barışa bilmirəm, məndə belə bir hiss var ki, o əsl şeytana dönüb". Luis bu hekayəti danışdıqca, Liııda divanda oturmuşdu və qaşqabaqlı halda önünə baxırdı. Sanki nəsə mənə deyirdi ki, onunla təklikdə danışsan, lıər şeyi anlayacaqsan, odur İd, Luisdəıı çıxmasını xahiş etdiııı. Liııda, mənə özündən danış, - ııiən təklif etdim. - Luislə olan qarşılıqlı münasibətləriniz haqqında hekayətinizi Downloaded from KitabYurdu.org 89 eşitmək istərdim. doqquz yaşını var idi. Onun dərdindən dəli idiııı və onu xoşbəxt etmək üçün hər şeyə hazır idim. Yeri gəlmişkən, məhz elə bu səbəbdən mən Kaliforniyaya getdim. O, Texasdan Kaliforniyaya köçməli idi, mən də işiıııi atıb, onunla orda qaldım. O, məndəıı yeddi yaş böyük idi və mən ona pərəstiş edirdim. Liııda keçmiş dostundan danışdığı vaxt gözləri yaşla dolur, sifəti isə həlimləşirdi. - Aranızda nə baş verdi? - yavaşca soruşdum. - Mən elə ağılsız idim, - o mənimlə açıq danışdı. - O heç vaxt mənimlə yaxşı rəftar etmirdi, ancaq mən dözürdüm, yola verirdim... O, toy günümüzü elə hey təxirə salırdı. Bir dəfə evə adəti vaxtdan tez gəldim və onu ofısdəki katibə ilə yataqda gördüm. Təsəvvür edirsiniz, o məni bu epizodun mənasız olduğuna inandırmağa başladı, bunun nişanımızın pozulmasına səbəb ola bilməyəcəyini söylədi. Liııda ürəyini boşaltdıqdan sonra onu qucaqladım. Luislə olan münasibətinin məğzini anladını. Liııda uzun miiddət keçmiş nişanlısı tərəfindən təhqirlərə məruz qalmış, belə bir dərin yara aldığından, bundan sonra, instinktiv olaraq, kişilərin ona toxunmasına icazə Downloaded from KitabYurdu.org 90 verməyəcəyini qət etdi. Kölədən davakara çevrildi - nişanlısının ətrafında sakitcə fırlandıqdan sonra Luisin əleyhinə üsyan etdi. Təəccüblü deyil ki, Luis Liııdada baş verən dəyişiklikləri anlaya bilmədi. Qadınların çoxu bu yolu keçir. Bir kişidən təhqirlər gördüklərindən bundan sonra belə bir təhqirə yol - verməyəcəklərinə and içir və nəticədə heç nədən şübhələnməyən kişilərə qarşı üsyan edirlər. Sonra belə bir rəftarın zərərini dərk edərək, yenidən köləyə çevrilirlər. Və beləcə davam edir. Oxşar transformasiyanın digər variantı kimi eyni kişiyə qarşı kölədən davakara çevrildiyimiz situasiya da ola bilər. Rəfiqəm var ki, ərini belə dəyişikliklərlə haldan çıxarır. Bir həftə ona tabe olur, onun qulu kimi aparır, sonra isə zəifliyinə görə qəzəblənir, soyuq və adamayovuşmaz hala düşür, özünü növbəti çarəsiz vəziyyətə salır. Onun soyuqluğundan boğaza yığılmış partnyor da üsyan edir, o da həmən təslim olur, üzrxahlıq edir və yenidən köləyə çevrilir. Məhz, belə növ rəftar kişilərə qadınları "havalı", “gözlənilməz”, “isterik”, “şeytan” adlaııdırmasma əsas verir. Belə bir vəziyyətdən yeganə çıxış - kölə ilə davakarın ortasındakı vəziyyəti tapmaq, qiyama tabe olmağın dəyişkənliyindən canını qurtarmağa imkan verən öz həyat dəyərlərinə uyğun yaşamaqdır. Downloaded from KitabYurdu.org 91 Həlli: kişilərə tabe olmağı dayandırmaq. 5 saylı səhvə üstün gəlmək üçün sizə yardımçı ola biləcək bəzi məsləhətlər: ı. Kişilərin ləyaqətsiz münasibətini təşviq etməyi dayandırın. Veroııika və əri Devid möhkəm dalaşıblar. Hər şey Veronikaıım Deviddəıı mətbəx üçün yeni divar kağızı seçməyi xahiş etməsindən başlayıb, Devid isə onun bu təklifinə azacıq da olsun maraq göstərməyib. Veroııika inadla xahiş etdikcə, o daha da hirslənib, bu sonda Devidiıı ona bağırması ilə nəticələnib. Onu “şeytan” adlandırıb, De\id evdən çıxıb, qapını çırpır. Budur, Veronika çarpayıya yıxılıb ağlayır, zamanı geriyə qaytarmaq və ailəsində əmin-amanlıq istəyir. O, Devidiıı evə döndüyünü, qonaq otağına girdiyini və televizoru işə saldığını eşidir. O həyəcanlanır, yerindən qalxır və tez bir zamanda barışmağa can atır, qonaq otağına qaçır, Devidiıı oturduğu kreslonun yanında döşəmədə oturur, burnunu çəkə-çəkə başını onun dizinin üzərinə qoyur. O isə televizoru seyi' edir. Bir neçə dəqiqədən sonra Devidiıı onun başını sığalladığını hiss edir və bilir ki, artıq onun hirsi yatıb. Veronika ona tərəf dönür, Devidiıı əlini əlinə alır və deyir: "Oh, əzizim, geri dönüşündən elə şadaııı ki! Sənin üçün elə darıxmışdım. Səninlə dalaşmaq Downloaded from KitabYurdu.org 92 istəmirəm. - “Mən də”, - köks ötürərək, Devid rahatlaşır. Cütlük öpüşür və axşamın qalan saatlarını ailə idilliyasmda keçirirlər. Şeyroıı və onun dostu Erninin mənzili, onların arasında qalmaqal baş verib. Erııi elə indicə Şevrona köhnə qız dostu ilə birlikdə yemək yeyəcəyini bildirib; onun kölınə dostu Eminin Şeyronla yaşadığından xəbərsizdir. Şevron Ernidəıı keçmiş sevgilisinə onını barəsində söyləyib- söyləmədiyini soruşdu, Erni söyləmədiyini etiraf etdi və belə bir izalı verdi: bu qız olduqca qərarsız biridir və o, köhnə sevgilisinin hisslərinə toxunmaqdan çəkinir. Şevron möhkəm hirslənir. “Səni məndən çox o dəlinin hissləri maraqlandırır!”- təhqir olunmuş halda qışqırır. "Mən artıq bu sərsəmləmələrə qulaq asmaq istəmirəm!” - Erni cavabında qışqırır, qapını çırpıb, işə gedir. Bütün günü Şevron pis əhvali-ruhiyyədə gəzir, Erninin o qızla yemək yediyini, səhər onunla necə kobud və soyuqqanlı davranışını təsəvvüründə canlandırır. Saatlar keçir, onun qorxusu artır, heç nə haqqında deyil, yalnız Emini itirməsi barədə düşünür. O bilir ki, Emini axşamın gec saatlarında görəcək, odur ki, onun üçün xoş sürpriz hazırlamaq istəyir. Onun sevdiyi piroqu hazırlayır, yaxşı şərab butulkası alır, stolu şamlarla bəzəyir. Axşam on ikinin yarısı Erni evə gəlir, Şevron qapıya qaçır və onu Downloaded from KitabYurdu.org 93 qucaqlayır. "Gəl, əzizim, - o pıçıldayır. - Sənin üçün elə darıxmışam ki. Mən səninlə heç ayrılmaq istəmirəm”. - “Mən də səninlə ayrılmaq istəmirəm”, - Şeyronun əhvali-ruhiyyəsinin yaxşı olduğımıı görən Emi rahat nəfəs alaraq, ona cavab verir. Onlar çox gözəl axşam keçirirlər. Siz bu iki hekayət haqqında nə düşünürsünüz? Bunun xoşbəxtliklə sonuclanacağını hiss edirsinizmi? Necə düşünürsünüz, bu qadınlar kişilərlə münasibət yaratmağı bacarırlarını? Əgər onların düzgün hərəkət etdiklərini düşünürsünüzsə, böyük səhv edirsiniz! Veronika və Şeyroıı ola bilsin ki, bir-birlərinə qarşı anlayış, mehribanlıq və iltifat göstərdiklərini düşünsünlər, ancaq həqiqətdə onlar məhəbbət naminə ən pis formada özlərini əsl kölə kimi apardılar. Onlar partnyorlanm onlara qarşı hörmətsiz münasibətlə mükafatlandırdılar! Qadınlar pis münasibətin müqabilində kişilərə şəfqət və məhəbbətlə cavab verməklə ən böyük səhvlərindən birini etmiş olurlar. Axı bunu necə edirik? Bizimlə hörmətlə danışmayan kişiləri qucaqlayıb öpürük; bizə qışqıran kişini nəinki dayandırırıq, özündən çıxartdığımıza görə lıələ üzr belə istəyirik; bir neçə saat bundan əvvəl bizə qara yaxan və heç üzr istəməyi xəyalından belə keçirməyən kişi ilə eşqlə məşğul oluruq; hisslərimizi təhqir etmiş kişiyə nə olur Downloaded from KitabYurdu.org 94 olsun sevdiyimizi nümayiş etdirmək üçün onu mehribanlıq və qayğı ilə əhatə edirik. Bizim belə davranışımızdan kişilər nə nəticə çıxarırlar? Mənimlə necə rəftar edirsən et, hər şeyə rəğmən, səni yenə də sevəcəyəm. Bundan başqa, mənimlə daha pis rəftar etdikcə, daha çox qorxutduqca mən bir o qədər zərif və səmimi olacağam. Belə bir hərəkəti aşağıdakı şəkildə təsəvvür etmək olar: evinizdə küçük var; bir gün evə gələndə, itinizin sevimli divanınızı batırdığını görürsünüz. Bunu görəndə mətbəxə gedir və mükafat olaraq itinizə sevimli yeməyini gətirirsiniz! Siz xətrinizə dəymiş kişini öpərək, eyni hərəkəti edirsiniz. Heyvan təlimçisi itlər üçün intizamın vacib olduğunu həmişə vurğulayıb - siz mütləq itinizin burnunu onun batırmış olduğu gölməçəyə soxub, qəzetlə onun burnuna vuraraq deyəcəksiniz: "Bundan belə divanı batırmağa qalxma!” “Özlərini pis aparanda” qəzeti qatlayıb, kişinin burnuna vurmağı məsləhət görmürəm. Sadəcə, bir məsələyə diqqətinizi çəkmək istərdim: sizə olan pis münasibətinə görə oııu mükafatlandırmaqla, siz gələcəkdə onları eyni hərəkəti etməyə təhrik edirsiniz. V Ona incikliyinizi və qəzəbinizi bildirin; V onun reaksiyasını gözləyin, sizin hisslərinizi Downloaded from KitabYurdu.org 95 anladığını və rəftarına görə vicdan əzabı çəkdiyini öyrənin; V gələcəkdə təkrar baş verərsə, oxşar vəziyyətdə özünü necə aparacağını müzakirə edin; V və yalnız bundan sora onu öpün. 2. iki siyalıı tutun: “Nələrdə kişiyə tabe oluram”; “Kölə rolıuııı necə ovnavıram". Bütün bunları kağız üzərinə köçürmək olduqca vacibdir. Belə olanda, bəlkə də ilk dəfə siz məhəbbət naminə qurban kimi rolunuzu anlayacaqsınız, bu, xoş olmayan bu vərdişin aradan qaldırılması yolunda atılan ilk addımdır. Bu siyahını rəfiqənizə göstərin, özünüzü başqa cür aparacağınıza söz verin; siz artıq kənardan birinin sizə nəzarət etdivini bilirsiniz. 3. Kişi ilə qarşılıqlı münasibətdə nəyə yol verib- vermədiyinizi müəyyən edən davranış qaydalarının siyahısını tərtib edin. Bu barədə kitabın sonuncu fəslində ətraflı söhbət açacağam. 4. Ləyaqətinizi qoruyun! Bu ifadəni çox sevirəm. Onu balaca kağız vərəqlərində yazıb, evdə hər yerə yapışdırmışdım. Yenidən mənə məhəbbət qurbanı olmaq hissi gələndə, diqqətlə bu ifadəyə baxır, onun şüuruma nüfuz etməsinə səy göstərirəm. Demək olar ki, hər belə davranışdan sonra mən yenidən özümə hörmət hiss edirəm. Burada təkcə bu ifadənin mənasını dərk etmək deyil, həm də qadın ləyaqətini qoruyub saxlamaq da əhəmiyyətlidir. Downloaded from KitabYurdu.org 96 Yadda saxlayın! Kişilərə qarşı münasibətdə mənliyini qoruyub saxlamaq heç də partnyoru mütəəssir etmək anlamına gəlmir. Bu özünüzə sevgi və hörmətlə yanaşmağmızla, kişinin də sizə mütləq eyni münasibət bəsləməsinə əsas yaratmaq deməkdir. SƏHV No 6 QADINLAR KİŞİLƏRDƏN İSTƏDİKLƏRİNİ ALMAQ ÜÇÜN ÖZLƏRİNİ KİÇİCİK QIZ KİMİ APARIRLAR Balaca qız olanda, sözsüz ki, biz gözəlliyimiz, şirinliyimiz və köməksizliyimizlə diqqət çəkmişik. Bəlkə də bizlərdən çoxıı kişilərlə özünü uşaq kimi aparır, xüsusilə də onlardan bir təmənnaları olanda. Qadınların belə fəiıdlərə əl atmalarını görmək mənə ağır gəlir, ancaq kişilərin onları cəzalandırmalarını görmək bundan da kədərlidir. Bu özünü necə göstərir? ı. Özümüzü sadəlövh aparır və aıılayışsızlıq nümayiş etdiririk, halbuki baş verənləri çox yaxşı başa düşürük. Belə vəziyyətdə kişilər özlərini daha təcrübəli, adamları yaxşı tanımaq qabiliyyətinin olmasını hiss etməyə başlayırlar. Qadınların belə davranışı kişilərin özlərinə verdiyi dəyəri süni şəkildə artırır və sizinlə münasibətində ralıat atmosfer yaradır, ancaq ona görə yox ki, sizə hörmət edirlər, ona görə ki, sizin üzərinizdə üstünlüyə ıııalik olduqlarını hiss edirlər. Downloaded from KitabYurdu.org 97 2. Biz incikliyimizi ifadə edirik, əslində isə qəzəb hissi keçiririk. Təhqir olunduqda ağlayırsınızmı? Kişiyə özünü heyvan kimi aparmasını və ya bu hərəkətdən boğaza yığıldığınızı söyləmək əvəzinə, hirslənirsiniz? Durub, çıxıb getmək lazım olduğu halda siz əsəbiləşirsiniz? Çoxları qızların hirslənməsinin yaxşı olmadığını aşıladıqları üçün biz əsəbiləşməyi boğur, içimizdə qəzəb aşıb- daşdığı halda daha çox “qadın" hisslərini - qəmlənmə, qorxu və ya günah hissini nümayiş etdiririk. Bunun daha təhlükəsiz olduğu, həmçinin kişilərin də xoşuna getdiyi üçün belə davranırıq. 3. Özümüzü itirmiş kimi göstəririk, halbuki heç belə bir hiss keçirmirik. Bu ən ziyanlı qadın vərdişlərindən biridir. Biz hisslərimizdən xəbərsiz kimi davranırıq, onları bilmək istəmirik, ya hisslərimizi başa düşə bilmirik, ya da nə etdiyimizi anlamırıq. Bütüıı görünüşümüzlə köməyə çağırırıq və budur kişi peyda olur və bizi xilas edir. Necə böyük sevinc! Necə böyük fərəh! O özünü elə bacarıqlı, elə ağıllı, elə qayğıkeş hiss edir ki! Tam dolğun, ancaq daha az xoş olan hissləri - hirs, narazılıq, inciklik və ya qorxu - gizlətmək üçün bu üsula əl Downloaded from KitabYurdu.org 98 atırıq. Yanıma məsləhətə gələn qadınlardan bu kimi şeyləri olduqca çox eşidirdim: “Qarşılıqlı münasibətimizdə belə problemlərin olmasını izah edə bilmirəm. Onları sorğu- suala tutanda, məlum oldu ki, əri ona xəyanət edir, artıq iki ildir ki, onların arasında cinsi əlaqə yoxdur, o özünü lazımsız və itirmiş hiss edir. Sözsüz, qadın vəziyyəti çox yaxşı anlayır, ancaq onun tərəfindən nümayiş etdirilən çaşqınlıq taleyi üçün daşıdığı məsuliyyətdən, qərar qəbul etməyin ağırlığından qaçmaq imkanı verir. 4. Qadınlar kişilərlə ataları kimi rəftar edirlər. Sevdiyiniz kişiyə arada bir sizə qarşı atalıq qayğısı göstərməsinə icazə verməkdə elə də bir qəbahət yoxdur. Yox, əgər siz onunla həmişə ata kimi rəftar edirsinizsə, onda bu, təhlükəli əlamətdir. Bu əsasən aşağıdakılarda özünü göstərir: sevdiyiniz insanı “atacığım” adlandırırsınız; onuıı dizinin üstündə oturub, qaşqabağınızı sallayırsınız; ona bu güıı "pis qız” olduğunuzu etiraf edirsiniz; ərinizə ailə büdcəsinə nəzarət etməyə icazə verir və ondan cib xərcliyi üçün pul istəyirsiniz. Belə davranışın ciddi psixoloji tərəflərinin təhlilini aparmayacağam. Bir məsələni qeyd edim ki, ərinizlə ata kimi rəftar etməkdə davam etdikcə, siz bir o qədər uşaq olaraq qalacaqsınız. 5. Kişilərlə incə uşaq səsi ilə danışırıq. Downloaded from KitabYurdu.org 99 Biz buna aşağıdakı hallarda əl atırıq: fikirləşdiyimizi deməkdən çəkinirik; kişilərin reaksiyasından qorxuruq; narazılıqla üzləşəcəyimizi düşünürük. Qızları təqlid edirmiş kimi kişi ilə danışırıq: "Bax. Mən balaca qızcığazam. Xətrinlə dəymə, mənə acıqlanma”. 6. Kişilərə bizi xilas etmək imkanı vermək üçün həyatımızda qarmaqarışıqlıq yaradırıq. Siz böhrandan bölıranamı yaşayırsınız? Sizinlə həmişə fövqəladə şeylər baş verir və kişilərin köməyinə, məsləhətinə ehtivacmızım var? Kiçik qız oyununun tərəflərindən biri də kişilərin köməyinizə gəlmələri, sizi xilas etmələri üçün işlərinizi bilərəkdən müvəffəqiyyətsizliyə uğratmanğınzdır. Bunu etməyinizin səbəbi, bəlkə də, uşaqlıqda ata qayğısı görməməyinizdir. Bəlkə, siz partnyorunuzu “yoxlamaq”, ona etibar etməyin mümkünlüyünə inanmaq istəyirsiniz. Hər nə olursa olsun, diqqət çəkmək üçün siz aranı qarışdırırsınız, - balaca qız oyununun tipik taktikasıdır. UŞAQ OYUNUNUZ KİŞİLƏRLƏ MÜNASİBƏTİNİZƏ NECƏ TƏSİR EDİR. Kişilər heç vaxt sizə hörmət etməyəcək. Kişilər balaca qıza reaksiya verəcəklərmi? Heç vaxt. Onlar özlərini lazımlı, güclü, məsuliyyətli hiss edəcəklər. Onlar oyuna daxil ola bilərlər. Çox güman ki, onlar bundan həzz alacaqlar. Onlar Downloaded from KitabYurdu.org 100 sizə hörmət etməyəcək, sizinlə qadın kimi deyil, balaca qız kimi davranacaqlar. Bütün bunların nəticəsi olaraq, münasibətlərinizdə ehtiras və əsl sevgi azalacaq. Həlli: özünüzü kişilərlə balaca qız kimi aparmağı bir kənara qoyun. ı. Siyalıı tərtib edin: “Qız rolunu oynamağım özünü nədə göstərir". Bu siyahını tərtib edərkən çox güman ki, utanacaqsınız, ancaq mənə inanın ki, bu, sizə 6 nömrəli səhvi aradan qaldırmağınıza kömək edəcək. Növbəti dəfə saçınızı barmağınıza dolayanda və yaxud da sözləri uzada- uzada danışanda, ya da bunlara oxşayan digər hərəkətlər edəndə, nifrət hiss edəcək və belə hərəkət etməyi dayandıracaqsınız. 2. Ağlayarkən qəzəblənməyinizin səbəbini özünüzdən soruşun. Əgər siz bu hissi olduqca qəlbinizin dərinliyinə qovub saxlamısmızsa, bunu heç unutmaq olıııaz. Ola bilsin ki, siz, həqiqətən də qəzəbləndiyiniz üçün özünüzdə olmadığınızı aşkarlayacaqsımz. Onda əsl hissinizi göz yaşlan arxasında gizlətmək əvəzinə, bildirməyə üstünlük verəcəyiniz də mümkündür. Sözsüz, bu heç də o demək deyil ki, siz ağlamamalısınız, ya da əksinə, həmişə hirslənəndə ağlamalısınız. Sadəcə buna fikir verin. 3. Çaşqınlıq və ya köməksizlik hissi keçirəndə Downloaded from KitabYurdu.org 101 özünüzdən soruşun: "Həqiqətən, çaşqınam? Yoxsa..." Bu, çox mürəkkəbdir. Ümidsizləşmək və kişiləri köməyə çağırmazdan öncə bu vəziyyətin səbəbini müəyyənləşdirin. Qız rolu oynamanıza məcbur edən bəzi vərdişlər, ola bilsin, çoxdandır ki, sizinlədir və asanlıqla onlarla vidalaşa bilmirsiniz. Ancaq özünüzdə qadınlığı sevməyə çalışın. Altı səhvi sizə göstərməklə, kişilərlə münasibətinizi daha yaxşı anlamağa kömək etdiyimə ümid edirəm. Onları heç də psixoloji jurnalları oxumaq və sorğu aparmaqla müəyyənləşdirmədiyimi anladığınızı düşünürəm. Bu altı səhvin altısını da mən özüm dəfələrlə etmişəm! Qadınların çoxu kimi mən də səhvləri kişilərin sevgisini qazanmaq üçün etmişəm və bu yolda bir çox əzab-əziyyətə qatlaşmışam. Bəlkə də, sizin üçün indi bir az asan olar, belə ki, rast gəlinəcək bəzi çətinliklər, habelə onların ortaya çıxmaması üçün özünüzü aparmaq qaydaları lıaqqmda bəzi məqamları artıq bilirsiniz. Nə qədər çox istəsəniz də, köhnə vərdişləri silib atmaq çox çətindir. Növbəti günlər və həftələr ərzində təzəcə oxuduğunuz səhvləri etdiyinizi hiss edəcəksiniz. Belə hallarda özünüzü itirməyin. Unutmayın: özünü təkmilləşdirməkdə atılan ilk addım - səhvlərinizi anlamaqdır. Odur ki, bu altı səhvi yadda saxlayın, məsləhətlərimə riayət edin, əldə etdiyiniz məlumatı Downloaded from KitabYurdu.org 102 dostlarımzla bölüşün, lazım olduqda, onları köməyə çağırın, bax, onda siz gözəl qadın ola bilərsiniz. 3. Emosional boşluğun doldurulması. Sevgiyə aldığınızdan çox verməyinizi necə dayandırmalı V “Mən özümü sevgimə həsr edirəm, edirəm və buna görə o məni sevir, ancaq bəzən özümdən belə bir sual soruram: əgər bunu etməsəm, o məni yenə də sevərmi? V “Mən həmişə məni sevənlərdən onları daha çox sevmişəm. Arzum - elə bir kişi tapmaqdır ki, ona verdiyim sevgi qədər o da məni sevsin, ancaq mənə elə gəlir ki, belə kişi yoxdur”. V “Bəzən özümü münasibətlərimizin bütün emosional yükünü daşıyan adanı kimi hiss edirəm. Yükdaşıma işinin möhkəm olması işini bir az yavaşıtsam, ərim sadəcə nə edəcəyini bilməyəcək və nikahımız dağılacaq". Siz də eyni şeyləri nə vaxtsa hiss etıııisinizmi - siz də sevginizdə çox verib, qarşılığında az almısmızmı? Qəlbinizin dərinliyində kişinizi sevdiyiniz qədər sizin də çox sevilmənizi arzulayıbsınızmı? Bu fəsil qadınların etdikləri ən böyük səhvdən - biz qadınların kişiləri onların bizi sevməsindən daha çox sevməmizdən bəhs edir. Downloaded from KitabYurdu.org 103 Kitabda bu problemə xüsusi fəsil həsr etməyi qərara aldım, çünki onu olduqca vacib hesab etdiyimdən, onun lıaqqmda ayaqüstü danışmaq istəməzdim. Bu mənim üçün ən vacib fəsildir. Onu yazmaq çətin və ağır idi, çünki bütün bu məsələlər mənə yaxın və tanışdır. Bu fəslə ciiıııə günü başlamağı planlaşdırmışdım. Cümə axşamı yatdım və bütün gecə qorxulu yuxular mənə əziyyət verdi. Dəhşətli yuxular bir-birini əvəz edirdi, ancaq hamısı cəhalət, kədər, qorxu və itki hissi ilə dolu idi. Oyananda belə dəhşətli, yuxusuz gecələrin səbəbini heç cürə anlaya bilmirdim. Ancaq kompüterin arxasında oturub, bu fəslin adını yazan kimi, gözyaşımı saxlaya bilmədim. Çap edilmiş sözlərə daha çox baxdıqca, göz yaşlarım da bir o qədər güclənirdi və qəfildən gecələr gördüyüm dəhşətli yuxuların və axan göz yaşlarının səbəbini anladım: bu, qırılmış ürəyimin, daha çox sevgi verib, əvəzində az sevgi görmək ağrısı idi. Daim kişilərlə münasibət qurmaq cəlıdi göstərdiyim, onlardan isə heç bir kömək almadığım illəri yada salınaq mənə çox ağır gəlirdi. Başqalarını sevmək, özünü isə sevməyi öyrənməmək üzrə mütəxəssisə çevrildiyimi dərk etmək də ağır idi. Ancaq bu göz yaşları təkcə mənim göz yaşlarını deyildi. Bu lıəm də sizin göz yaşlarınız idi, çünki bir çox qadınların kifayət qədər sevilmədiklərinə görə ürəklərinin paramparça olduğunu öz təcrübəmdən bilirdim. Saysız- Downloaded from KitabYurdu.org 104 lıesabsız ağlayan qadınları dinləmişəm. "Anlamıram... Onıı elə çox serirəııı ki. Bacardığımı ona verirəm, ancaq o yenə də mənim onu sevdiyim qədər sevmir. Görəsən, nəyi səhv edirəm? Və hər dəfə seminarlarımda qadınlar arasından biri ayağa qalxır, gözləri yaşla dolu halda, ərinə tərəf dönərək derir: “Əzizim, səni necə sevdiyimi bilirsən. Ancaq mənə qarşı olan sevginin sübutunu səndən yalvararaq almaq qəlbimi parçalayır; məndən aldığın sevginin müqabilində mənə verdiyin sevgi olduqca azdır”. Dünyada sevməyi ən çox arzulayan qızın hekayəti Biri vardı, biri yoxdu, diiııyada hər şeydən çox xoşbəxt olmağı arzulayan bir qız vardı. O, şahzadələr, əsl məhəbbət lıaqqmda nağıllar oxuyurdu. O, böyüyəndə kitablarda təsvir edilən məhəbbətlə qarşılaşmaq üçün əlindən gələni edəcəyini qət etdi. Və o, bu romantik məhəbbətə lap elə indidən hazırlaşmağın ən yaxşı yol olduğuna qərar verir. Ətrafına baxdıqda ən böyük sevgiyə layiq olacaq şəxsin atası olduğunu görür. Qızların çoxu kimi o da atasını kamil insan hesab edir və ona böyük sevgisi var. Və xoşbəxtliyini onunla bağlaması tamamilə təbiidir. Ancaq bir gün balaca qızın atası çamadanını yığdı və getdiyini bildirdi. Onu çox sevdiyini, ancaq anası ilə artıq yaşaya bilməyəcəyini və məcbur getməli olmasını bildirdi. Downloaded from KitabYurdu.org 105 Balaca qız otağına qaçdı, çarpayısına uzanıb hönkürtü ilə ağlamağa başladı. "Axı o necə məni atıb gedə bilər? - öz- özünə sorıırdmı. - Əgər o həqiqətən məni sevsəydi, getməzdi. Ola bilsin ki, mən onu az sevmişəm”. Və onda qızcığaz yaxşı qız olacağına, atasını geri qaytaracaq güclü sevgi ilə onu sevəcəyinə söz verdi. Beləliklə, balaca qız dünyada ən çox sevən qız olmağı qət etdi. Atasına xoşbəxtlik və sevinc bəxş etmək üçün edəcəklərini götür-qoy edən qız planını həyata keçirməyə başladı: məktəbdə yalnız əla qiymətlər aldı; məktəb tamaşalarında çıxış edib oynamağı öyrənir; çoxlu kitablar oxuyurdu. Ancaq ən çox onunla fəxr etdiyinin atasının bilməsinə çalışırdı, çünki o belə bir nəticəyə gəlmişdi ki, əgər atası qızının onu çox sevdiyini hiss edərsə, o da qızını çox sevər. O, atasının hekayətlərinə diqqətlə qulaq asmalı, lazım olan yerdə gülməli və qorxmalıdır; o, atasına dünyanın ən ağıllı, ən gözəl kişisi olduğunu deməlidir. Heç vaxt atası ilə mübahisəyə başlamamalı və ya onu tənqid etməməlidir, çünki o bilirdi ki, bütün bunlar onun xoşıuıa gəlməyəcək və onu az sevməyə başlayacaq. Balaca qızın atası onsuz da geri dönmədi. Ancaq, həqiqətən də, o, balaca qızını sevirdi: axı demişdi ki, o “dünyada ən çox sevdiyi varlıq qızdır!" İndi o, böyük lıəyata hazır idi. YEDDINCI SINIFDƏ OXUYAN Downloaded from KitabYurdu.org 106 ŞAHZADƏNİ NECƏ BAŞDAN ÇIXARTMALI Qız böyüdü, sevmək vaxtı çatanda, o artıq nə etmək lazım oldıığınııı bildiyinə inanırdı. “Sirr ondadır ki, - o, yuxarı sinif yoldaşlarına deyirdi, - dostunu elə güclü sevməlisən və o dərəcədə yaxşı olmalısan ki, o özünü yaxşı hiss etsin və sənsiz yaşaya bilməsin”. O belə də etdi. Xoşuna gələn bir oğlan tapdı və onu sevməyə başladı. Hər gün soyunma otağındakı şkafda onun üçün məktub buraxırdı, hər basketbol məşqində ona maraq göstərir və ona çox gözəl və mahir olduğunu deməyi də unutmazdı. Onu sevirdi, sevirdi, ta ki, sevgilisindən bu sözləri eşidənəcən: “Allah lıaqqı, heç kim, hətta valideynlərim belə məni bu qədər sevməyib. Deyəsən, mən də səni sevirəm”. Bir müddət qız xoşbəxt idi. "O mənimşahımdır, - o öz- özünə düşünürdü, - mən isə onunşahzadəsiyəm”. Ancaq tədricən oııınıla xoşbəxt olmadığını hiss etdi. Qəfildən qız oğlanla şah kimi davranmasına baxmayaraq, onun heç də onunla şahzadə kimi davranmadığını müəyyənləşdirdi. Otağına çəkilib, çarpayısına yıxılıb, ürəkdən ağladı və düşündü: “Mən onu məni sevdiyindən də çox, çox sevirəm. Onun üçün bu qədər yaxşılıq etdiyim halda, bu necə baş verə bilər?” Və onun bu suala cavabı yox idi. ÜRƏKLƏRİN KRALI İllər keçdi, qızcığaz qadına, oğlanlar kişiyə döndülər, Downloaded from KitabYurdu.org 107 lıəvəs sevgi məcrasına və ya evlilik həyatına keçdi. Bu hekayətdə bəzi detallar dəyişsə də, mahiyyət eyniylə saxlanılıb: o var qüvvəsilə kişini yanında saxlamağa çalışır, ona yaxşı və sevən bir qadın olmaq üçün hər şeyi edirdi. Əlbəttə, o indi şkafa məktub qoymaq və məktəbin idman zalında söylədiyi kompliıııentlər əvəzinə, daha giiclii döyüş vasitələri ilə silahlanırdı. O, kişini şeir, kiçik hekayələr və esselər selinə qərq edir, hədiyyələr yağdırır və sürprizlər təşkil edirdi; dünyada özünü ən sevilən kişitək hiss etməyə başlayana kimi ona daim köıııək etmək və məsləhət verməklə, əvəzolunmaz olmağa çalışır, sevgilisini qayğı və diqqətlə əhatə edir, seksuallığı ilə onun diqqətini çəkməyə çalışır. Və hər dəfə hər kişi ilə eyni şey baş verirdi. Kişi ona necə gözəl olduğunu, onun kimi heç kimin onu sevmədiyini, onuıı ürəklərin şalıı və belə bir qadının onun yanında olmasının şans olduğunu söyləyirdi. Bir gün ərinin ondan məmnuniyyətlə sevgisini qəbul etdiyini, ancaq bunun qarşılığında ona sevgi göstərməməsini müəyyən edənə kimi qız fədakarcasma bütünlüklə özünü ona həsr edirdi, o vaxt bunun əvəzində qarşılıq olaraq bir şey alması barədə düşünməyə nə vaxtı var idi, nə də belə bir sual ağlına gəlirdi. Və əgər o, münasibətlərinin ətrafında əlaqə bağlarının qurulmasını dayandırırdısa, cütlük uçurum Downloaded from KitabYurdu.org 108 kənarında olurdu. Tezliklə kişi etiraf etdi: “Mənə elə gəlir ki, mən səni məni sevdiyin qədər sevmirəm” - və “əlvida” deyib gedir. Qadın otağına qaçır, çarpayısına yıxılıb, hönkürtü ilə ağlayaraq, düşünür: “Axı bu necə belə olur? Necə olur ki, bu hər dəfə belə sonuclanır? Dünyada ən çox sevən qadın olmaq üçün çox çalışmışam. Axı niyə mən sevdiyim qədər məni sevən kişi tapa bilmirəm?” Və bu qədər illərdən, bu qədər göz yaşları axıdandan sonra da o, bu suala cavab tapa bilmədi. SEVGI QAZANMAQ UÇUN Haqqında yazdığım qadın nə mənim müştərim, nə də seminarımın iştirakçısıdır. Bu qadın - mən özüməm və onuıı hekayəsi - həyatımın tarixidir. Kişilərin sevgisini qazanmağa qərar verəndə, mən balaca qız idiııı. Dostuma diqqət və qayğı göstərməyə başlayanda və onuıı mənə vurulduğuna inandığım ana kimi ııiən yeniyetmə idim. Son zamanlara kimi mən fədakarcasıııa çalışan, kişisinə daha çox sevgi verməyə çalışan, qarşılığında istədiyi qədər sevgi ala bilmədiyini hiss etməyə vaxtı olmayan bir qadın idim. Sizlərin çoxıı kimi, mən də kişinin sevgisinə layiq olmaq üçün mütləq müəyyən işlər görməli olduğumu düşünürdüm. Həmişə onuıı üçün nəsə etməyə can atırdım. Və təəssüflər olsun ki, müəyyən mərhələdə bu işə yarayırdı Downloaded from KitabYurdu.org 109 - ııiən kişiyə o qədər sevgi verirdim ki, o da məni sevdiyini düşünməyə başlayırdı, əslində isə o, sadəcə, mənim səylərimin obyekti olmaqdan xoşlanırdı. Təəccüblü deyil ki, mən heç vaxt sevildiyimi hiss etməmişəm, kişilərlə olan münasibətim məndə, hətta mən özüm çıxıb getsəm belə, boşluq və satqınlıq hissi buraxırdı. Bax mən nəticədə nəyi müəyyənləşdirdim: "Mənə uyğun olmayan kişilərlə” əlaqəyə girmişəm. V Kişinin məni nə dərəcədə güclü sevməsindən mən o qədər narahat idiııı ki, dayanıb, onu nə dərəcədə sevdiyimlə maraqlanmağa vaxt tapmırdım. V Kişiyə uyğun qadın olmaq üçün var gücümü sərf edir və bu kişinin mənə uyğun olması barədə düşünməyə vaxtım olmurdu. V Elə kişilərə vurulurdum ki, onlar mənə yaraşmır, onlarla uyuşmurdum, çünki onlara qarşı olan hisslərimi təhlil etməyə çalışmırdım. V Kişilərə mənə qarşı olan hisslərini dərk etməyə imkan vermirdim. Özümü kişiyə “zorla qəbul etdirməyə” elə cəhd edirdim ki, ona ııiəiıi sevdiyini anlama imkanı buraxmırdım. İçinidə olan atılmış o balaca qız - məhz mən olduğum üçün kişinin mənimlə birlikdə olmasını istəməsinə inanmırdı. Və kişiyə mənsiz keçinə bilməməsi üçün lazımlı olmağa çalışırdım və lənətlənmiş kimi işləyirdim. Downloaded from KitabYurdu.org 110 Kişilərlə olan münasibətlərindəki emosional boşluğu qadınlar necə doldurmağa çalışır Etməyə alışdıqlanmı “emosional boşluğun doldurulması" adlandırdım. Xəyallarımızda biz ideal münasibətləri təsəvvür edirik, kişi tapır və kişinin özünü bu prosesə cəlb etməyə elə də can atmadan, bu münasibətləri yaratmağa başlayırıq. Onsuz da, ona belə deyərdik: “Sadəcə hər gün yanımda ol, mən isə bizim münasibətlərimizi özüm quracağam. Münasibətimizin istiqamətlərini müəyyənləşdirəcəyəm, dostlarımızla olan əlaqələrin qeydinə qalacağam, söhbətlərimizin mövzusunu düşünəcəyəm, intim atmosfer və inam yaradacağam. Sən sadəcə mənim tərəfdaşını olmalısan”. Belə bir davranış təhlükəlidir: bir dəfə fakt qarşısında qalmalı oluruq - bu münasibətləri özümüz yaradırıq. Elə inadla işləyirik ki, kişinin də bizimlə birlikdə çalışdığını təsəvvür etməyə başlayırıq, əslində isə bu tamaşada biz solo çıxış edirik, kişi isə - yalnız birinci cərgədə oturmuş tamaşaçıdır. Kişilərlə münasibətdə qadınların emosional boşluğu doldurması vasitələrinin sivalıısı bunlardır. Ola bilsin ki, siz bir yol seçmisiniz, ya da bütün bu vasitələr sizə çox yaxındır. Ünsiyyətlə və ya hər hansı bir tədbirlə əlaqədar problemləri öz üzərinizə götürürsünüz. Məhz, siz birgə Downloaded from KitabYurdu.org 111 işlərin çoxunu planlaşdırırsınız: qəzet oxuyursunuz, sizin fikrinizə görə şəhərdə gedən tamaşa və ya sərgilərin ən maraqlısını qeyd edir və həyat yoldaşınızı onları buraxmamağa inandırırsınız; Yüklə 2,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|