E. M. Hacizadə T.Ə. Paşayev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycanın alacağı mənfəət payı 1,7 milyard dollara yaxın, 2010-cu ilədək isə 11 milyard dollardan artıq olacaqdır. 2003-cü ildə «Şahdəniz» yatağından ildə 2-3 milyard m 3 , hasil edilməsi, 2005-ci ildə 8 milyard kubmetr, 2006-cı ildə isə 16 milyard kubmetr həcmində qaz hasil edilməsi planlaşdırılır. 2010-cü ildə neft müqavilələrinin həyata keçirilməsi çərçivəsində neft hasilatının ümumi həcmi ildə 60 milyon tona. Təbii qaz hasilatı isə ildə 30 milyard kubmetrə çata bilər. Müvafiq olaraq Azərbaycanın gəliri də aratacaq və bu yaxın illərdə respublikamızın şox vacib sosial problemlərinin həlli, xalqın rifah halının yüksəlməsi istiqamətində dönüş yaratmaq mümkün olacaqdır. Bütün bu tədbirlər Azərbaycanda uğurla fəaliyyət göstərən bazar iqtisadiyyatı bərqərar etməyə, respublimamızın inkişaf etmiş və demokratik ölkəyə çevirməyə imkan verəcəkdir. Neft müqaviləları artıq Azərbaycanı bölgənin coğrafi-siyasi mərkəzində çevirmişdir. Müvafiq olaraq onun dünya ölkələri arasında nüfuzu da artmışdır. Azərbaycanın beynəxalq neft müqavilələrində iştirakı ölkədə istər siyasi vəziyyətin normal məcraya salınmasında, istərsə də çoxsaylı sosial-iqtisadi problemlərin həlli istiqamətində ardıcıl və məqsədyönlü iş aparmağa imkan vermişdir. 1995-ci ilin əvvəlindən ölkədə bazar iqtisadiyyatına keçidi təmin etmək məqsədəilə islahatların daha da sürətləndirilməsi kursu götürülmüş, qısa müddət ərzində maliyyə sabitliyinə nail olunmuş, milli valyutanın dənərliliyi təmin olunmuşdur. Bu müddət ərzində islahatların gedişini təmin etmək məqsədəilə 900-ə yaxın qanun qəbul edilmişdir. Onların içərisində torpaq islahatı haqqında, özəlləşdirmə, sahibkarlığın inkişafı, vergi, maliyyə-bank sisteminin yenidən qurulması, ticarətin liberallaşdırılmaqsı, inhisarçılığın aradan qaldırılması və rəqabətin inkişafı, əhalinin sosial müdafiəsini təmin edən qanunlar xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Bazar iqtisadiyyatına keçid istiqamətində görülən problemlər çox qısa müddətdə istehsalda yaranmış geriləmə 122 prosesini dayandırmış, ölkədə makroiqtisadi sabitlik təmin olunmuşdur. YDM-in artımı 1996-cı ildə 1,3%, 1997-ci ildə 5,8%, 1998-ci ildə 10%, 1999-cü ildə 7,4% olmuşdur. Bu isə MDB məkanında ən böyük göstəricidir. Sənaye istehsalında da artım meylləri görsənməkdədir. 1997-ci ildə sənaye istehsalının həcmi 0,3% artmışdısa, 1998- ci ildə artım 2,2%, 1999-cu ildə 3,6%, 2000-ci ildə isə 6,9% olmuşdur. Sənayenin əksər sahələri, o cümlədən neft və qaz, neft kimyası, metallurgiya, maşınqayırma, tikinti materialları, yüngül və yeyinti sənayesi sahələrində, habelə sənayenin qeyri- dövlət sektorunda ciddi irəliləyişlər müşahidə olunur və bu sahələrdə məhsul istehsalı əvvəlki illərlə müqayisədə xeyli artmışdır. 2000-ci ildə YDM-in mütləq həcmi 21 trilyon manatdan artıq olmuşdur və bu əvvəlki illə müqayisədə 11,3 faiz çoxdur. YDM-in strukturunda real istehsal sahələrinin payı 1999-cu illə müqayisədə 46,3 faizdən 48,7 faizə, xidmət sahələrini payı isə 47,5 faizdən 44,6 faizə enmişdir. Adambaşına 2,5 milyon manatlıq (562,3 dollar), yaxud keçən ildəkindən 10,4 faiz çox məhsul istehsal olunmuşdur. YDM-ın tərkibində sənaye məhsulun istehsalının xüsusi çəkisi 25,6 faiz təşkil etmişdir. Ustehsalın həcmi yanacaq sənayesi müəssisələrində 5,3 faiz, elektroenergetikada 3,2 faiz, yeyinti sənayesində 2,1 faiz, kimya və neft kimyası müəssisələrində 34,4 faiz, metallurgiya sənayesində 2,5 dəfə, maışnqayırma müəssisələrində 78,2 faiz, meşə, ağac emalı və selluloz-kağız sənayesində 10,5 faiz, tikinti sənayesi materialları sənayesində 21,3 faiz, yüngül sənayedə 477,7 faiz, ünüyütmə-yarma müəssisələrində 52,5 faiz çoxalmışdır. 1999- cu ildə müqayisədə sənayenin dövlət bölməsində isə 12,5 faiz artmış, YDM-də onun xüsusi çəkisi 43,9 faizə çatmışdır. 2000-ci ildə xarici ölkələrdə 2,8 milyard ABŞ dolları məbləğində, yaxud əvvəlki illə müqayisədə 88,1 faiz çox 123 ticarət əməliyyatları aparılmışdır. Mal dövriyyəsinin 63,3 faizini ixrac olunmuş mallar, 36,7 faizini isə idxal olunmuş mallar təşkil etdiyindən 680 milyon dollar məbləğində müsbət saldo yaranmışdır. İşləyənlərin orta aylıq haqqı 15 faiz arataraq 204,2 min manat, əhalinin adeanbaşına pul gəlirləri 1 faiz arataraq 185,4 min manat təşkil etmişdir. Son illərdə respublikamızda iqtisadi yüksəlişin başlıca şərti olan investisiya qoyuluşu da artmaqdadır. Belə ki, 1996-cı ildə kapital qoyuluşunun həcmi 65 faiz, 1997-ci ildə 67 faiz, 1998-ci ildə isə 45 faiz artmışdır. Kapital qoyuluşunun artmasında ölkəmizə xarici kapital axını həlledici rol oynayır. 1996-2000-ci illər ərzində ölkə iqtisadiyyatına 5,0 milyard dollar həcmində xarici investisiya yönəldilmişdir. İndi Azərbaycanda təkcə neft sektorunda deyil, iqtisadiyyatın digər sahələrinə də (rabitə, maşınqayırma, yeyinti xidməti və s.) xarici investisiyalar artmışdır. Xarici investisiyaların ümumi həcmində qeyri-neft sektorunun payı 1996-cı ildə 33 faiz, 1997-ci ildə 40 faiz olmuşdusa, 199-cu ildə bu rəqəm 50 faizə çatmışdır. Hazırda Azərbaycanda adambaşına 150 dollara yaxın xarici investisiya düşür ki, bu da MDB məkanında ən yüksək göstəricidir. Neft müqavilləri Azərbaycan xalqının firavanlığını və gələcək nəsillərin xoşbəxtliyini təmin etmək üçün, yeni iş yerlərinin yaradılması üçün mühüm vasitə olmuşdur. Müqavilənin şərtləri Azərbaycanı təkcə neft sektorundan asılı etmir, bu şərtlər əsasında Azərbaycanda iqtisadiyyatın yeni sahələrinin yaradılması, xalqın həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi, maaşların, təqaüdlərin və müavinətlərin artırılması, ən başlıcası respublikamızın müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsi üçün böyük imkanlar açılır. 124 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|