Ebedi yol islam kohne indd
Yüklə 4,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qohumluq Münasibətləri
- Qonşuluq Haqqı
- , əlinizin al tında olana
44 Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM N t
Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I birinin istənilən qədər işi olacaqdır! (Hər kəs öz hayında ola caq, heç kəs heç kəsin halından xəbər tutmayacaqdır)”. (Əbəsə, 34-37) O gün insanlar, yaxınları onlardan haqq tələb etməsinlər de yə qaçmaq istəyəcəklər. Dünyada Allah-Təalanın rizası is ti qamətində yaşayanların üzləri sevincdən parladığı halda, və zifələrini yerinə yetirməyənlərin üzləri də qorxu, kədər və peş man lıqdan qap-qara olacaqdır. Bir sözlə, xoşbəxt ailə yuvası üçün, ailə fərdləri bir-birinə qar- şı məhəbbət, fədakarlıq, şəfqət və mərhəmət hisslərini da ha çox biruzə verməlidir. Ev həyatında ağıllarını hisslərindən üs tün tutanlar ruhsuz bir bərabərlik yaşamaqdan başqa bir şey qa zanmazlar. Belələrinin evləri “ailə yuvası” olmaqdan çıxıb sırf divarlarla əhatə edilən, mənfəət ortaqlığına əsaslanan bir “məs kən” halına gələr. Beləliklə həmin məskəni cənnət sarayı halına gətirmək, bü- tün ailə fərdlərinin ortaq vəzifəsi olmalıdır. Əlbəttə ki, bu da cən- nətə yaraşan davranış prinsipləri daxilində gerçəkləşə bilər. Bu gerçəkləşdiyi zaman ailədə elə bir ülvi səadət meydana gə lər ki, o, insanın bütün ətrafına eyni şəkildə yansıyar. İstər dost lar arasındakı münasibətlərdə, istər qohumlar arasındakı mü nasibətlərdə tamamilə başqa bir xoşbəxtlik və səadət ya şan ma ğa başlayar. Qohumluq Münasibətləri İnsanın qohumları və yaxınları ilə əlaqəsini davam etdirməsi, on ları qoruyub dəstəkləməsi, yəni vaxtaşırı onlara baş çəkməsi, di- nimizin çox əhəmiyyət verdiyi əsaslardan biridir. Çünki Allah-Tə ala qohumları bir-birlərinə varis elan etmiş, bəzi haqlar və və zi fələrlə aralarındakı əlaqələri qüvvətləndirmişdir. Qohum-əqrabalar insanı maddi və mənəvi pisliklərdən mü hafizə etməklə yanaşı müxtəlif xeyirxah və saleh əməllərin edil məsində də yardımçı olar. Belə ki, müsəlman, dini və dün yə vi xüsuslarda yaxınlarına faydalı olmaq və xeyirxah işlərdə on lar dan istifadə edə bilmək üçün qohumluq əlaqələrini mühafizə et mə li və onları vaxtaşırı ziyarət etmək vəzifəsinə heç vaxt biganə ya naşmamalıdır. Qohumlarla münasibətlər, mərhəmət və şəfqət prinsipləri üzə - rində bina edilməlidir. İndi verəcəyimiz hədisi-şərif bu xü sus da çox gözəl bir meyardır:
45 N o İP Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I onunla əlaqələri kəsdikləri vaxtda belə, onlara yaxşılıq et məyə davam edəndir”. (Buxari, Ədəb, 15; Əbu Əavud, Zəkat, 45; Tirmizi, Birr, 10) Bunun əksinə, qohumları ilə əlaqələrini kəsərək onlarla ma- raqlanmayanlar üçün də hədisi-şəriflərdə bir çox təhdidlər və xə- bərdarlıqlar edilmişdir.
(Əbu Davud, Ədəb, 43; Tirmizi Qıyamə, 57)
(Buxari, Ədəb, 11; Müslim, Birr, 18-19) Bunlardan başqa qohumlara verilən infaqın (zəkat, sədəqə) həm sədəqə, həm də qohumları qoruyub dəstəkləmə savabı ol du- ğunu bildirən Peyğəmbərlər (s.ə.s) yaxşılıq etməkdə riayət edil məli olan şeyləri sırası ilə belə izah edir: “Xərcləməyə özündən başla. Artıq qalanı ailənə sərf et. Ailəndən sonra bir şey artıq qalarsa, bunu da qohumların üçün xərclə. Bundan da artıq qalarsa, qarşındakı, sağındakı, so lun da kı (möhtaclara) ver!” (Müslim, Zəkat, 41; Nəsəi, Zəkat, 60, Büyü, 84) Hədisi-şərifdə bəyan edilən, özündən başlayaraq ətrafa doğ ru yayılmalı olan bir xərcləmə təlimatı, mərhələ-mərhələ üzə ri mizdəki haqları da ifadə edir. Çünki insan həyatın alışqanlıqları ara sında, üzərindəki bir çox haqların fərqinə belə varmadan ya şayır. Aralarında xüsusən də qonşuluq haqları müasir döv rü müz də demək olar ki, yox həddinə qədər azalmışdır. Qonşuluq Haqqı Allah-Təala qonşuluq haqlarına riayət etməyi təkidlə əmr et- mişdir. Çünki insan, qohumlarından çox qonşuları ilə birlikdə olur. Ayeyi-kərimədə belə buyurulur: “...Ata-anaya qohum-əqrəbaya, yetimlərə, yoxsullara, ya xın və uzaq qonum-qonşuya, yaxın (yoldaş və) dosta, (pu lu qurtarıb yolda qalan) müsafirə (yolçulara), əlinizin al tında olana (sahib olduğunuz qul və kənizlərə) yaxşılıq edin!...” (ən-Nisa, 36) Mədhnamə
46 Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM N t
Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I Ayədə bəhs edilən “yaxın qonşuya yaxşılıq etmək”, evi ya xın olan və ya həm qohum, həm də din qardaşı olan kimsələrə qar- şı yaxşı davranmaq, yardım etmək və xətalarına qarşı səbr edə rək (təhəmmül edərək) onları əfv etməkdir. Uzaq qonşuya yaxşılıq etmək isə, evi uzaq olan və ya qo hum luq əlaqəsi olmayan, yaxud müsəlman olmayan kimsələrə əl uzatmaq və könlümüzü açmaqdır. Həzrət Peyğəmbər (s.ə.s) qonşuları üzərimizdə haqları ol ma sı baxımından üç hissəyə ayırmışdır: 1. Yalnız bir haqqı olan qonşular: Qeyri-müslimlər. Bunların yal- nız qonşuluq haqları vardır. 2. İki haqqı olan qonşular: Müsəlmanlar; Bunların həm qon şu- luq, həm də din qardaşlığı haqqı vardır. 3. Üç haqqı olan qonşular: Qohumluq əlaqələri olan mü səl- man lar; Bunların da həm qonşuluq, həm din qardaşılığı, həm də qohumluq haqları vardır”. 6 İslam bəşəri münasibətləri yaxından uzağa doğru tənzim et- mişdir. Bu səbəblə daha yaxın olanın daha çox haqqı vardır ki, insanın fitrəti də bunu tələb edir. 7 Bütün insanların gözəl qonşularla yaşamaq istədiyini dü şü nə- rək əvvəla özümüz gözəl bir qonşu olmalı, daha sonra da saleh qon- şular arasında yaşamağa çalışmalıyıq. Çünki müsəlmanı dün yada xoşbəxt edən şeylərdən biri də saleh qonşudur. 8 Bu sə bəbdəndir ki, Əziz Peyğəmbərimiz (s.ə.s): “Daimi yaşadığınız yerlərdə pis qonşulardan Allaha sığının! Kö- çəri olduğunuz yerlərdəki qonşu necə olsa bir müddət sonra siz dən ayrılacaq”, deyə buyurmuşdur. (Nəsəi, İstiazə, 44) Bu xüsusda məşhur olan, “Ev alma, qonşu al!” məsəli, xeyirli qon şular arasında yaşamağın, mənəvi həyatımız baxımından ne
cə
də əhəmiyyətli olduğunu aşkar şəkildə göstərir. 6 Bax. İbn-Həcər, Fəthül-bari, Dərul-Fikr, Fuad Abdülbaqi nəşri, ts. X, 456; Suyuti, əl-Camius-Sağir, I, 146. 7 Bax. Buxari, Şüf`a, 3, Hibə, 16, Ədəb, 32. 8 Bax. Əhməd, III, 407. Yüklə 4,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|