Ebedi yol islam kohne indd
Yüklə 4,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ticari və İqtisadi Həyat
50 Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM N t
Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I Uşaq da yanında dayanan atasına icazə istəyən nəzərlərlə bax- dı. Atası da illərdir xeyirxahlıq və yaxşılıqdan başqa bir mü na sibət görmədiyi Allah Rəsulunu nəzərdə tutaraq: “Oğlum Əbul-Qasıma itaət et!”−dedi. Bunun ardınca uşaq da müsəlman oldu. Rəsulullah (s.ə.s) xəstənin yanından çıxarkən: “Onu atəşdən qurtaran Allaha həmd olsun” deyərək duy du ğu nəhayətsiz sevincini ifadə etdi. (Buxari, Cənaiz, 80) Həzrət Peyğəmbər (s.ə.s)in xəstə ziyarətindəki ədəbi də çox nəzakətli idi. Xəstənin yanında ümidvar danışmaq və gözəl şey lər deyərək ona mənəvi dəstək vermək lazım olduğuna diq qət çəkərək belə buyurmuşdur: “Bir xəstənin yanında girdiyiniz zaman onun əcəli haqqında (tə- səl liedici və rahatladıcı) gözəl şeylər danışın. Bu sözlər xəs tə nin başına gəlməsi müqəddər olan bir şeyi geri çevirməz, ancaq onun qəlbinə xoş təsir edər”. (Tirmizi, Tıb, 35/2087) Digər bir hədisi-şərifində Peyğəmbərimiz (s.ə.s) belə bu yur- muşdur:
“Xəstə və ya ölünün başında olduğunuz zaman gözəl söz lər danlşın. Çünki mələklər sizin dualarınıza “amin” deyərlər”. (Müslim, Cənaiz, 6) Hədisi-şərifdən də aydın olduğu kimi, İslam insanı daima fə- dakarlıq edib, başqalarını da düşünməyə sövq edir. İnsanın şəx- sən özünün xilas olması, onun başqalarının qurtuluşlarına xid mət etməsindən keçdiyini təlqin edir. İslam cəmiyyətində fərdlər bir-birindən maddi və mənəvi bax- ımdan məsuldurlar. Mömin möminə cəmiyyətin əsası belə uca bir məsuliyyət və mərhəmət bağları ilə hörülmüşdür. İmanın ən böyük meyvəsi olan mərhəmət də, əldə müvcud ola- nı, möhtac olanlarla paylaşmağı, onların məhrumiyyətini ara dan qaldırmaq üçün çalışmağı tələb edir. Belə ki, İslamın bu gözəlliklərinin kamil mənada yaşandığı Xə- lifə Ömər bin Əbdüləziz dövründə, cəmiyyətdəki bu mərhəmət duy- ğusunun həssasiyyət, dərinlik və sağlamlığı səbəbilə varlılar zə kat verə biləcəkləri kasıb bir adam tapa bilməyəcək hala gəl miş dilər. Müsəlmanın din qardaşına təbəssüm etməsi, salam ver məsi, yoldakı daşı kənarlaşdırması, nabələd adama yol gös tər mə si, 51 N o İP Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I yükünü daşımağa kömək etməsi, bilməyənə öyrətməsi, ha lal ruzi qazanaraq ailəsini dolandırması, hüzürü düşənlərin ya nında olub onlara təsəlli verməsi, infaq etməsi (sədəqə) və bu na bənzər xeyirxah işlər, mömin üçün hər biri qiymətli bir ic ti mai ibadət və xidmətdir. Lütf və rəhmətinin böyüklüyü səbəbilədir ki, Allah-Təala bən- dələrinə xeyir yollarını asanlaşdırmış və bu xidmətlərin qar şı lığında böyük mükafatlar vəd etmişdir. Bu baxımdan kamil mö minlər, cənnətə girənə qədər heç bir xeyirdən doymazlar. Əcdadımız Osmanlı da, ictimai xidmətlərin əhəmiyyətini çox yaxşı idrak etmişdir. Bu səbəbdən də şəxsi ehtiyaclarını ara dan qaldırmaq üçün göstərdikləri səydən daha çox xalqın is tifadə edə biləcəyi binalar inşa etmək üçün səy götərmişdirlər. 26 mindən çox vəqflər qurmaqla insanlara edilən müstəsna xid mətlərlə yanaşı, bitkilərə və dağlardakı vəhşi heyvanlara be lə şəfqət və mərhəmət əlini uzatmışdırlar. Lüzumsuz yerə yaş bir ağacın kəsilməsini qadağan etmiş, bir qarışqanı belə öl dürməkdən çəkindirən könül tərbiyəsi vermiş, beləcə dağın-da şın, qurdun-quşun belə rahatlıq içində yaşadığı bir cəmiyyət mey dana gətirmişdir. Necə də dərin bir könül həssasiyyətidir ki, kölə və ca ri yələrin sındırdıqları əşyalara görə danlanıb incidilməməsi üçün, insan heysiyətini qoruyan, qəlbləri ehya edən vəqflər qu rul muş dur. Necə müəzzəm bir quruluşdur ki, Şamdakı şirin suyu Hə rəm- eyndəki hacılara çatdıra bilmək üçün vəqflər qurulmuşdur. Müa sir dövrümüzün mənfəətpərəst və eqoist zehniyyətlərinin qə tiyyən dərk edə bilməyəcəyi, daha nə qədər nəzakət və zə rafət timsalı davranış gözəllikləriylə fəzilətlər mədəniyyəti mey da na gətirlimişdir. Bir sözlə, kamil bir imanın ilk meyvəsi Yaradandan öt rü ya- ra dılana göstərilən şəfqət və mərhəmətdir. Şəfqət və mər hə mə- tin ən gözəl təzahürü də məxluqata xidmətdir. Bu səbəblə ic timai xid mətlər Allahın məxluqatına şəfqət və mərhəmət əsa sı üzərinə bi na edilmişdir. Bu əsaslara görə də edilən bütün xid mətlər ümumi mə nada Haqqa ibadət mahiyyətindədir. Ona gö rə də İslam, ticari və iqtisadi həyatı da xidmət və fədakarlıq tə məl lə ri üzərində bina etmişdir. Ticari və İqtisadi Həyat İslamda mülk Allahındır. Haqsız mənfəət, faiz, istismar, in hisar, qəbni-fahiş (aldatmaq surətilə bir malı dəyərindən çox ar tıq qiymətə satış etmək) və cəmiyyətin zərərinə olan satışlar qa dağandır. Mədhnamə
52 Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM N t
Ə KYOLU N ƏŞ R İYY AT I Peyğəmbər Əfəndimiz (s.ə.s) buğda satan bir adamla rast laşır və ona:
cavab verərkən həmin vaxtda Rəsulullah (s.ə.s) ə: “Əlini o buğdanın içinə sal!” deyə vəhy edildi. Allah Rəsulu (s.ə.s) də əlini saldı və buğdanın nəm ol du ğu nu gördü və bunun ardınca:
(Əbu Davud, Bü yü, 50/3452; Əhməd, II, 242; Müslim, İman, 164) Bir başqa hədisi-şərifdə Rəsulullah (s.ə.s) belə bu yur muş dur: “Ən təmiz qazanc, bu vəsflərə sahib olan ticarətçilərin qa zanc- ıdır: −Danışdıqları zaman yalan danışmazlar, −Onlara etimad edildikdə, xəyanət etməzlər, −Söz verdikləri zaman sözlərindən dönməzlər, −Bir şey satın alarkən, o malı pisləməzlər, −Bir şey satarkən, onu ifrat bir şəkildə öyməzlər, −Borclu olduqları zaman borclarını gecikdirməzlər və −Alacaqları olduqda da çətin vəziyyətdə olan borclunu da sı - xışdırmazlar”.
(Beyhəqi, Şuab, IV, 221) Səhabələrdən Cərir bin Abdullah əl-Bəcəli (r.a.) bir at sa tın almaq istəmişdi. Bəyəndiyi bir at üçün satan adam beş yüz dirhəm təklif etdi. Cərir (r.a.) bu ata altı yüz dirhəm verə bi ləcəyini, hətta səkkiz yüz dirhəmə qədər qiyməti yüksəldə bi lə cə yini ifadə etdi. Çünki atın dəyəri yüksək idi və satan adam da bu nun fərqində deyildi. Ona: “−Atı beş yüz dirhəmə almağın mümkün ikən nə üçün qiy mə ti səkkiz yüz dirhəmə qədər yüksəltdin?”−deyə soruşdu. Cə rir (r.a.) bu ibrətli cavabı verir: “−Biz alış-verişdə hiylə etməyəcəyimiz xüsusunda Allah Rə- suluna söz verdik”. 10 Göründüyü kimi İslam iqtisadi sistemi, ticarətin təməlini doğ ru- luq və dürüstlüklə fərd və cəmiyyətə xidmət anlayışı üzərində qur- muşdur. Həqiqətən də İslam iqtisadiyyatı insanın problemini həll 10 İbn Hazm, el-Muhalla, Misir, 1389, IX, səh. 454 və b. Yüklə 4,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|