Ebedi yol islam kohne indd

547

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

qəz və də isə qarşılıqlı döyüşə girmək məcburiyyətində qalmış və sə-

hih rəvayətlərə görə, bunların hamısı bir yerdə müsəlmanlardan cə mi 

140 nəfər şəhid olmuş, düşmənlərdən də 335 nəfər ölmüşdür.

656

Rəsulullah (s.ə.s) bir çox yeri, cəbhə açılmasına imkan ver-

mə dən, uzaqgörənlik və  bəsirət ilə bir siyasi taktikadan isti fa də 

edərək  İslam dövlətninə birləşdirmişdir. Həmçinin bir çox ye ri də 

sahib olduğu  ədalət və  mərhəmətə heyran qalan insanla rın hida -

yə tə çatması surətilə özünə, dövlətinə bağlamış və silah istifa də et-

mək dən mümkün olduqca qaçınmışdır. Əksər vaxtlarda siyasət ilə 

dip lo matiyanı qüvvətli kəşfiyyatla ilə birləşdirib, düşməni müharibə -

yə gir mək dən imtina etdirməyə müvəffəq olmuş və beləcə tökülən 

qa nın mi nimum səviyyədə qalmasını  təmin etmişdir. Müharibənin 

müs bət nəticələnməsi üçün ordu sərkərdələrini göndərilən bölgə lər-

dən seçmiş, hətta düşmən qəbilədən olmasına xüsusilə də üstün lük 

ver mişdir.

657

Həzrət Peyğəmbərin bu anlayışı ilə digər inanc sahibləri nin an-

la yışı arasında kiçik bir müqayisə etmək lazım gələrsə, qarşımı za 

be lə bir mənzərə çıxar:

Səlib orduları Qüdüsə girdikləri vaxt, təslim olan insanları be lə 

öldürmüşdürlər. Qadın, kişi, uşaq, yaşlı demədən yetmiş min mü-

səl manı vəhşicəsinə şəhid etmiş, yəhudiləri də sinaqoqların da yan-

dır mış dırlar.

658

Səliblərə başcılıq edən və Qüds kralı olan Godefroy de Bouil-

lon, Pa paya göndərdiyi məktubda:

“Əgər Qüdsdə olan düşmənlərə  nə etdiyimi bilmək istəsə niz, 

mə lumunuz olsun ki, Süleyman Məbədinin dəhlizində  və  Məsci di-

Əq sada bizimkilər ərəblərin qanları içində at ilə gəzirdilər və qan at-

ların diz qapaqlarına çatırdı”, demişdir.

659

Halbuki Səlahəddin  Əyyubi Həzrətləri 1187-ci ildə Qüdsü fəth 

et dik də, xristian ordusundan bir əsiri belə öldürməyə insafı və vic da-

622. no:1023)

656 

Bax. Prof. Dr. M. Hamidullah, Hz. Peygamberin Savaşları, İstanbul 1991; Dr. 

El şad Mahmudov, Sebep ve Sonuçlan İtibariyle Həzrəti Peyğəmbərin Sa vaş-

la rı, İstanbul 2005.

657 

Bu xüsusda təfsilat üçün Bax. Elşad Mahmudov, Səbəb ve Nəticələri Etibarilə 

Hz. Peygamberin Savaşları, İstanbul 2005.

658 

Gibbon, Historie de la decadence et de la chute de l’Empire romain, II, 670; 

Prof. Dr. A. Reşid Turnagil, İslamiyət ve Millətlər Hukuku, səh. 196.

659 

Prof. Dr. A. Reşid Turnagil, islamiyet ve Milletler Hukuku, səh. 196.

Müamilət

---

548

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

nı yol verməmiş, qarəti də tamamilə qadağan etmişdir. Əsirləri qətl 

et mək bir yana, əksəriyyətini bir quruş belə fidyə almadan sər bəst 

bu raxmışdır.

660

Bir az daha yaxın tarixə nəzər saldığımız zaman, mədəni ol du-

ğu nu iddia edən millətlərin başlatdığı və dörd il davam edən Bi  rin ci 

Dünya Müharibəsində yaralanan 21 milyon insandan 7 milyo nu öl-

müş dür.

Mr.  В. H. Tawansend, 31 Yanvar 1943-cü ildə Hindistan da 

nəşr edilən  İngilis dilindəki qəzetdəki məqaləsində  İkinci Dün ya 

Müharibəsində yaralananların 37.513.886 (otuz yeddi mil yon beş 

yüz on üç min səkkiz yüz səksən altı) nəfərdən az olmadığı nı, ölən-

lə rin isə 8.543.515 (səkkiz milyon beş yüz qırx üç min beş yüz on 

beş) olduğunu qeyd etmişdir.

Xirosima  bələdiyyə  sədrisı icra hakimi 20 Avqust 1949-cu 

il də ra dioda etdiyi bir çıxışında ifadə etdiyinə görə, 6 Avqust 1945-

ci il tarixində Xirosimada tək bir bomba ilə ölən Yaponların sayı sı 

210.000 ilə 240.000 arasındadır.

Həzrət Peyğəmbərimizin iyirmi üç illik peyğəmbərlik həyatın da 

ölən insan sayısı ilə bu rəqəmlər yan-yana gətirildikdə, kimin Alla hın 

bən dələrinə daha böyük bir mərhəmət və məhəbbət ilə yanaşdı ğı 

aş kar şəkildə görülər.

Həzrət Peyğəmbərin bir adəti də gecə basqın etməyib səhə ri 

göz ləməsidir. 

(Buxari, Əzan, 6; Müslim, Salat, 9)

Yenə  Rəsulullah (s.ə.s) döyüşə ilk başlayan olmaz, düş mən 

baş  layarsa onda o da hüCümə keçərdi. Məsələn, Məkkəyə gi rən 

əs  gərlərinə:

“Sizə qarşı hər hansı bir hücum olmadığı müddətdə, heç kimə 

qı lınc çəkməyin!”əmrini vermişdir.

(İbn Hişam, ıv, 28)

Bütün bunlar Həzrət Peyğəmbərin, müharibə və qarşıdur ma dan 

nə qədər nifrət etdiyini, sülh və asayişin təmin edilməsi üçün ne cə 

böyük səylər göstərdiyini aşkar şəkildə ortaya qoyur. Sülh ax ta rışı 

isə bir insanın nə qədər sağlam bir xarakterə və böyük bir ruh mü-

va zinətinə sahib olduğunu göstərir.

Daha sonra gələn müsəlmanlar da Allah Rəsulunun sünnə si ni 

davam etdirmişdirlər. Qarşı tərəfdəkilərə sülh təklif edib möh lət ver-

miş dirlər.  İran  əsilli  Salman Farsi  İranın fəthi  əsnasında bir hər bi 

660 

Turnagil, a.k.ə., səh. 196-197, 201.

---

549

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

dəs təyə sərkərdəlik etmişdi. Mühasirəyə aldığı qaladakılara hü cum 

etməzdən əvvəl onlara möhlət verdi və Həzrət Peyğəmbər dən eşit-

di yi kimi onları dinə dəvət edib, Farsca olaraq belə xitab etdi:

“Mən sizdən birisiyəm,  İranlıyam. Görürsünüz, ərəblər mənim 

əm rim altındadırlar və mənə itaət edirlər. Müsəlman olduğu nuz təq-

dir də, bizim haqlarımız eynilə sizə də veriləcək, sizə düşən vəzifə lər 

ilə eyni olacaqdır. Dininizdə qalmaq istəsəniz, bizə cizyə ver mək 

şər tilə sizi sərbəst buraxacağıq...” 

(Tirmizi, Siyər, 1/1548)

Müsəlmanların bu sülh anlayışı  şeirlərinə  qədər yansımışdır. 

Be lə ki, Dilavər Ağazadə:

“Seyidül-ahkamdır sülhü-salah” deyir. Yəni verilə cək hökm-

lərin və əldə ediləcək nəticələrin ən gözəli sülh və razılığa gəlmək-

dir.

Gelibolulu Əli Əfəndi də belə deyir:

Hasma çox hiylə demişlər üqəla

Cümlədən əsləmi tərki qovğa

“Ağıllı adamlar düşmənə qarşı bir çox çarələr təklif etmişdirlər, 

lakin bunların  ən gözəli və  ən zərərsiz olanı döyüşməkdən uzaq 

olmaqdır”.

c. İslam Hərb Hüququ

Rəsuli-Əkrəmin, sülhü təmin edə bilməyib döyüşmək məc bu-

riy  yətində qaldığı vaxtlarda isə müəyyən qaydalar çərçivə sin də 

döyüşməyi və eyni zamanda insanlığı da əldən buraxmama ğı əmr 

edərdi. Hər hansı bir hərbi dəstəni səfərə göndərəcəyi za man sər-

kərdəyə, Allaha qarşı təqvalı, yanındakı müsəlmanlara qarşı xe yir li 

olmasını və yaxşı davranmasını tövsiyə edər, sonra da be lə bu yu-

rar dı:

“Allahın adı ilə, Allahın yolunda döyüşün, Allahı tanımayan lar 

ilə çarpışın! Qənimət mallarına xəyanət etməyin! 

Zülm etmə yin. 

Müs lə etməyin  (bəndəyəq, burun kimi orqanları  kəsərək işgən cə 

et mək).

 Uşaqları öldürməyin!” 

(Müslim, Cihad, 3; Əhməd, V, 352, 358)

Digər rəvayətdə Rəsulullah (s.ə.s):

Müamilət

---