Ədalət Bəşirbəyli
Yüklə 391,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
50
Onda biz Kainatın fiziki parametrlərinin uyğunluğunu yaza bil
ərik: R 0 /R t ~ t 0 /
t t ~ M 0 /M t Tör
əmə parametrlər üçün alırıq: D 0 /D t ~ J 0 / J
t ~P 0 /P t Burada R 0 , R
t , t
0 , t
t , M
0 , M
t , D
0 , D
t , J
0 , J
t , P
0 , P
t -
uyğun olaraq, miqyas, zaman, kütl ə, sıxlıq, axın və təzyiq Başlan- ğıc anında və t zamanında olan parametrlərdir. Bu uyğunluq Kainatın “tarixi” yaranmış proqramıdır, onun arxitektura qanu
nudur, fiziki quruluşudur. Kainatın simmetriya və uyğunluq düsturlarından birini yazaq: J t
0 ~D t /D 0 ~ P t /P 0 ~ (R 0 /R t ) 2 ~ (t 0
/
t t ) 2 ~ (M 0 /M t )2 ~(T t /T 0 ) 4 =[A] Burada [A]-ölçüsüz r əqəmdir, öz miqdarı ilə A uni- versal sabiti il ə üst-üstə düşür. Bu uyğunluq kainat dinamikasının üçüncü qanunun riyazi t ənliyidir. Bu yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Kainatda ged ən proseslərin simmetrik olduğunu və istiqamətini gös- t ərir.
Kainat dinamikasının üçüncü qanunun əsasında biz Kainatın təkamül qanununu yaza bilərik: ¥ t
k /¥ kt ·t t
M əlum olduğu kimi, ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin mür əkkəb tənliklərini həll edərək, A.A.Fridman dünyanın 51
sıxlığının zamandan funksional asılılığını hesabladı. Hazırda biz heç bir ç ətinlik çəkmədən, Kainat dinamikasının üçüncü qanunundan istifad ə edərək həmin münasibəti ala bilərik. Kainatın genişlənməsini 1922-ci ildə rus fiziki Alek- sandr Fridman söyl əmişdi, lakin onu ilk dəfə 1929-cu ildə amerikan fiziki Edvin Xabbl seyr etdi. Biz Kainat dinami- kasının 3-cü qanunun riyazi tənliyindən istifadə edərək, bu genişlənməni tapa bilərik. Qanunlar sistemind ə Kainat dinamikasının üçüncü qanunun özün əməxsus yeri var və o Kainatın fiziki təsvirini yaratmağa imkan verir. Məsələn, Kainat dinamikasının üçüncü qanununda olan simmetriyadan istifad ə edərək tapı- rıq ki, Kainatın indiki sıxlığı Başlanğıc sıxlıqdan 122 sıra aşağıdır. Kainat dinamikasının üçüncü qanunundan görünür ki, Başlanğıcda bir sıra parametrin maksimum olduğunu (axın, sıxlıq, təzyiq, temperatura, sərbəstdüşmə təcili əmsalı v ə s.) və zaman keçdikcə azaldığını, bir sıra parametrlərin minimum olduğunu (zaman, miqyas, kütlə və s.) və zaman keçdikc
ə artdığını, bir sıra parametrlərin dəyişməz olduğunu (qarşılıqlı əlaqə, axının gücü və s.) görürük. Bu proseslərin əvvəli olduğu kimi sonu da var və sonsuzdur, daimidir. Əsas budur ki, qüvv ə və axının sıxlığı sabit olaraq qalır, və sual oluna bil ər ki, əgər Kainat sonlu olarsa, onlar necə ola- caqlar? 52
6. KAİNATIN PARAMETRİK MODELİ VƏ ONUN TƏTBİQİ
Bu işdə göstərilir ki, Kainat dinamikasının qanunları vasit əsi ilə və KPM-dən necə istifadə edərək, fizika elmində əsas, təyinedici rol oynayan Nyutonun ümumdünya cazibə qanununu, Plank t ənliyini, Eynşteynin əsas tənliklərini, Heyzenberq b ərabərsizliyini və başqa tənlikləri almaq olar. Kainatın parametrik modeli fundamental fiziki qanun- lara uyğun olaraq, Kainat dinamikasının postulatlarına əsas- lanır və fiziki kəmiyyətlərin parametrik meyarlarından istifad ə etməklə, lazım olan riyazi çıxarışlara malikdir. Kai- natın parametrik modeli təkcə klassik fizikaya deyil, eyni zamanda prinsip etibarı ilə, klassik fizikadan tamamilə fərq- l ənən kvant fizikasına da əsaslanır. Ancaq, Kainatın para- metrik modeli əsasında maddi obyektlərin özünü necə apa- racağını seyr etmək və monitorinq aparmaq mümkündür. Kaina
tın parametrik modeli - Kainatda gedən makroskopik prosesl
ərin nəzəri modelidir. KPM-
nin yaradıcısının qarşısında duran əsas məsələ eynicinsli v ə izotrop Kainatda (kosmologiya prinsipi) baş ver
ən proseslərin kəmiyyətcə öyrənilməsidir.Yeri gəlmiş- k ən, yaratmış olduğum KPM-in əsasında da fizikanın funda- mental qanunları durur ki, bunlar da kosmoloji prinsiplərlə 53
uyğunlaşırlar. cGh-nəzəriyyəsi və L,t,M əsas kəmiyyətlərini n əzərə alaraq, Kainatın parametrik modeli aşağıdakı kimi olacaq:
J t =∑ Ф i
Burada J t - ümumi axın, t-zaman, Ф i - real miqyas anında fundamental qüvvələr axınının energetik təsviridir, i=1, 2, 3.., - t əsəvvür etdiyimiz qüvvələrin sayıdır. Parametrik modelin t ənliyindən görünür ki, ümumi energetik axın saxlanılır yalnız görünüşünü dəyişir, bir şəkil- d ən başqa şəkilə keçir. Kainatın parametrik modelini belə xarakteriz ə etmək olar: fundamental qüvvələrin energetik axını Kainatda gedən energetik axınının əsasıdır. Kainatın parametrik modelin ə əsaslanıb Başlanğıcda bütün qarşılıqlı əlaqələrin vəhdətdə olduğunu təsdiq edə bilərik. Böyük partlayış tənliyi müəyyən qanuna tabe olur. Biz KPM-nin
əsasında verilən eneji E və sıxlıqdan ρ asılı olaraq partlayışın yayıldığı R məsafəsinin t zamanından olan asılı- lığını (sürətini) tapa bilərik: V=(E/ ρ)
1/5 t -3/5 Əgər ehtimal etsək ki, tənlikdəki parametrlər (E, ρ, t) plank vahidl əridir, onda deyə bilərik ki, bu tənlik Böyük partlayışın yayılma sürətının tənliyidir. Parametrik modeld ən və kainat dinamikasının üçüncü qanunun
əsasında biz Houkingin qara boşluğun buxarlan- Yüklə 391,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|