Ədalət Bəşirbəyli
Yüklə 391,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2. Kainat dinamikas ının birinci qanunu
42
çevrilm ələrdə” qalır deyilişindən mənasız bir söz kimi imti- na etm ək lazımdır. Bel ə halda biz sinqulyarlıq anlayışını daha asan ifadə etm ək üçün energetik axın anlayışından istifadə etməli oluruq. Energetik axınının fiziki mənası əsas və törəmə k əmiyyətlərin vasitəsi ilə belə səslənir: [Kainatda S sah əsindən t zaman müddətində enerjinin fundamental axını J]=[Fundamental qüvvələrin enerjisinin qiym əti E] / [(səthin sahəsi S)·(zaman t)]=E/S·t Z ənnimizcə, energetik axın Başlanğıcın “xarakteris- tikası” olduğundan onu universal sabitlər vasitəsi ilə ifadə etm
ək olar. Biz energetik axını universal sabitlərin vasitəsi il ə mümkün olan bir kombinasiyada ifadə edə bilərik. 5.2. Kainat dinamikas ının birinci qanunu Kainat
dinamikasının birinci qanunun əsasında dünya sabitl
ərinin vəhdəti prinsipi durur. Dünya sabitlərinin vəh- d ətindən istifadə edərək, biz energetik axının təsvirini yartmağa çalışaq. Kainatın əmələ gəlməsinin fiziki təsvirini yaratmaq üçün Kainat dinamikasının birinci qanunun əhəmiyyəti böyükdür. M əhz dünya sabitlərindən və əsas kəmiyyətlərdən 43
istifad ə etmək imkan verdi ki, Kainatın ilkin vəziyyətinin tam t əsviri yaradılsın. Kainat dinamikasının birinci qanunu (kvazisinqulyarlıq qanunu) Kainatın Başlanğıcı, Kainatın əmələ gəlməsi və formalaşması haqqında olan qanundur. Biz n əyə görə Başlanğıcı əsas götürürük? Kainatın yaranması ideyası bir çox səbəblərlə bağlıdır. Əvvəlcə işıq göründü, o təzyiq yaratdı və hərəkətə başlanğıc verdi. Əvvəlcə işıq oldu, kvinessensiya, cazibə laxtası və kvantların hərəkəti. Başlanğıc kvant flyuktasiysadır, başqa sözl ə, vakuumda fundamental qüvvələri hərəkətə gətirən, z ərrəcıklər və antizərrəciklərdir: bu hərəkət həddindən artıq qızmış subatolardan, elektromaqnit və neytrin şüalanmasın- dan ibar
ətdir; bu zərrəciklərin hərəkətidir. Bir sözl
ə, demək olar ki, kvant flüktasiyasının nəticə- sind
ə virtual zərrəciklər əmələ gəlməyə başladı və onlar bir- birl
əri ilə qarşılıqlı əlaqəyə girdilər. Kainatda fundamental qüvv
ələrin hərəkəti həmişə olduğu kimi dəyişməz qalır, bu h ərəkət yaranmır və itmir, yalnız fomasını dəyişir, yəni hə- r əkətin bir növü başqası ilə əvəz olunur. Hardasa bir funda- mental qüvv ənin itməsi sonra isə yoxa çıxmağı baş verir, onda başqası yaranır. Ən maraqlısı odur ki, fundamental qüvv
ələr itdikcə istilik enerjisi və başqa hərəkətlər yaranır. Onda bir q ədər verbalizasiya ilə qəbul edirik ki, Başlanğıc vaxtı, daha dəqiq desək, plank vaxtı 10 -43 saniy
ədə 44
Böyük partlayış oldu ki, energetik axının təsvirini aşağıdakı formula il ə ifadə etmək olar: J n =f(c,G,h) Bu formula Başlanğıcın energetik axınının təsviridir. Başlanğıc hesabat nöqtəsidir, Kainatın başlanğıc vəziyyəti- dir. Yeri g əlmişkən qeyd edək ki, J n =f(c,G,h)=A Burada A - plank vaxtı, energetik axının miqdar sayını bildir
ən, ölçülü kəmiyyətdir, sabitdir. Energetik axınını təsvir edən parametrlər üçün, c=1, G=1 q əbul edirik. Parametrik meyarlardan istifadə edərək, yaza bil ərik:
J n ~1/h Bu formula kainat dinamikasının birinci qanunun düs- turudur v ə kvazisinqulyarlığın əsas tənliyidir. Bildiyimiz kimi h=min, G=const v ə nisbilik nəzəriy- y əsinə görə c=v max , onda J=max. Kainat dinamikasının birinci qanununa görə Başlanğıc vaxtı energetik axını maksimum olmuşdur. Energetik axını- n ın ədədi qiymətini hesablayaq: A max
=J~1/h=1,75·10 122
Vt/m 2 Bu düstur Başlanğıc vaxtı Kainatda energetik axının formulasıdpır. Nə vaxt ki, fiziki qanun və ya tənlik bir dəfə yoxlamadan çıxır, həmin vaxt başqa bir məsələ ortaya çıxır- 45
növb əti qabaqdangörənliyi etmək və onda fiziki nəzəriyyə çox böyük ç ətinliklərlə üzləşir. Demək olar ki, fizikada tə- r əqqinin vacib elementini bu və ya digər qanunun düzgün- lüyünün isbatı durur. Kainat vakuumunun mövcudluğunu 1917-ci ildə Al- bert Eynşteyn irəlicədən söyləmişdi, ancaq kainat vakuumu- nun eksperimental k əşfi 1998-1999-cu illərdə baş tutdu. Kainat dinamikasının birinci qanunu və parametrik modelin vasit əsi ilə biz Kainat vakuumunun mövcudluğunu bir daha sübut ed ə bilərik. 5.3. Kainat dinamikas ının ikinci qanunu Kainat dinamikasının ikinci qanunu fundamental qüv- v ələrin əmələ gəlməsinin fiziki mexanizmini açır. Bu da Kainatda Başlanğıc hərəkəti təyin edir. Fundamental qüv- v ələr fizikada məlum olan dörd qarşılıqlı təsiri əmələ gəti- rirl ər. Dörd qarşılıqlı təsirin vahid bir qüvvənin müxtəlif va- riant larda olmasını çox fiziklər arzu etmişlər. Hətta, bir çox fizikl ər bu işi müasir fizikanın başlıca amalı hesab edirlər. cGh-n əzəriyyəsi üzərində işləyən alimlərin böyük əksəriy- y ətinin fikrincə, vahid nəzəriyyə elmin ən yüksək məqsədi idi. Sonralar cGh-n əzəriyyəsi üzərində işləyən alimlər bu m əsələnin həllinə yaxınlaşdılar. Zənnimizcə, təbiətin bu va- Yüklə 391,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|