-Bəy, çalıĢ, gömrük iĢçiləri rüĢvət almasın. Bu millət yazıqdır!..
30.08.2000
ĠSA QƏMBƏR. Biz sənin ideyaların uğrunda
mübarizəni davam etdirəcəyik
Bu gün biz çox böyük bir itkiylə üzləĢmiĢik. Əbülfəz Elçibəyi itirmiĢik. Əbülfəz Elçibəy
Azərbaycanda, türk dünyasında Əli bəy Hüseynzadə, Əhməd bəy Ağaoğlu, Ziya Göyalp,
Məmmədəmin Rəsulzadə səviyyəsində müqayisə ediləcək bir fikir adamı, bir ideoloqdu.
Əbülfəz bəy Məmmədəmin Rəsulzadə və Mustafa Kamal Atatürklə eyni səviyyədə duracaq bir
dövlət adamı, siyasət adamıdır. Biz belə bir Ģəxsiyyəti itirdik və hələ bu itkinin təsirini isti-isti
kifayət qədər duymuruq. Biz hələ bunu hiss edəcəyik. Hələ zaman kimi itirdiyimizi bizə
dəfələrlə sübut edəcək. Zaman-zaman Elçibəyə ehtiyacımızı duyacağıq.
XX əsr sona yetir. Bu yüzildə Əbülfəz Elçibəylə müqayisə ediləcək yeganə Azərbaycan
siyasətçisi Rəsulzadədir, Rəsulzadə ilə bir yerə qoyulacaq yeganə siyasətçi isə Əbülfəz
Elçibəydir. XX yüzildə Azərbaycanda fəaliyyət göstərmiĢ və bu gün də fəaliyyət göstərən
siyasətçilərin heç biri özündən deməsin, bu sıraya iddia eləməsin - əsrin sonuna 4-5 ay qalıb.
Bu 4-5 ayda millətimizə xidmət etmək istəyən varsa xidmətini ortaya qoysun. Ġstəyir
müxalifətdən olsun, istəyir iqtidardan - bu siyasətçilər millətimiz üçün fövqəladə bir iĢ
görməyəcəklərsə ümüdlərini XXI yüzilə bağlasınlar.
Əbülfəz Elçibəy çox qəribə bir Ģəkildə böyük Rəsulzadənin etdiklərini təkrar etdi. Əsrin
əvvəllərində milli azadlıq hərəkatına Rəsulzadə rəhbərlik edirdi, əsrin sonunda bu mübarizəyə
Elçibəy baĢçılıq etdi. Millətə azadlıq dadızdırdı, buna görə də təqiblərə, hücumlara məruz
qaldı. Azərbaycanın bağımsızlığını istəməyən, Azərbaycanın türk dünyası
ilə birliyini istəməyən
qüvvələr 1920-ci ildə Rəsulzadəni hakimiyyətdən kənarlaĢdırdıqları kimi 1993-cü ildə də
Elçibəyi hakimiyyətdən uzaqlaĢdırdılar. Rəsulzadə də, Elçibəy də türk dünyasının siyasi
mərkəzi olan Ankarada son nəfəsini aldılar və hər ikisinin son kəlməsi “Azərbaycan” oldu.
Elçibəyin simasında nə qədər böyük bir Ģəxsiyyət itirdiyimizi zaman-zaman biləcəyik, amma
mən onu da deməliyəm ki, mən təkcə böyük bir siyasət adamını, ideoloqu yox, həm də mənə
Ģəxsən çox yaxın olan bir insanı,
böyük bir dostumu, böyük qardaĢımı itirdim.
Burada olanların hər biri türklüyü sevən insanlardır. Və hər kəsə elə gəlir ki, Azərbaycanı və
türklüyü ondan çox sevən yoxdur. Amma etiraf edirəm ki, Azərbaycanı və türklüyü məndən
qat-qat çox sevən bir insanın olduğunu həmiĢə düĢünürdüm. Bu insan Əbülfəz Elçibəydir.
Azərbaycanımızın məsuliyyətini daĢıyan bir insanı itirmiĢik. Bu itkimizi baĢa düĢməliyik, dərk
etməliyik. Və bu baxımdan gələcəyə baxmalıyıq.
Elçibəy sıradan bir adam deyildi, fövqəltəbii bir insan idi. Mən inanıram ki, Əbülfəz Elçibəy
indi
də bizi duyur, eĢidir. Ona görə də mən sözlərimi, üzümü Elçibəyə tutaraq deyirəm:
-Bəy, bizim səhvlərimizi, günahlarımızı bağıĢla, ruhunun gücünü bizdən, bizim millətimizin
üstündən əskik etmə. Biz sənin ideyaların uğrunda mübarizəni davam etdirəcəyik,
Azərbaycanımızın müstəqilliyini göz bəbəyimiz kimi qoruyub saxlayacağıq, iĢğal altında olan
torpaqlarımızı azad edəcəyik, ərazi bütövlüyümüzü bərpa edəcəyik, Azərbaycanın demokratik
yolla inkiĢafını təmin edəcəyik, bütöv Azərbaycan idealı uğrunda mücadiləmizi davam
etdirəcəyik, Azərbaycanın türk dünyasındakı yerini, mövqeyini qoruyub saxlayacağıq. And
içirik ki, sənin ideyaların uğurunda mübarizəni davam etdirəcəyik. AND ĠÇĠRĠK, AND ĠÇĠRĠK,
AND ĠÇĠRĠK (zal onunla birlikdə “and içirik, and içirik” deyə təkrarlayır - red.), and içirəm!..
(Ġsa Qəmbərin 23 avqust 2000-ci ildə Ə.Elçibəyin dəfn mərasimindəki çıxıĢı)
ĠSA SADIQOV.
Azman bir türk sərkərdəsi
ġəxsiyyətə inam Ģəxsiyyətə pərəstiĢi qəbul etmədiyi kimi, Elçibəy də ölüm anına qədər özünə
pərəstiĢi məqbul saymadı. Elçibəyin gözlə görünən gözəl keyfiyyətlərindən biri də elə bu idi.
Ancaq etiraf etmək gərəkdir ki, Elçibəyin Ģəxsiyyəti,
həqiqətən də, pərəstiĢə layiqdir.
Elçibəy sovet imperiyasına qarĢı mübarizəyə qalxanda mən hərbi sistemdə çalıĢırdım.
Ġmperiyanın ideoloji əsaslarının ən ifrat sərtliklə yayıldığı bir yer vardısadə elə ordu idi. O
zaman Ģəxsən mən qətiyyən ağlıma gətirə bilməzdim ki, bu imperiyaya qarĢı mübarizə
aparmaq olar. Ancaq sonralar gözlərim önündə Elçibəy ciddiliyi canlandı. Mən onda əsl
sərkərdələrə məxsus strateji təfəkkür gördüm.
Əbülfəz Elçibəy haqqında düĢüncələrim daha sonra Çexoslovakiya və Gürcüstanda olduğum
zaman cilalandı. Gürcüstanda Zviad Qamsaxurdia hakimiyyətə gəldi və elə ilk anlardan milli
məsələlərdə münaqiĢələr törədən düĢüncələr sahibi kimi tanındı, ölkədə etnik zəmində
qarĢıdurmaların yaranmasına səbəb oldu. Məhz o zaman Əbülfəz Elçibəyin gücü Gürcüstanda
özünü göstərdi. O, qədim türk yurdu Borçalının mən deyərdim ki, hər kəndində, kəsəyində
oldu, soydaĢlarımızın oradan kütləvi axınının qarĢısını aldı. Elə o zaman Elçibəy millətsevərliyi
ilə də əyani tanıĢ oldum. Bu hadisə Elçibəylə bağlı düĢüncələrimi qəti Ģəkildə formalaĢdırdı.
Dərin məntiqli və sarsılmaz mübarizə ruhlu Elçibəydə sərkərdələrə məxsus strateji təfəkkür
vardı. Siyasi rəqibləri onu dünənə qədər qətiyyətsizlikdə, zəiflikdə, qeyri-ardıcıl mübarizə
metodu seçməkdə suçlayırdılar. Əlbəttə, bunlar istər Ali BaĢ Komandan, istərsə də siyasi lider
üçün qəbuledilməz keyfiyyətlərdir. Ancaq mən Elçibəyə qarĢı irəli sürülən bu ittihamların
əsassızlığını bir hərbçi kimi asanlıqla sübut edə bilərəm.
Doğrudanmı Əbülfəz Elçibəy zəif, qətiyyətsiz Ali BaĢ Komandan idi? Qətiyyən yox! Ali BaĢ
Komandan Elçibəydə ideoloji prinsiplərə söykənən fövqəltəbii ardıcıl mübarizə aparma
keyfiyyəti vardı. Təsəvvürünüzə gətirin - o, 1970-ci illərdən apardığı siyasi mübarizəsinin
bəhrəsini 1988-ci ildən görməyə baĢladı. Hələ tələbəlik illərindən dövlət baĢçısı, Ali BaĢ
Komandan olacağını dilə gətirən Elçibəy məhz özünün güzəĢtsiz çarpıĢmaları sayəsində 1992-
ci ildə istəyini gerçəkləĢdirdi!