OZAN DÜNYASI № 3, 2010
98
muğam calınması mümkün deyil. Sazın quruluşundakı bir çox texniki fərqlər
buna yol vermir. Aşıq sənətini tədqiq edən bəzi mütəxəssislər isə adətən
musiqini bilmədiklərindən bu məsələyə toxunub hec bir şərh verə bilmirlər.
Yeri gəlmiskən, bəzən ―Yanıq Kərəmi‖ havası çox genis diapazonda uzun
muddət, sürəkli şəkildə çalınır. Bunlar hamısı havacata süni olaraq artırılmış
texniki və mənasız yarımmelodik cumlələrdir. Hər bir iti barmaq imkanı olan
kəs havacata məhz bu cür əlavələr edə bilər. Bütün bunların hamısı ondan irəli
gəlir ki, bugünkü aşıq sadə, orijinal ənənəvi havalarla dinləyicini qane edə
bilmir. Süni pafoslara və kollajlara əl atırlar.
Özünüz təssəvür edin:
Canım ana, gözüm ana,
Ana, mən Qəribəm, Qərib.
- beyti ilə aşıq Kamandar Əfəndiyev böyük bir dastanı yekunlaşdırır. Özü də tək bir
saz və cəmi iki ton diapazona malik sadə bir mahnı ilə. Elə bir mahnı ilə ki, axırda da
emosional-obrazlı, zəngin mənalı bir musiqi nümunəsi kimi dillər əzbərinə çevrilir.
Bu gün bu sənətə məhz bu istiqamətdən, yəni sırf elmi aspektdən yanaşmaq
gərəkdir. Yalnız bu halda ənənəvi sənətdən danışa bilərik. Bütün sənətsevər
insanlar ənənəvi aşıq sənətinin qorunub saxlanmasına və onun inkişafina calış-
malıdır. Hər cür bayağı ifalar, yabançı ünsürlər, o cümlədən digər bütün alətlər
aşıq sənətindən uzaqlaşdırılmalıdır. Sazdan basqa hec bir musiqi aləti aşıq sə-
nətində ənənəvi ifa tərzini qoruya və yaşada bilməz. Sadəcə olaraq gənclərimizə
bu sənətin sirləri oyrədilməlidir. Əminəm ki, bu yolda aşıq Ə.Gulməmmədov,
aşıq S.Sulatnov və aşıq K.Əfəndiyev kimi sənətkarların sənət irsi bütün
gənclərə bir məktəb kimi örnək olacaqdır.
Bir çox alimlər bir vaxtlar sazın da digər musiqi alətləri kimi tədris olun-
madığını və ona gorə də aşıq sənətinin inkisaf etmədiyini bir fakt kimi gos-
tərirlər. Əvvəla onu bilmək lazımdır ki, ―Saz sənəti‖ adında bir sənət növu
yoxdur, aşıq sənəti var. Digər tərəfdən, bir vaxtlar aşıq sənəti həqiqətən də
inkisaf etdirilmirdi. Daha dogrusu, buna imkan yaradılmırdı. Amma bu gün aşıq
sənətinə dovlətimiz tərəfindən hər cür qayğı gostərilir. Bu gün aşıq sənətinin
inkisafi üçün ölkəmizdə ən münbit bir şərait var. Amma bu
o demək deyil ki, bu
qayğının hesabına hərə bir zirzəmidə özünə bir ‗Saz məktəbi‘ açsın, sagirdlərə
də oz bildiklərini oyrətsin. Nəticədə isə iki aşıq bir-birinə oxşamasın.
Ona gorə də bir mutəxəssis olaraq bütün sənətsevər insanlara üz tutaraq
deyirəm: Bu gun respublika miqyasında aşıq sənəti yalnız ənənəvi normalarla
vahid proqram əsasında tədris olunmalıdır. Eyni ilə muğamlarımızda oldugu
kimi. İlk növbədə isə bir həqiqəti hamı bilməli və qəbul etməlidir. Hər bir gənc
aşıq ilk növbədə təksazda çalaraq ənənəvi formada özünü müşayiət etməli və
oxumağı bacarmalıdır. Təbii ki, heç bir digər musiqi alətinin mudaxiləsi
olmadan. Əminəm ki, sevimli şairimiz Zəlimxan Yaqubun AAB-yə sədrliyi
dovründə bütün bu problemlər oz həllini tapacaq. Biz isə bir mutəxəssis olaraq
ona əlimizdən gələn köməkliyi gostərəcəyik.
OZAN DÜNYASI № 3, 2010
99
CƏNUBDAN SƏSLƏR
AġIQ ƏLƏSGƏR MƏRƏNDĠ
Aşıq Ələsgər Rəhman
oğlu Mərəndi 1940-cı ildə
Mərənd şəhərində anadan
olub. Uşaqlıqdan aşıq sənə-
tinə meyl göstərdiyindən
aşıq M.Mərəndi, aşıq Qulu
Türkədari, aşıq Qəşəm Gü-
neylidən dərs alıb və aşıq-
lıq sənətinə başlayıb. Bir
sıra aşıq festivallarında və
tədbirlərində iştirak edib.
Hal-hazırda Təbriz şəhərin-
də yaşayır və aşıqlıq sənəti ilə məşğul olur.
MÜƏLLĠMDĠR
Mərifətdən həqiqətə
Yollar açan müəllimdir.
Elmi-ədəb bağbanıdır,
Bağlar əkən müəllimdir.
Arzuları, diləkləri,
Güllər açan müəllimdir.
Dəvət edir səadətə,
Haqqı seçən müəllimdir.
Dörd kitabda hər zəbana,
Dillər açan müəllimdir.
Dəryaları üzüb keçən,
Dağlar yarıb qəlbin sökən,
Bina salıb qala tikən,
Qaranlığa çıraq çəkən,
Gecə-gündüz zəhmət çəkən,
Müəllimdir, müəllimdir.
HƏKĠM
Fələkdən çəkilib sinəmə dağlar,
Sərasər incidir yaralar, həkim.
GülĢənim xar tutub, bülbül qan ağlar,
Tapılmır dərdimə çarələr, həkim.
Çəkilmir dağların qəmli dumanı,
Bağlanıb yolları, yoxdur karvanı,
Tamam iqballara yazsa əlvanı,
Yazılıb bəxtimə qaralar, həkim.
Ələsgər müĢtaqdır yar sorağında,
Məcnun cəfa çəkdi Leyli dağında,
Yusif kimi qaldım qəm dustağında,
Eylərsən dərdimə çarələr, həkim.
