Ədəbiyyat, sənət və fikir dərgisi
OZAN DÜNYASI № 4(11), 2012
Yüklə 1,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- OZAN DÜNYASI № 4(11), 2012
OZAN DÜNYASI № 4(11), 2012 17 Əli Şamilov Ağ Aşığın yalnız Göyçənin adını çəkdiyi qoşmalarını misal gətirir. Nə üçün onun Şərurla bağlı dediklərini misal gətirmir: Baba yurd Bu da bir cür yazı idi, yazdılar, Hər kəlməni tərs uvanda yozdular. Ürəyimi qazma-qazma qazdılar, Gedər oldum, salamat qal, Baba yurd. Yol boyunca qələmələr əl eylər, Sıldırımlar öz qoynunu yol eylər, Arpaçayı aşar-daşar sel eylər, Gedər oldum, salamat qal, Baba yurd. Ağ Aşığam, günüm qara, neyniyim, Elim, günüm düşüb dara, neyniyim. Dözəmmirəm, ahu-zara, neyniyim, Gedər oldum, salamat qal, Baba yurd. Dünya Nə veribsən, alammırsan, Suçum nədi görən, dünya? Gündə min cür üz göstərib, Min bir dona girən dünya. El-obadan cida saldın, Neyləmişdim oda saldın, Ev-eşiyə qada saldın, Dərd üstdən dərd verən dünya. Ağ Aşığam, taleyi kəm, Görməmişdim belə sitəm. Qolubağlı rəiyyətəm, Az gücünə güvən, dünya. *** Əzizim, Şərilə mən, Düşmüşəm şər ilə mən. Sərdar, evin yıxılsın, Həsrətəm Şərilə mən. OZAN DÜNYASI № 4(11), 2012 18 Əzizim, buda məni, Xəncər al, buda məni. El-obadan ayırıb Saldılar oda məni. Əziziyəm, qaralmaz, Sevən könlü qar almaz. Şəril elində qalan Od-ocağım qaralmaz. Faktlardan göründüyü kimi, Ağ Aşıq Şərili (Şəruru) baba yurdu, doğma od-ocağı hesab edir. Yaşlı adamların dediyinə görə, Ağ Aşığın Şərurun Kərki kəndində də qohumları olmuş və ona görə də Göyçədəki Kərkibaş kəndinə getmişdir. Belə bir rəy vardır ki, Şərurdakı Kərki kəndi ilə Göyçədəki Kərkibaş kəndi eyni soydandır. (Həsən Mirzəyev “Dərələyəz folkloru”, Bakı, 2006, səh.400-404.) AġIQ ALI HAQQINDA EġĠDĠB BĠLDĠKLƏRĠM Oxucuların nəzərinə çatdırım ki, Dərələyəz uzunömürlülər məskənidir. Qafqazın məşhur tədqiqatçısı, alman tarixçisi Şopen 1852-ci ildə yazdığı kitabında göstərir ki, Azərbaycan Qafqazın İsveçrəsidir. Cənnəti xatırladan Dərələyəzin təbiəti burada insanların uzun ömür sürməsinə səbəb olmuşdur. Mən hal-hazırda 80 yaşı keçmişəm. Uşaqlıq və gənclik illərimdə orada 150 il ömür sürən Qalaserli Əli kişini, 130 il yaşayan Nəbilərli Hüseynqulu oğlu Əlini, 120 yaşında olan Qovuşuqlu Fatan qarını, 114 il yaşayan Ayısəsikli Nağı kişini görmüş və onların söhbətlərini eşitmişəm. 1940-cı ildə dünyasını dəyişən 101 yaşlı babam Mirzəli kişidən, 1957-ci ildə həyatdan gedən 107 yaşlı nənəm Ballıdan, 1982-ci ildə dünyasını dəyişən, canlı ensiklopediya olan 93 yaşlı atam İbrahim Mirzəlioğlundan və yüzlərlə belə adamlardan Dərələyəz folkloru və aşıqlar haqqında çox məlumatlar eşitmişəm. Dərələyəzdə aşıq sənətinə böyük ehtiram olmuşdur. Mənim ana babam Əmirin və nənəm (anamın anası) Nigarın toyunu Aşıq Ələsgər etmişdir. O, 3 gün çalıb-oxumuşdur. Evimizdə Dərələyəz və Dərələyəzə kənardan gələn aşıqları çox görmüşəm. Atam folkloru, klassik ədəbiyyatı, şəriəti yaxşı bildiyi üçün bu sahələrin mahir bilicisi olduğu, həm də Dərələyəzin bir nömrəli ağsaqqalı olduğu üçün aşıqlar həmişə əvvəlcə gəlib onunla görüşər, onun xeyir-duasını alar və ondan sonra oxuyardılar. Göyçədən Aşıq Əsəd, qardaşı Aşıq Məhəmməd, Növrəs İman, Daşkəndli Aşıq Hacı, Qannılı Aşıq Mehdi, Tovuzdan Aşıq Mirzə, Gürcüstandan Aşıq Hüseyn Saraçlı, Aşıq Əmrah, Aşıq Əhməd və onlarla belə aşıqlar atamın qonağı olmuşlar. Mən də bu mühitdə böyüdüyüm üçün aşıq ədəbiyyatına böyük həvəsim olmuşdur. Elə bunun nəticəsidir ki, mən aspiranturaya daxil olanda ən çox OZAN DÜNYASI № 4(11), 2012 19 söylənən 9 dastanı sözləri ilə, Xəstə Qasımın, Ələsgərin, Alının və başqalarının yaradıcılığını əzbər bilirdim. Lakin bu ixtisas üzrə dissertasiya yazmaq mənə qismət olmadı və onların çoxu indi yaddaşımdan silinibdir. Bütün bunları sadalamaqda məqsədim odur ki, mən bu sahə üçün təsadüfi adam deyiləm. Bilmədiyim şeyi də yazmıram. Aşıq Alı haqqında bildiklərim: Dərələyəzin yaşlı adamlarının hamısı deyir ki, Dərələyəzin toyları, aşıq məclislərində Ağ Aşıq, Aşıq Alı, Aşıq Cəlil, Aşıq Qəhrəman həmişə məclisin başında olardılar. Aşıq Alının anadan olmasının yubileyini keçirmək üçün Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev fərman vermişdi. Bu yubileyə hazırlıq üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir və Aşıq Alı haqqında məlumat toplanırdı. O zaman mənim işlədiyim Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İsntitutunda işləyən folklorşünas professor Mürsəl Həkimov Aşıq Alının həyat və yaradıcılığı haqqında məlumat toplamaq üçün 6 aylıq elmi məzuniyyətə göndərildi. O, bu 6 ay müddətində Vedi (həmçinin, Qarabağlar), Dərələyəz, Şərur və Göyçəyə getdi, bu yerlərdə olan aşıqlar, ziyalılar, tarixçilər və yaşlı adamlarla, ağsaqqal və ağbirçəklərlə söhbətlər apardı və Alı haqqında çoxlu məlumat topladı. Bakıya qayıtdıqdan sonra folklorşünaslarla, filoloq və tarixçilərlə bu məlumatlarla bağlı söhbətlər apardı. Yuxarıda adıçəkilən bölgələri yaxşı tanıdığımı, şifahi xalq ədəbiyyatına, xüsusən aşıq yaradıcılığına yaxşı bələd olduğumu bildiyi üçün məni bu məsələlərlə bağlı sorğu-suala tuturdu. Nəticədə o, Aşıq Alı haqqında topladığı məlumatları 72 makina səhifəsində ümumiləşdirdi. Mürsəl Həkimov Aşıq Alı haqqında yazdığı bu məqaləni 2 dəfə mənə oxudu. Birinci dəfə institutda, ikinci dəfə isə “Cənub” mehmanxanasında. Mehmanxanada Aşıq Alı haqqında məlumat toplayan başqa adamlar da var idi. Mürsəl Həkimovun gəldiyi nəticə bu idi ki, Aşıq Alı Vedibasarın Gilanlar kəndində doğulmuş, 8 yaşında Şərurun Başnoraşen (Cəlilkənd) kəndində molla məktəbinə qoyulmuş, 12-14 yaşlarında saz çalıb-oxumağa başlamış, Kosacanda Ağ Aşığa şəyirdlik etmiş və xeyli müddət Ağ Aşıqla birlikdə Şərur, Dərələyəz və Vedibasarda aşıqlıq etmişdir. Yaşlı adamlar ona demişdi ki, Aşıq Alının tayfası ilə qonşu kənddəki bir bəyin arasında düşmənçilik düşür. Bəy bunların nişanlı qızını zorla qaçırır, qız da özünü atın üstündən uçuruma atıb öldürür. Sonra da qız sahibləri gəlib onlardan adam öldürür. Bəyin əlindən Alının tayfası Göyçəyə köçür. Bir hissəsi Qızılvəngdə məskunlaşır, bir hissəsi isə əvvəlcə Göyçənin Qırxbulaq kəndində məskunlaşmaq istəyir, lakin hansı səbəbdənsə, sonra Kəlbəcərə gedib orda məskunlaşırlar. Bundan sonra Alı Göyçənin Qızılvəng kəndində yaşayır. Mürsəl Həkimov Aşıq Alı haqqında eşidib bildiklərini yubileyin hazırlan- masına kömək edən əziz şairimiz Hüseyn Arifə danışır. Hüseyn Arif deyir ki, yubileyə çox az qalır. Belə mübahisəli məsələləri yubileyə çıxarmaq olmaz. O yazdığını ver mənə, diqqətlə oxuyum. Yüklə 1,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|