Edilməsi üçün kontr-tsiklik kapital buferi tətbiq edilə bilər. Bu məqsədlə kontr-tsiklik

42 
 
makroiqtisadi  koordinasiya  çərçivəsində  davranışa  meyllidir.  Qurumlardan  birinin  koordinasiyadan 
yayınması  zamanı  hər  iki  orqanın  faydasının  sıfıra  bərabər olması  bu  oyunun  başlıca  xüsusiyyətidir. 
Bu   səbəbdən   oyunda   iki   “NƏŞ   tarazlı”   səviyyə   mövcuddur:   ((nizamlı,   nizamlı),   (nizamsız, 
nizamsız)). 
 
Şə
kil 5a. “Eyni zamanda aparılan” “tam koordinasiya” oyunu 
 
BÜDCƏ ORQANI
 
 
 
 
 
 
nizamlı 
nizamsız 
 
 
MONETAR ORQAN
 
MONETAR ORQAN
 
 
 
nizamlı 
 
nizamsız 
 
nizamlı 
 
nizamsız 
 
(b
f
,b
m
)*
 
(a
f
,a
m
)* 
(c
f
,c
m
) 
(c
f
,a
m
) 
 
 
Ardıcıl  formada aparılan oyun nəticəsində isə fiskal qurum birinci  manevr etmək imkanı əldə 
etdiyi  üçün  nizamlı  davranacaq  və  buna  cavab  olaraq  monetar  orqan  da  ehtiyatlı  davranış  nümayiş 
etdirəcəkdir. 
Şə
kil 5b. “Ardıcıl aparılan” “tam koordinasiya” oyunu 
 
BÜDCƏ ORQANI
 
 
 
 
 
 
 
 
MONETAR ORQAN
 
MONETAR ORQAN
 
 
 
 
 
nizamlı 
nizamsız 
 
nizamlı 
 
nizamsız 
 
(a
f
,a
m
)* 
(c
f
,c
m
) 
(c
f
,a
m
) 
(b
f
,b
m
) 
 
 
Beləliklə,   davranışlardan   öncə  aparılan  koordinasiya   nəticəsində   hər   iki   qurum  ehtiyatlı 
davranış nümayiş etdirəcək və bu, oyunun “NƏŞ tarazlı” səviyyəsidir. 

---

43 
 
Cədvəl 1. Müxtəlif oyunlar əsasında siyasət ssenariləri 
 
 
 
Nəş tarazlı səviyyə 
 
Sosial optimal 
nəticələr 
Oyunlar 
eyni zamanda 
aparılan 
ardıcıl aparılan 
 
1. 
 
 
“Məhbus dilemması” 
(c
f
,c
m
)*
 
 
(b
f
,b
m
)*
 
 
(c
f
,c
m
)* 
(b
f
,b
m
)*
 
 
yoxdur
 
2. 
 
“Cinslərin mübarizəsi” 
(a
f
,b
m
)*
 
 
(b
f
,a
m
)*
 
 
(a
f
,b
m
)*
 
 
qeyri-müəyyən
 
 
3. 
 
 
“Maral ovu” 
(a
f
,a
m
)*
 
 
(c
f
,c
m
)*
 
 
(a
f
,a
m
)*
 
 
qismən müəyyəndir
 
 
4. 
 
 
“Cücə oyunu” 
(a
f
,c
m
)*
 
 
(c
f
, a
m
)*
 
 
(a
f
,c
m
)*
 
 
bir siyasət üçün 
mövcuddur
 
 
5. 
 
“Tam koordinasiya” 
(a
f
,a
m
)*
 
(b
f
,b
m
)*
 
 
(a
f
,a
m
)*
 
 
müəyyəndir
 
 
Yuxarıda göstərilən beş oyunun nəticələrinə əsaslansaq, həm qurum və həm də makroiqtisadi fon 
baxımından “maral ovu” və “tam koordinasiya” oyunları optimal nəticələr təklif edir. 
 
 
 
3.   Nəticə
 
Aparılmış  nəzəri  tədqiqat  fiskal  və  monetar  qurumların  makroiqtisadi  idarəetmə  zəncirində 
davranışlarını  oyun  nəzəriyyəsi  əsasında  modelləşdirməyə  imkan  vermişdir.  Tədqiqat  çərçivəsində  5 
müxtəlif  oyun  nəzəriyyələri  əsasında  fiskal  və  monetar  qurumların  ehtiyatlı  (nizamlı)   və  ambisiyalı 
(nizamsız) davranışları araşdırılmış və aşağıdakı nəticələr əldə edilmişdir: 
 
1.   “Məhbus  dilemması”  oyununda  sosial  və  iqtisadi  optimal  nəticə  əldə  edilməmişdir.  Belə  ki, 
həm  ardıcıl  və  həm  də  eyni  zamanda  aparılan  oyunun  nəticələrinə  görə  hər  iki  qurum  ya 
ehtiyatlı, ya da ambisiyalı davranışlar kombinasiyası nümayiş etdirmişlər; 
 
2.   “Cinslərin  mübarizəsi” oyununda  isə eyni  zamanda aparılan oyunun  nəticəsi  həm  monetar və 
həm  də  fiskal  orqan  üçün  faydalı  olduğu  halda,  ardıcıl  aparılan  oyun   daha  çox  fiskal  qurum 
üçün  faydalı  hesab  edilə  bilər.  Bu  səbəbdən  oyunun  nəticələri  sosial-iqtisadi  optimallıq 
baxımdan qeyri-müəyyəndir; 
 
3.   “Maral  ovu”  oyununda  isə  hər  iki  oyun  həm  monetar  və  həm  də  fiskal  orqan  üçün  faydalı 
hesab oluna bilər. Lakin, oyunun sosial optimal nəticəsi qismən müəyyəndir; 
 
4.    “Cücə”  oyununda  isə  eyni  zamanda  və  ardıcıl  aparılan  oyunun  nəticəsi  fiskal  dominantlıq 
şəraitində yalnız fiskal orqan üçün faydalıdır; 
 
5.   Tam  koordinasiya  oyunu  bütün  oyunlar  arasında  ən  uğurlu  və  sosial-iqtisadi  optimal  oyun 
hesab  oluna  bilər.  Belə  ki,  bu  halda  hər  iki  qurum  tam  koordinasiya  şəraitində  yüksək  və 
bərabər fayda əldə etmiş olur. 

---

44 
 
Ə
dəbiyyat
 
1.   Alesina,  A.  and  Summers,  L.  (1993),  „Central  Bank  Independence  and  Macroeconomic 
Performance , Journal of Money, Credit, and Banking, 25 (2), 157–62. 
 
2.   Bade,  R.  and  Parkin,  M.  (1984),  Central  Bank  Laws  and  Monetary  Policy.  Department  of 
Economics, University of Western Ontario, Canada. 
 
3.   Bernanke,  B.S.  (2005),  „Inflation  in  Latin  America:  A  New  Era?   Speech  delivered  at  the 
Stanford Institute for Economic Policy. 
 
4.   Cochrane,  J.  (2010),  „Understanding Policy  in  the  Great  Recession:  Some  Unpleasant  Fiscal 
Arithmetic , NBER Working Paper No. 16087. 
 
5.    Cukierman,  A.  (1992),  Central  Bank  Strategies,  Credibility  and  Independence.  MIT  Press, 
Cambridge, MA. 
 
6.   Goodfriend,  M.  (2011),  „Central Banking  in  the  Credit  Turmoil:  An  Assessment  of  Federal 
Reserve Practice , Journal of Monetary Economics, 58 (1), 1–12. 
 
7.   Kydland, F.E. and Prescott, E.C. (1977), „Rules Rather than Discretion: The Inconsistency of 
Optimal Plans , Journal of Political Economy, 85 (3), 473–91. 
 
8.   Leeper,  E.M.  (2010),  „Monetary Science,  Fiscal  Alchemy , Federal  Reserve  Bank  of  Kansas 
City Jackson Hole Symposium. 
 
9.   Lohmann,   S.   (1992),   „Optimal   Commitment   in   Monetary   Policy:   Credibility   versus 
Flexibility , American Economic Review, 82 (1), 273–86. 
 
10. Persson,  T.  and  Tabellini,  G.  (eds)  (1990),  Macroeconomic  Policy,  Credibility  and  Politics. 
Harwood Academic Publishers, Chur, Switzerland. 
 
11. Rogoff, K. (1985), „The Optimal Commitment to an Intermediate Monetary Target , Quarterly 
Journal of Economics, 100 (4), 1169–89. 
 
12. Sargent,  T.  and  Wallace,  N.  (1981),  „Some  Unpleasant  Monetarist  Arithmetic ,  Federal 
Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 5 (3), Winter, 1–17. 
 
13. Sims,  C.A.  (2000),  „Comment on  „„Three  Lessons  for  Monetary  Policy  in  a  Low  Inflation 
Era
, Journal of Money, Credit, and Banking, 32 (4), 967–72. 
 
14. Walsh, C.E. (1995a), „Is New Zealand s Reserve Bank Act of 1989: An Optimal Central Bank 
Contract? , Journal of Money, Credit and Banking, 27 (4), Part 1, 1179–91. 
 
15. Walsh,  C.E. (1995b),  „Optimal Contracts  for Central  Bankers , American  Economic Review, 
85 (1), 150–67. 
 
16.  Walsh,  C.E.  (2008),  „Central  Bank  Independence ,  in  Durlauf,  S.N.  and  Blume,  L.E. 
(eds), The  New  Palgrave  Dictionary of  Economics,  2nd  edn.  Palgrave  Macmillan.  Available 
on 
The 
New 
Palgrave 
Dictionary 
of 
Economics 
Online, 
at 
http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_C000081. 
 
17. Walsh, C.E. (2010), Monetary Theory and Policy, 3rd edn. MIT Press, Cambridge, MA. 

---