Ə.Ə. NƏBĐyev, E.Ə. Moslemzadeh

 

57 

 

 

fermentlərin  qida  sənayesində  təsir  mexanizmi  ilə  yanaşı  həm 

də izoformaları da müəyyənləşdirilmişdir. 

NADF-in kimyəvi quruluşu aşağıdakı kimidir: 

 

CH 

    HC      C–CONH

2

 

                 

   HC 

     

  N   H   H               O      O 

 

  C– C– C– C–CH

2

–P–O–P–O–CH

2

–     

 

        OH OH           OH    OH 

           O 

                                             

                                      CH         N 

                                             N                     C–NH

2

 

                                                  C         C    

                                                                  

 

           H   H   H   H                 N          N 

 

         –C– C– C– C                         

                                                       CH 

                OH O                     O                                 

                    O                     

                                      P–OH  

 

                                      OH 

Nikotinamidadenindinukleotidfosfat (NADF) 

 

Trifosfopiridindinukleotid  ilk  dəfə  alman  alimi  Varburq 

tərəfindən  kəşf  olunmuşdur.  Tərkibində  aktiv  qrup  kimi  NAD 

və ya NADF olan fermentlərə piridin fermentləri də deyilir. Bu 

---

 

58 

 

 

qrup fermentlər spirt və süd turşusu qıcqırmasında, tənəffüs və 

fotosintez  proseslərində  iştirak  edir.  Hal-hazırda  200-ə  yaxın 

anaerob  dehidrogenazalar  mövcuddur.  Onlar  müxtəlif  üzvi 

maddələri  kataliz  edir.  Bəzi  anaerob  dehidrogenazalarla  tanış 

olaq.  

Alkoldehidrogenaza  (fk.  1.1.1.2)  etil  spirtinin  sirkə 

aldehidinə çevrilməsini kataliz edir: 

                                                       

                                                    O 

CH

3

CH

2

OH+NADF→CH

3

C     +NADF+H

+ 

                                                    H 

 

Malatdehidrogenaza  (fk.  1.1.1.37)  alma  turşusunun 

quzuqulaq sirkə turşusuna çevrilməsini kataliz edir: 

 

        COOH                               COOH 

                                     

        CH

2

                                   CH

2 

                                          

+ NAD   →            + NAD · H

2 

        CHOH                               CO 

 

        COOH                               COOH 

 

Bəzi  anaerob  dehidrogenazaların  tərkibində  aktiv  qrup 

kimi  flavinmononukleotid  (FMN)  və  flavinadenindinukleotid 

(FAD)  də  olur.  Belə  fermentlər  ikikomponentli  olub,  flavin 

fermentləri  adlanır.  Ona  görə  ki,  onların  aktiv  qruplarının 

tərkibində  riboflavin,  yəni  B

2

-vitamini  olur.  Bu  vitaminin 

fosfat  efiri  flavinmononukleotid  adlanır.  Onun  əmələ 

gəlməsində  dimetilizoaloksazin,  ribitol  spirti  və  fosfat  turşusu 

iştirak  edir.  FMN-in  fosfat  turşusu,  riboza  və  adeninlə 

birləşməsindən  isə  flavinadenindinukleotid  əmələ  gəlir.  Qeyd 

etmək lazımdır ki, qida məhsullarında B

2

 vitamini sərbəst halda 

---

 

59 

 

 

olmur,  o  yalnız  birləşmiş  şəkildə  FMN  və  FAD-ın  tərkibində 

olur. FMN-in və FAD-ın quruluşu aşağıdakı kimidir: 

 

                                            H   H   H               O 

 

                                  CH

2

– C –C– C–CH

2

–O– P–OH    

                                    

          CH N   N                  OH OHOH            OH 

 

      H

3

C–C                   CO 

      H

3

C–C                   NH 

 

                      CO 

           CH 

Flavinmononukleotid (FMN) 

                                            H   H   H               O 

 

                                  CH

2

– C –C– C–CH

2

–O– P–O–    

                                    

          CH N   N                  H    H   H            OH 

 

      H

3

C–C                   CO 

      H

3

C–C                   NH 

 

          CH       CO 

           

Flavinadenindinukleotid (FAD) 

 

                                         O             CH         N 

           O                       OH OH    N                    C–NH

2 

                                                     C   C 

–P–O –CH

2 

– C –C – C –C       N        N 

                           CH       

                       H   H   H   H                                                                       

---

 

60 

 

 

Flavin  fermentlərindən  ən  çox  bioloji  əhəmiyyətə  malik 

olanı suksinatdehidrogenazadır.  

Bu  ferment  kəhrəba  turşusunun  fumar  turşusuna 

çevrilməsini kataliz edir: 

 

        COOH                               COOH 

                                     

        CH

2

                                   CH

 

                                          

+ FAD   →            + FAD · H

2 

        CH

2 

                                  CH 

 

        COOH                               COOH 

 

Oksidoreduktazalara sitoxrom fermentləri də aiddir. Hal-

hazırda 20-dən artıq sitoxrom fermentləri müəyyən edilmişdir. 

Onların bioloji rolu hələlik tam öyrənilməmişdir.  

Sitoxrom 

fermentlərindən 

ən 

geniş 

öyrəniləni 

sitoxromoksidazadır.  Bu  fermentlər  bioloji  oksidləşmədə 

elektrondaşıyıcı  kimi  iştirak  edirlər.  Peroksidaza  fk.  1.11.1.7 

oksidoreduktazalara  aid  olub,  hidrogen  peroksidin  təsirilə 

bioloji  oksidləşməni  sürətləndirən  fermentdir.  Peroksidaza 

polifenolların və bir sıra aromatik aminlərin hidrogen-peroksid 

vasitəsilə oksidləşməsini sürətləndirən fermentdir. 

                                          

peroksidaza 

Peroksidaza AH

2

+H

2

O

2

                      A+2H

2

O  

 

Bu  fermentin  tərkibində  zülalla  yanaşı  20%  də 

karbohidrat olduğuna görə qlükoproteidlərə aiddir. 

1. 

Katalaza. 

(fk.1.11.1.6.). 

Bu 

ferment 

canlı 

orqanizmlərdə  geniş  yayılmaqla,  toxuma  tənəffüsü  prosesində 

əmələ  gələn  hidrogen-peroksidi  suya  və  molekulyar  oksigenə 

parçalayır. 

                                    2H

2

O

2

→2H

2

O+O

2 

 

---