25
BİR DEYƏN
Bir deyən yoxdur, ey xudavənda,
Bu bədən qurquşundu, ya misdi?
Kürəxanə deyil bizim mənzil,
Nəyə lazımdı bu qədər isti?
Bizim ev Məkkə, mən ərəb deyiləm,
Ərəbistan deyil bu, Tiflisdi.
Bu hava xətti-istivadə gərək,
Sakinani-şimalə çox pisdi.
Bunu göndər ki, özgə bəndələrin
Cümləsi acü urü müflisdi.
Güclülər doldurub kitab arasın,
Biri molla, biri müdərrisdi.
Birəvü mığmığavü kor milçək,
Cəm olub, bir qəribə məclisdi.
Şəhəri qızdırıb, çölü soyudub,
Bilmirəm bu necə mühəndisdi?!
26
QƏZƏL
Qaşların kamanilə sən ox vurdun qəlbimə,
Sinəmdən keçib batdı yaralı qəlbimə.
Halaldır badə içmək adama yar yanında,
Dolu qədəh əlində, dodağı dodağında.
Məst olmuşduq ikimiz, həm dilbər, həm də ki, mən
O, badə içməyindən, mən nərgiz gözlərindən.
Mən tövbə sındırmışdım, günah alım özümə,
Badə içdik, tövbə də sındı öz-özünə.
Boyun saldım zəncirə, baş verdim qılıncına,
Qara zülflər düşəndə qaşlarının küncünə.
Sənin fərağında mən əl çəkdim varlığımdan,
Ölüm mənə yaxşıdır sənin ayrılığından.
Əhsən o ləl dodağınla əfsunladın Ləlini,
Bir kəlmə söyləməklə qıfılladın dilini.
(Mənbə: “İrəvanda məktəbdarlıq və maarifçilik”
Bakı, “Nurlan”, 2010.)
27
ƏLİ BƏY HÜSEYNZADƏ
(1864-1940)
Əli bəy Hüseynzadə (Əli
Hüseyn Turan – Azərbaycan ədi-
bi, həkim, filosof və ədəbiyyat
tənqidçisi) 1864-cü il 24 fevralda
Salyanda anadan olmuşdur. Tiflis
gimnaziyasını bitirmiş (1875-
1885), uşaqlıq və tələbəlik illərin-
də türk, fars, ərəb, alman və rus dillərini öyrənmişdi.
Əli bəy Hüseynzadə babası Şeyx Əhməd ilə onun
dostu Azərbaycan dramaturgiyasının banisi, ictimai
xadim Mirzə Fətəli Axundzadənin (1812-1878) söh-
bətlərindən faydalanmış və onların tərbiyəsi altında
zamanının ədəbi çevrəsini tanımışdı.
1885-ci ildə Sankt-Peterburq Universitetinin
riyaziyyat fakültəsində təhsil almışdır. Sonralar
Ə.Hüseynzadə İstanbula gəlir və burada darülfünun-
da əsgəri-tibbiyyə fakültəsində tədris almaqla der-
matoloq ixtisası və yüzbaşı hərbi rütbəsi qazanır.
Əli bəy Hüseynzadə 1940-cı ildə İstanbulda və-
fat edib.
28
ƏLİ BƏY HÜSEYNZADƏNİN
MÜLAHİZƏLƏRİNDƏN MARAQLI FİKİRLƏR:
-Həqiqətin də dadı və ləzzəti var!
-Hürriyyət!.. O nə qüvvədir ki, zehinləri, fikirləri,
xəyalları, bəşərin bütün ruh və mənəviyyatını sövq
ediyor!..
-Qalib olmaq o camaatındır ki, həyata açıq göz ilə
nəzər edər, zəmanənin ruhunu, icabatını anlar, dərk
edər...
HALİ-VATAN
Ucundadır dilimin,
Həqiqətin böyüyü.
Nə qoydular deyəyim,
Nə kəsdilər dilimi.
Bilirmisən cühəla
Nə etdilər Vatana?
Nə qoydular uyuya,
Nə qoydular oyana.
Durur bila-hərəkət,
Rəvamı bir diriyə?
Nə getmədə iləri,
Nə dönmədə geriyə.
Ədu qırır qapıyı,
Biz evdə bixəbəriz.
Nə başqa başqalarız,
29
Nə ittihad edəriz.
Ayıltmadı qələmim.
Şu türk ilə əcəmi.
Nə qoydular yazayım,
Nə qırdılar qələmi.
30
NƏRİMAN NƏRİMANOV
(1870-1925 )
Nəriman
Nərimanov
(Nəriman Kərbəlayi Nəcəf
oğlu Nərimanov, həkim, ya-
zıçı, publisist, dövlət xadimi)
14 aprel 1870-ci ildə Tiflisdə
(Gürcüstan) anadan olmuş-
dur. 1890-cı ildə Qori semina-
riyasını, 1908-ci ildə Novo-
rossiysk (Odessa) Universitetinin tibb fakültəsini bi-
tirmişdir.
Artıq 1917-ci ildə N.Nərimanov “Hümmət” Təş-
kilatı Mərkəzi Komitəsinin sədri və RSDF (b) P Bakı
Komitəsinin üzvü, “Hümmət” qəzetinin baş redak-
toru idi.
1918-ci ilin martında N. Nərimanov Bakı Sove-
tində şəhər təsərrüfatı üzrə xalq komissarı təyin olu-
nur. N. Nərimanov 1919-cu ildə Moskvaya çağırılaraq
RSFSR Xalq Xarici İşlər Komissarlığında (XİN) Şərq
məsələləri üzrə Xalq komissarının müavini vəzifəsinə
təyin edilir.
28 aprel 1920-ci ildə N. Nərimanov Azərbaycan
SSR Müvəqqəti İnqilabı Komitəsinin Sədri və Xalq
Komissarları Sovetinin Sədri vəzifəsini tutur. 1922-ci
ildə SSRİ yarandıqdan sonra SSRİ Mİ-nin sədri seçi-
lir(1922-1925).
31
N. Nərimanov 1925-ci ildə dünyasını dəyişmiş və
Moskvada Kremlin divarları yaxınlığında dəfn edil-
mişdir.
“Nadir Şah”, “Bahadır və Oğlu”, “Qonaqlıq”,
“Bahadır və Sona (pyes)”, “Şamdan bəy (pyes)”, “Pir
(pyes)” kimi məşhur əsərlərin müəllifidir.
BİR KƏNDİN SƏRGÜZƏŞTİ
(Hekayədən bir hissə)
...Doğrudan da sabahı gün Əmi şəhərə getdi.
Alver edib kəndə qayıtdı. Qubernatoru nəinki gör-
mədi hətta qorxusundan qubernator olan küçədən də
keçmədi…. Məhəllə adamı Əminin şəhərdən gəl-
diyini eşidib bir-birinə dəydilər. Xalq Əminin evinə
töküldü. Nə oldu? Nə dedi? Suallarını Əmiyə bir-bir
verdilər. Əmi bunlara cavab verərək dedi:
– A kişilər, siz bilmirsinizmi mən ölənədək varı-
mı, yoxumu sizin yolunuzda qoymağa hazıram. Pul
görən işi heç bir şey görməz. Nə olacaq, lazımınca pul
xərc etdim. Hamı işləri düzəltdim. İndi kəndxudanın
atasına od vuracağam. Siz gediniz, arxayın yerinizdə
oturunuz, işin aqibətini gözləyiniz”. Biçarə məhəllə
adamı da gözləyə-gözləyə qaldı. Axırda N. məhəllə-
sindən bir neçə adam qazamata düşdü….
İ. məhəlləsinin adamı bu ittifaqlardan sonra belə
bir ayaq aldı ki, daha o məhəllənin qorxusundan,
Dostları ilə paylaş: |