Ekspertizasi dərsliK

213 

Keyfiyyət elementləri üzrə balların paylanması formalarında 

əksini tapmışdır (şəkil 2.20, 2.21). 

Hər bir şərab, yaxud konyak nümunəsi üçün ekspertlərə ayrıca 

dequstasiya vərəqi verilir ki, orada dequstasiya balları şkalası əks 

olunmuş olur. 

Dequstasiya vərəqində əks olunan bal qiymətləndirmə sistemi 

1993-cü  ildə  BÜ  və  ŞT  (OİV)  tərəfindən  işlənilmişdir.  Ümumi 

balların  cəmindən  asılı  olaraq  hər  kateqoriya  üzrə  şərabçılıq 

məhsullarının keyfiyyəti aşağıdakı kimi qiymətləndirilir: 

-

 

Çox yüksək (əla) – 100 bal; 

-

 

Çox yaxşı – 86 bal, 86-99 arasında; 

-

 

Yaxşı – 72 bal, 85-71 bal arasında; 

-

 

Kafi – 56 bal, 70-56 bal arasında; 

-

 

Qeyri-kafi – 40 bal, 55-40 bal arasında. 

Şərabçılıq məhsulları nümunələrinin orqanoleptik qiymətlən-

dirilməsi  zamanı  ekspert-dequstator  yalnız  seçilən  4  keyfiyyət 

göstəricisi üzrə yuvalaq işarələr qoyur. Dequstasiyanın katibliyin-

də  dequstasiya  ballarına  yekun  vurulur.  Xüsusi  komputer  proq-

ramının  köməyilə  100  ballı  qiymətləndirmə  sistemində  dequs-

tatorların obyektivliyinə qiymət vermək mümkün olur və onların 

səhvləri müəyyən edilir. 

Beynəlxalq müsabiqələrdə şərabçılıq məhsullarının mükafat-

landırılma meyarları müəyyən olunmuşdur (cədvəl 2.18).  

Şərabların  100  balla  qiymətləndirmə  sistemi  aşağıdakı 

təhlilləri əhatə edir: 



 

Vizual (baxmaqla) təhlil; 



 

Duyğu üzvləri ilə təhlil; 



 

Dad – duyğu üzvləri ilə təhlil; 



 

Yekun təhlil. 

 

 

 

---

214 

 

---

215 

 

---

216 

Cədvəl 2.18 

Şərab və konyakların müasir bəynəlxalq 100 ballı sistemə 

uyğun mükafatlandırma meyarları 

Mükafatlar 

Sakit şərablar, 

ordinar və 

qazlaşdırılmış 

şərab 

Sakit 

şərablar, 

markalı və 

oynaq 

şərablar 

Kolleksiya 

şərabları 

Qran pri 

- 

>97 

>98 

Qızıl medal 

>88 

92-96 

96-97 

Gümüş medal 

82-87 

86-91 

93-95 

Bürünc medal 

75-80 

79-85 

90-92 

Iştirakçı medal 

70-74 

75-78 

85-89 

Mükafatlar 

Konyaklar 10 

ilədək, brendi və 

araq 

Konyaklar 

10-20 illik 

>20 il 

Qran pri 

- 

- 

>98 

Qızıl medal 

>87 

>93 

96-97 

Gümüş medal 

80-86 

87-92 

92-93 

Bürünc medal 

70-79 

80-86 

90-92 

Iştirakçı 

diplomu 

65-69 

75-79 

85-89 

 

Vizual təhlil. Dequstatorun ilk qiymətləndirdiyi şərabın rəngi 

və  xarici  görünüşüdür.  Düzgün  «görmək»  üçün  bəzi  qaydalara 

əməl olunmalıdır: birinci - qədəh düzgün forma və ölçüdə olmalı; 

ikinci  –  qədəh  qoyulan  stolüstü  örtük ağ  olmalıdır  –  bu,  şərabın 

rəngi  və  fon  arasında  əks  olunmanı  gücləndirir  və  içkinin  xarici 

əlamətlərini düzgün qiymətləndirməyə imkan verir. 

Qırmızı,  ağ,  çəhrayı,  şampan  və  s.  şərablarin  dequstasiya 

edilməsindən  asılı  olmayaraq  qiymətləndirmə  üçün  birinci 

şəffaflıq,  ikinci  rəng,  üçüncü  konsistensiya  və  dördüncü 

«oynaqlıq» (yalnız oynaq şərablarda) müəyyən edilir. 

Şəffaflıq – şərab təmiz və şəffaf, asılqansız, çöküntüsüz (əgər 

o  həmin  şərab  üçün  yol  verilən  deyilsə),  sakit  qırmızı  yaxud 

---

217 

yetişdirilmiş  ağ  şərablarda  qalıq  oynaqlıqsız  olmalıdır.  Qeyri 

şəffaf,  mötədil  şəffaf,  şəffaf  (qırmızı  şərablar  üçün  əsas 

kateqoriya), kristal (ağ şərablar üçün parlaq işıqla), parlaq (oynaq 

şərablar üçün) kateqoriyalar fərqləndirilir. 

Rəng – qırmızı şərablar üçün rəng qamması genişdir: purpur – 

qırmızıdan demək olar ki, bənövşəyi – cavan şərablara xas, qızılı-

qırmızı, nar-qırmızıya və narıncı-qırmızı köhnələrdə olur. 

Beləliklə,  rənginə  görə  şərabın  yaşı  müəyyən  oluna  bilir. 

Çəhrayı  şərablar  açıq-çəhrayı,  albalı  və  tünd-çəhrayı  olmaqla 

fərqlənir. Hər şey istehsal bölgəsindən, üzüm sortundan və istehsal 

metodlarından asılıdır. Lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, çəhrayı 

şərabların ömrü uzun olmur. 

Ağ şərablara gəldikdə qeyd olunmalıdır ki, ilk nəzərə çarpan 

odur  ki,  onlar  heç  vaxt  «ağ»  olmur.  Zəif  yaşılvari-sarı  çalarlar 

yaxud  demək  olar  ki,  rəngsizlik  həmin  şərabın  cavan  olduğunu 

göstərir.  Samanı-sarı  rəng  çox  olmayan  yaşı,  yaxud  şərabın 

yetişdirilməsində  palıd  taxtasının  iştirakını  göstərir.  Qızılı-sarı 

rəng  ağ  şərabların  hiss  olunan  yaşını  yaxud  şirinliyini  göstərir. 

Kəhraba çalarları köhnə şərablara yaxud nəcib şirinlərə xasdır. 

Konsistensiya – əgər şərabın konsistensiyasından danışılırsa, 

burada  onun  özülülüyü,  axıcılığı,  qliserin,  spirti  və  şəkərinin 

miqdarı nəzərdə tutulur. Şərabın axımlılığı fərqli ola bilər. Əgər 

şərabı  fırlatdıqda  qədəhin  divarlarında  ləngimə  olarsa  və  yavaş 

axırsa  peşəkarlar  onu  «göz  yaşları»  effekti  (Marqoni  effekti) 

adlandırırlar.  Konsistensiyasına  görə  şərablar  maye,  zəif,  orta, 

yağlıvari və qatı kimi fərqləndirilir. 

Oynaqlıq (perlyaj) – şampan, oynaq və köpüklənən şərabların 

dequstasiyasında əsas – qabarcıqlar və onların özünü aparmasıdır. 

Burada- qabarcıqların ölçüsü – iri, orta yaxud xırda; qabarcıqların 

miqdarı – çox olmayan, orta yaxud iri; davamediciliyi (oynaqlıq) 

kiçik, orta yaxud böyük olmaqla müşahidə edilir. 

Duyğu  üzvləri  ilə  təhlil.  Ətir  və  dad  –  bu  şərabın 

dequstasiyasında qiymətləndirilən əsas göstəricidir. Şərab qədəhə 

töküldükdən sonra iylənir və nə hiss olunduğu çəkinmədən qeyd 

---