BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278
SPRING-2009 V.8 N.28
Eisenberger, Stinglhamber, Vandenberghe, Sucharski ve Rhoades (2002) tarafından ortaya
koyulmuştur. Yapılan bazı çalışmalar da prosedürel adalet algısının bağlılık,
iş tatmini ve
işten ayrılma eğilimi gibi çalışan düzeyindeki örgütsel çıktıları algılan örgütsel destek
aracılığıyla etkilediğini göstermiştir ( Masterson, Lewis, Goldman, ve Taylor, 2000, 738). Bu
çalışmalara dayalı olarak algılanan örgütsel desteğin yapılan iş ile ilgili sonuçlar açısından
önemli ara değişken etkilerine sahip olabileceği öngörülmektedir.
H
3
: Örgütsel destek algısı dağıtımsal adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkide ara değişken
etkisine sahiptir.
H
4
: Örgütsel destek algısı prosedürel adalet ve iş tatmini arasındaki ilişkide ara değişken
etkisine sahiptir.
Prosedürel
Adalet
Algılanan Örgütsel
Destek
İş Tatmini
Dağıtımsal Adalet
Şekil 1: Genel Araştırma Modeli
3. ARAŞTIRMANIN METODOLOJİSİ
3.1. Veri Toplama Yöntemi ve Örneklem Yapısı
Bu araştırmada bankacılık ve sigortacılık sektöründe faaliyet gösteren firmalar
kapsamında bir anket çalışması yürütülmüştür. Araştırmaya katılım sağlamak amacı ile bu
alanda faaliyet gösteren tüm firmalar telefon ile aranarak yöneticilere anket çalışması ile ilgili
bilgi verilmiş ve katılımları talep edilmiştir. Ardından yöneticilere daha detaylı açıklayıcı bir
mesaj ile ve anket formu örneği gönderilmiştir. Bu iletişim ve çalışmaya davet çabaları
sonucunda 12 firma çalışmayı sınırlı olarak uygulamayı kabul etmişlerdir. Anket formu,
açıklayıcı kapak yazısı ile birlikte bu çalışmaya katılmayı kabul eden 12 firmanın genel
merkezindeki toplam 1576 çalışana internet yoluyla dağıtılmak üzere gönderilmiştir.
Firmaların bilgisi dahilinde internet aracığı ile gönderilen anketlerden 370’i geri dönmüş ve
geri dönüş oranı %23 olarak hesaplanmıştır. Bu oran e-posta ve internet aracılığı ile yapılan
anketlerde yeterli kabul edilmektedir (Schonlou, 2002). Çok fazla sayıda sorunun boş
bırakılması, pek çok sorunun iki veya üç seçeneğinin işaretlenmesi ve benzeri sebeplerden 14
anket elenmiş ve istatistiksel analize 356 anket dahil edilmiştir.
78
BAHAR-2009 C.8 S.28 (068-090)
ISSN:1304-0278
SPRING-2009 V.8 N.28
Uygulamaya katılanların %26’sı 25 yaş ve altında(92 kişi), %30’u 26-30 yaş
arasında(107 kişi), %29’u 31-35 yaş arasında(103 kişi), %14’ü 36-40(50 kişi) yaş arasında,
geri kalan %1’i 41 yaş ve üzerindedir(4 kişi). %44’ü erkek olan çalışanların % 41’i lise(145
kişi), % 59’u üniversite(210 kişi)
,
geri kalanı da üniversite üzeri eğitim düzeyindedir.
Katılanların %23’ü 1 yılın altında(82 kişi), %30’i-u 1-2 yıl arasında(107 kişi), %25’i 3-5 yıl
arasında(89 kişi), %20’si 6-10 yıl arasında(71 kişi), %3’ü de 10 yılın üzerinde iş tecrübesine
sahiptir.
3.2. Ölçekler, Faktör Analizleri ve Ölçeklerin Güvenilirlikleri
Araştırmaya yönelik kapsamlı bir yazın taramasından sonra kullanılan değişkenleri en
iyi biçimde ölçebilecek ölçekler belirlenmeye çalışılmış ve uluslar arası yazında geçerliliği ve
güvenilirliği farklı çalışmalarla test edilmiş ölçeklerin kullanılmasına karar verilmiştir. Anketi
oluşturan sorular önce İngilizce’den Türkçe’ye çevrilmiş, ortaya çıkabilecek hataların
giderilmesi için Türkçe’ye çevrilen sorular tekrar İngilizce’ye çevrilerek orijnalleriile
karşılaştırılmıştır.
Adalet algıları ölçeği olarak Niehoff ve Moorman (1993, 527) tarafından geliştirilmiş olan on
beş sorulu prosedürel adalet algısı ölçeği ve beş sorulu dağıtımsal adalet algısı ölçeği
kullanılmıştır. Örgütsel destek algısı ölçeği olarak Eisenberger ve ark., (1986) tarafından
geliştirilmiş olan on iki soruluk ölçek kullanılmıştır. İş tatmini ölçeği olarak Smith ve
ark’dan.(1969) uyarlanan 14 sorulu ölçek kullanılmıştır. Her üç değişken de 7’li Likert tipi
sorulardan oluşmaktadır. Ölçeklerde 1 “kesinlikle katılmıyorum”, 7 “kesinlikle katılıyorum”
anlamına gelmektedir.
Kullanılacak anketin okunurluğunu ve anlaşılırlığını belirlemek ve ölçeklerin
geçerlilik ve güvenilirliğini görmek için ön bir çalışma yapılmıştır. Anketler beş firmadan
tesadüfi olarak seçilen 100 kişiye gönderilmiş ve cevaplandırmaları istenmiştir. 76 anket
formu doldurularak geri gelmiştir. Ankette yer alan ölçeklerde faktör değerleri 0,5’in üzerinde
ve güvenilirlikler de 0,7’nin üzerinde hesaplanmıştır. Buna dayalı olarak da esas çalışmaya
geçilmiştir. Verilerin toplanmasından sonra istatistiksel analizlere geçmeden önce cevap
vermeme yanılgısının belirlenmesi amacıyla erken gelen anketler ve geç gelen anketlerin
karşılaştırılması yapılmıştır (Armstrong ve Overton, 1977). Her iki grup arasında da
değişkenler açısından farklılığa rastlanmamıştır. Faktör yapısının belirlenmesi, değişkneler
arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve hipotezlerin testi için SPSS 16.0 kullanılmıştır.
Verilerin daha anlamlı ve özet biçimde sunulmasını sağlamak üzere adalet algıları,
örgütsel destek algıları ve iş tatminine ilişkin ifadelerin ayrı ayrı varimaks dönüşümlü faktör
79