Əliçilik və
Yüklə 3,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 17-6-siyasətdə və fəlsəfədə türkçülük və dini anlayış
- 17-6-1-politikada türkçülük
- 17-6-2-fəlsəfə də türkçülük
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi) 474
sayılmasada daima zəif nuqtə kimi iranın qarşısında varlığını qoruyur.
Beylə sorunları nəzərdə tutaraq, həmişəlik bu təhlikədən xilas olmağımız gərəkir, bu təhlikədən qurtuluşun tək və tək yolu, fars şiəliyi kötü məfkurələrindən qurtulmaqdır, və onun yolu öz məzhəbimizi düzgün şəkildə tanımaq, yaymaq və dini oxullarımızı bu sayaqda bərpa etməkdir.
Əliçilik haqda bir şübhə açıqlanmalıdı, indilikdə Azərbaycan xalqı içində müxtəlif məzhəbləri (örnək üçün əliəllahi, əhl həq, goran və..) Görmək müməkündü, onlar Azərbaycan şəhərlərinin çoxlu məhəllələrində yayqındılar və yığvalarında nəsimi, quşçu, nəbatı, füzuli, və şah ismayıldan, şeirlər oxuyarlar. Umumən nəsimi və quşçu daha çox diqqət mərkəzlərindədir, onların çoxlu adları olduqlarına baxmayaraq, Azərbaycanda gənəlliklə onlara «ahəl həq» deyilir («ahəl sünnət» sözünə bənzər).
Fars şiəliyinin təbliğatlarını nəzərdə tutarsaq, quşqusuz onların hamısını imamiyə fars şiəsi kimi tanıyacayıq, halbuki hətta bir şəhər məhəllələrində belə, müxtəlif məzhəblər vardı.
«Ahəl həq»lərin inanclarının ortaq nuqtələri h. Əliyə inanmaqdı və hamısıda ona böyük sayqı göstərərlər, və ilqinc buradadı onların hər hansısına əliçi deyilirsə insana daha artıq sayqı bəslərlər, demək olar əliçi və əliçilik kələmələri möcizəli kələmələr olaraq hamının tərəfindən bənimsənir, bu məzhəblərin fars şiəliyindən ayırıcı neçə nuqtələri vardır: Azərbaycan (əhl həq) lərinin heç biri, fars şiəliyinin əski hədis kitablarına, ən ufaq inancları yoxdur, onları şirk kitabları kimi hesablarlar və bu haqda danışmağı küfr bilərlər, əhl həq; türkcə iyrfani şeirlərə dini gələnək kimi sayqı duyarlar və onları qutsal bilərlər. Ayrıca Peyğəmbərin ovladları haqdada onların önəmli fərqləri vardı, «əhl həq» Peyğəmbər və h. Əlinin ovladlarına istisna qail olmadan bir gözlə baxarlar və hamısına sayqılı olarlar, Məsələn seyidlik konusunda bu fərqi açıq aydın görmək olar, farsçılar yalnız imam hüseynə bağlanan şəxsləri seyid bilərlər (yəzdgerde
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi) 475
bağlayaraq), halbuki əliçilər, h. Əlinin bütün oğullarından gələn şəxslərə seyid diyərlər.
«əhl həq»lərlə fars şiəliyi arasında digər fərq h. Əli haqqındadır, «əhl həq» din böyüklərini h. Əli də qurtulmuş bilərlər, halbuki farsçılar əsil imamları yəzdgerdlə qan bağı dolayısıyla imam hüseyn`in oğullarında bilərlər. Demək olar fars şiəliyi, yalnız imam hüseyndən sonra gələn quşağa əsil imam deyirlər, və onun nədəni saxta bir hədis üzərində imam Hüseyni yəzdgerdin qızına bağlayırlar və sasanlıların onlarla qan bağı olduğuna inanırlar, halbuki əliçilər və əhl həq, qan bağına önəm verməyərək, Peyğəmbərlə yaxın olduğu üçün və bilgin olaraq, h. Əli və oğullarına bir səviyə də sayqı göstərərlər. «əhl həq»lərin heç biri fars şiəliyində olan imam zamana inanmazlar, halbuki farsçıların nəzərində onun anası bir haldaki axşam çağı onda gəbəlik asarı yoxuydu, gecə, gəbə olur və sübhə yaxın mehdi, anasının budundan dünyaya gəlir və 40 gündə böyüyərək müxtəlif kitabları oxuyur.
Burada bir məsələyə aydınlıq gətirmək lazimdi, məmulən Azərbaycan şiəliyiylə, əliəllahi, əhl həq, goran və.. Kimi məzhəblərin arasında önəmli fərqlər vardı, örnək üçün tənasux, ricət və Hülul məsələlərində Azərbaycan şiəliyi quran`a və ağla uyqun ilkələrə inanırlar, ama bu fərqliliklər türlü məzhəblər arasında əsla sayqısızlığa nədən olmaz və onlar birbirlərinin inanclarına küfr etməzlər və birbirlərindən çəkinməzlər və hətta mərasimlərdə iştirak edərlər, bu haqda kitabın müxtəlif bölümlərində yetərincə bilgi verilmişdi.
bu bölümdə göyalp`ın «Türkçülüyün əsasları» kitabından bir neçə mətləb qeyd olunaraq türkçülük və məzhəb haqqında açıqlamalar veririk, Yuxarıda Bəzi sözlər bu haqda olduğuna rəğmən, tikrarlamağında fayda vardır, göyalp`ın sözəlrinə əkləmələr kruşə içində verilibdi.
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi) 476
17-6-1-politikada türkçülük türkçülük, politik bir partı deyildir; bilimsəl fəlsəfi, estetik (hünəri) bir məktəbdir. Başqa bir deyimlə, kültürəl bir çalışma və yeniləşmə yoludur. Bu nədənlədirki türkçülük, indiə qədər, bir partı şəklində politik mücadilə hayatına atılmadı. bundan sonra da, şübhəsiz atılmayacaqdır.
Bununla bərabər, türkçülük büsbütün politik ideallara qeydsizdə qalamaz. Çünkü, türk kültürü, başqa ideallarla bərabər, politik
ideallara da sahibdir. Məsələn, türkçülük heç bir zaman klrikalizmlə, teokrasi iylə, basqı rejimi iylə bağdaşamaz. Türkçülük, modern bir axımdır və ancaq modern nitə
liyi olan axımlarla və ideallərlə bağdaşabilir. İşdə bu nədənlədir
ki, bugün, türkçülük xalq partisinə yardımcıdır.
Gələcəkdə də, daima xalqçılıqla [bizim üçün Azərbaycançılıq deməkdir] türkçülük əl ələ verə
rək, ideallər dünyasına doğru bərabər yürüyəcəkdilər. Hər türkçü politika alanında xalqçı [Azərbaycançı] qalacaqdır, hər xalqçı da kültür sahasında türkçü olacaqdır.
Dinimiz və əqayidimiz (inancımız) bizlərə bunu göstərir: məzhəbimiz matridilik (əqlə önəm verən matridi məzhəbi); və fiqə də (huquqda), məzhəbimiz hənfilik [ Azərbaycanlılar və bəktaşilər üçün, fars şiəliyindən və xorafatdan arınmış əliçilik]; olduğunu öyrədir. Bizdə, buna bənzədə
rək, bu ilkəni ortaya atabilirız: «siyasətdə və politikada məsləkimiz xalqçılıq [Azərbaycançılıq], və kültürdə məsləkimiz türkçülükdür [milliyətçilikdir]. »
bilim, objektif və olumlu olduğu üçün, millətlərarasıdır. Bu səbəblə, bilimdə türkçülük olamaz. Fəqət fəlsəfə, bilimə dayanmış olmaqla bərabər, bilimsəl düşünüşdən başqa türlü bir düşünüş biçimidir. Fəlsəfənin objektif və olumlu sifətlərini qazanabilmə
si ancaq bu sifətlərə sahib olan bilimlərə uyqun olması sayəsindədir.
Bilim qəbul etmədiyi hökümləri fəlsəfə qanıtlayamaz. Bilimin qanıtladığı gərçəkləri fəlsəfə ortadan qaldıramaz. Fəlsəfə, bilimə Yüklə 3,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|