Əlizadə Əsgərli
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
53
deyə onun öz təkidi ilə qardaşını güllələyirdi. Ata düşmən əlinə keçməsin deyə öz qızını öz əlləri ilə güllələyirdi. Şair “beynini o zaman yeyirdi ki”, düşmənin namərd əlləri ilə körpə bir uşağın ürəyinə, köksünə, üz-gözünə süngü sancılırdı. On səkkiz yaşlı qızın donmuş ayaqları kəsilirdi. Öldürülmüş meyidlərin üzlərinin dərisi soyulurdu... Şair “beynini o zaman yeyirdi ki”, öldürülmüş oğlanların gözləri çıxarılırdı... Qadın şöbəsi həkimlərinin tükürpərdən söhbətlərini eşidirdi. Körpə uşaq ölmüş ananın döşünü əmirdi... Ağla sığmayan vəhşiliyə, işgəncəyə tuş
olmuş körpələrin, qadınların, kişilərin, qocaların meyidlərini görəndə sənətkar “beynini o zaman yeyirdi”... Və əzabı, ağrısı, işgəncəsi ilə, həm də cahada, intiqama çağırırdı. Şair qeyəti əzab çəkəndə, çırpınanda, darda qalanda – saqqallıların tutulan
əsir qızların səsi, naləsi
səsgücləndiricilərlə uzaqlara yayılanda şair qeyrəti intiqam, cahad deyirdi. Xocalı qırğınının 11 dəqiqəlik kino-xronikasına baxmamaq üçün 45 dəqiqə mübahisə edən millət vəkillərinə görə, qeyrətsiz rəhbərlərin xəyanətləri, amansız
düşmənlərimizin murdarlığı önündə əyilməz Azərbaycan naminə intiqam deyirdi şair. Cahad – qan fışqırırdı. Şairin damarları, cahad! Bu cahadda, səfərbərlikdə şair köməyi – qəbri düşmən əlində qalan Dədə Ələsgərin çəkdiyi ah – zəlzələdən güclü ruhudur! Şah Baba İsmayıl Xətainin, Babəkin, Cavanşirin qeyrətinə sığınan torpağıdır! Təbrizin, Əlibəylinin, Təbrizlərin qanı
54
tökülmüş torpağı-daşı, ruhuyla ucalanan göylərdir! Yüz min insan beyninə toxunan şair əlləridir – Tanrının verdiyi töhfəsi, uçuş-inam qanadlarıdır! Şair
cahadında, intiqamına çağırışında inamlıdır, qərarlıdır! Çünki “Daşa varlığınla inansan, daş da göyərər” dərkini babaların öyüdlərindən, ruhlarından öyrənmişdir. Allah dərki, Allah eşqi – bu əbədi inam şairin köməyidir. O, müqəddəs ruhdur. Bir zərrəlik hüceyrəyə dünyanı sığışdırandır, darda olanların arxası, pənahıdır. Şair bu inamla, bu qüdsal qüdrətlə də
Azərbaycan oğullarını ayağa qalxmağa, bir-birinə kömək olmağa çağırır. Şair Vətəni çağırır. Cahad fışqıran damarları ilə Vətəni çağırır, cahad deyə
çağırır. Müqəddəs müharibəyə, son döyüşə həmişə hazır olmağa, sərhəd qalmağa, əsgər qalmağa çağırır. Olum, ya ölüm! Bu, sənətkarın Vətən var olsun, əbədi olsun deyə həmişə diri olan, ünlü qalan məramıdır! P.Qəlbinur poeziyasında sürreallıq, ekzistensiallıq varmı? Var. Bu, P.Qəlbinurun poeziyasında aşkar təsirdimi? Əlbəttə, yox. Bu sadəcə dünyanın o başında da, bu başında da yaşayan insanın eyni cür düşünmək, fikir-məntiq yürütmək təbiiliyidir. Eyni cür duyğu və düşüncəni dünyanın o başında da, bu başında da bəşəri insan yaşaya bilər – məntiqində P.Qəlbinur belədir: “Hər eşqin ölüm kimi ayrılıq məqamı var...”. Tənqidçi-ədəbiyyatşünas, prof.Ş.Salmano- vun da qeyd etdiyi kimi: “İnsan, onun sevgisi və
55
düşüncəsi, yaddaşa bağlılığı, insanın işıq və sevgi həsrəti Paşa şeirlərinin özəllikləridir” 1 .
Bəzən sənətkar özü də istəmədən əsəbi, ehtizazlı hallar keçirir, həyatın sərt, acı həqiqətləri haqqında əsəbi düşünür:
Əlim pula dəyib, Dula dəyibdir Şeir gəlmir eynimə. Bir qotur ləzzəti, it sədaqəti Gələ şeirimə.
Paşa da B.Vahabzadə, M.Araz, X.Rza, N.Həsənzadə və başqaları kimi ömür haqqında yazıb. Fəqət necə? “Özümə qıymadım bu gözəl ömrü” şeirində An – P.Qəlbinur poeziyasında fəlsəfi tutumdur. Paşa elə yazır ki, hər hökm, təsvir, qənaət bir an iz buraxır; sanki şeirlər oxunanda zaman davam etmir, bir an kimi qurtarır: Ömür – həyatın rəngi, təravəti, yaraşığı, ölüm – taxta qaşığa qiyas edilmiş qobudur. Mənalandırma və qiyas (bənzətmə) P.Qəlbinur poeziyasının canıdır.
Ömür gedir yaraşıqda, Ölüm taxta qaşıqda.
P.Qəlbinur lirikasında dünyanın da obrazı var. Bu, bəzən mətn-strukturda, bəzən isə azadə
1 Ş am
il Salm anov / Alt ay M əmm ədov. Q əlbi nur poezi yası XXI əs r i n ast anası nda. Bakı: “G əncli k ”, 1999, s. 191
56 misrada ifadə olunur. Paşanın azadələrindən (müfrəd) bir nümunə: “Duzlusan, dadlısan, məzəsən, dünya...” P.Qəlbinur içdən yazır, yəni içdən yanır. Nə dediyini ürəkdən, bağrından bilir. Əzabında da, ağrısında da, sevincində, səadətində də bu təzaddakı birliyi sonacan, için-için yaşayır:
İçdin gözümün yağını Mən səni sevdikcə dünya, Oydun mənim gül bağrımı Sənə – can dedikcə, dünya.
“Dünya” şeirində ənənəvi mövzuya fərdi- psixoloji dəyər, qiymət vermək müəyyənliyi var. Firdovsinin ölümünə, Sultan Mahmud Qəznəvinin Firdovsiyə qızıl vermək xilafına görə yazılıb bu şeir:
Nə qədər haqlıya haqsızlıq satıb, Aləmin dərdini dərdimə qatıb, Qəlbinur, bilginən tez-tez aldadıb Bir ustad eləyir naşını, dünya.
P.Qəlbinurun “Səbr”, “Duyğu”, “Tanı” kimi şeirləri psixoloji ovqatda, mənəvi-fəlsəfi plandadır:
Bu dünyanın səbri Vaqif Səmədoğlunun səbri qədərdir. (“Səbr”) Gecələr görünmür – duyulur dəniz... (“Duyğu”) Yüklə 5,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|