Əlizadə Əsgərli
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
89
P.Qəlbinur poeziyasında vaxt – an qurtarmır, uzanır, yollar kimi tükənmir, epik zaman alır, sonsuzluğa dirənir. Hardasa əlvida, ayrılıq xiffətindən şam kimi,
şam kimi
əriyir... P.Qəlbinurun bütün sevgi, məhəbbət şeirlərində doyumsuzluq, həsrət, hicran ayrılığının poetik “oxu”su, müqəddəs kədərə köklənmək qüdrəti, özəlliyi, heyrəti var. “Bəs mən niyə sənsizəm”, “Gəlmişdim sizə”, “İsti qar” və başqa şeirlərində olduğu kimi. Paşanın lirikasında bir Leyla obrazı var. O, taleyi qəbul edən və ona doğru yol gedən şairdir. Özü deyir ki, “Ağlıma gələnlər, başıma gəldi”. Paşa bir vaxt taleyinə yazılanları başına gətirir və onu öz əlləriylə oxuyur. Bəs lirik “Mən”i özündən silkələyən, dağlar kimi min illik mürgüdən ayıldan nədir? Leylasına rast olan lirik “Mən” ürəyindən böyüyür, qanadından, arzusundan güc alır və bir Leyla olur. Bu vüsal, lirik “Mən”i böyüdən bu vüsal həm də onu haldan-hala salıb şam kimi əridir. “Məcnun olub, eşq, sevda yuxusuna dalır”:
Ruham, möcüzəyəm, işığam, ünəm Gülü ləçəyində yeriyə billəm. Şamın dodağında əriyə billəm Allah, bu sevdadan ölləm, dirilləm. Məni bu röyadan ayırma, Leylam...
Lakin bədii mətndə çatışmayan cəhətdir ki, “əriyib-əriyib Məcnun olan” lirik “Mən” şeirin son bəndində Leylasından gülüş istəyir, çünki
90
gülüşü ilə qanadlanır, nur, işıq qanına qarışıb onu alışdırır. Təzad deyilmi? Məcnunluq fəlsəfəsi, dərki təzad deyilmi?! “Gizli söhbətim bu gecə Ayla” şeirində əriyib-əriyib Məcnun olan lirik “Mən” təzədən özünə qayıdır, telefon dəstəyindən Leylanın səsi, ətri gələndə lirik “Mən”in evi, yolu işıqlanır. Lakin... İki aşiq, iki aşina arasında “evlər”, “divlər” dayanıb. Bu səbəbdən də əriyib- əriyib Məcnun olan aşiq həsrət içindədir. Məcnunluğa qayıdışdadır.
Sənsizmi qalacam mən əvvəl-axır?! – Damıb ürəyimə, damıb bu həsrət...
Və bu həsrəti də “Mənim taleyimə yazılan yazı” şeirinə çəkdiyi şəkildə Sürəyya Muğanlı təsirli əks etdirib: “Gecə qaranlıqda Leylinin qəbri üstünə qara bulud, çaxan ildırımlar qoynunda eşqi-ahı ilə yol götürmüş Məcnunun dağınıq saçları, “Yarəb bəlayi eşq ilə qıl aşina məni” deyib, ilahi eşq diləyən Məcnunun köksündən ürəyini çıxarıb Leyli qəbrinə doğru yol alması”. P.Qəlbinur anı, məqamı “əks kimi tutub çəkir”, sonra onun duyulmuş, dərk olunmuş əks- sədasını, ritm-intonasiya gücləntilərini, duyğu və emosiya rəngləri ilə birlikdə təqdim edir. “Dünyam” şeirində lirik
“Mən”in Leylası
təyyarədədir. Bu təyyarə nələr doğurur? “Yaman çağı ilə” olan lirik “Mən”in qanını Leylasının şimşəkli gülüşləri gəzir, təyyarədə uçan Leylasının ardınca baxışları səpilib, “göz”lə deyən odlu naləsindən, aləm od tutub yanır və lirik
91
“Mən” öz Allahından “gözlə” dediyi Leylasına səbir, səbrinə uğur diləyir:
İlahi, mən ona, – “gözlə” demişəm Sən onun səbrinə, gəl uğur çilə...
“Səndən uzaqlarda” şeirində lirik “Mən” Məcnunluğunda daha ardıcıldır. Eşq, sevgi doyumsuzdur, hüdudsuzdur. Bu,
insanda çatışmayan, ona bəs
etməyəndir! Leylaya
məhəbbət, kədərin, həsrətin, dərdin ifadəsi, fəlsəfəsidir. Allaha öz
natamamlığı ilə
yaxınlaşma, tama qovuşmadır. Baxın: Siam əkizləri olan xoşbəxtlik, həsrət baş-başa gəlib lirik “Mən”lə öcəşir – tale lirik “Mən”i qayalara çaxır, daşlara əkir... Çünki Leylasız olan lirik “Mən”in üstünə dağ boyda dağlar yeriyir. Masası üstündə rəng-rəng olan güllər, kağız, qələm izah olunmazdır. Lirik “Mən”in qara ürəyi isə sanki xıncım-xıncım olub Leylanın tellərinə doğranıb, ürəyi Məşuqə ilə getdiyindən Leylanın səsi də qəhərlidir, səsində qəm var. Gülə-gülə göz yaşını silir. Lirik “Mən” isə əsrarlı, ecazlı tale yaşayır:
Mən indi qayada bitən çiçəyəm – Tufan da qopara bilmir, a dünyam Bağrına qor dolmuş bir əlçim neyəm Bu sirri kimsələr bilmir, a dünyam.
Mənim hər zərrəmdən bir Leyla baxır İslanmış namusam, qaralan huşam.
92 Çırpındım, çırpındım, anladım axır, Mən əl-ayağımdan bağlanmamışam...
P.Qəlbinur şeirində obyekti birbaşa təsvir və təhkiyə etmək təqdimatı demək olar ki, yoxdur. Şair obyektə xitab etməklə özünün əsrarlı hallarını sadəcə ya iqrari, ya da inkari olaraq ifadə etmir, psixoloji aləminin əsrarlı, baş-başa gələn hallarını – hissi poeziyasını, fəlsəfəsini yaradır. “Falçı” şeirində də lirik “Mən” doyumsuzdur, bir əlac kimi falçıya üz tutur, bəlkə eşqinin şah qapılarının açılması üçün bu da bir “açar” ola... Lirik “Mən” araya düşmüş ayrılıq “dağ”larından sinəsinin daş- divarına baş qoyub yetim quzu kimi ürəyi ağlayır – ruhu, eşqi, Tanrı dərki ilə! İşıq olan lirik “Mən” bağrı ilə qan yox, həm də göz yaşlarıdır. Çünki aralıqda dağlar var – o dağlar ayrı dağlardır. O dağlar lirik “Mən”in diləyində min Fərhad olmağına baxmayaraq, çapılmayır, kiçilməyir... Biz P.Qəlbinurun “35 yaşımdan 17 yaşıma gecikmiş sevgi məktubu”, “Mənim icazəm” şeirlərini onun poeziyasının ruhundan aşağı səviyyə hesab edirik. Çünki sadəcə P.Qəlbinur şeiriyyətində “yüngül”, “ucuz” məcaz yoxdur. “Xoşbəxtlik” şeirində epik dayaqlardan tuta- tuta əlvan duyğularını, sevinc və kədərini ifadə edən lirik “Mən” anası ilə görüşünü özü üçün xoşbəxtlik sayır. “Uzaqdan vurduğun zənginə qurban” şeirində lirik “Mən” ana ilə Leyla obrazını qarşılaşdırır. Qarşılaşdırırmı? Bizcə, yox. Şairin ruhi aləmindəki boşluğu, həsrəti, daxili potensiyanı nizamlayır. Uzaq naqildən axan Yüklə 5,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|