Əlizadə Əsgərli
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
85
Böyük xoşbəxtliyim varıydı, onu da əlimdən aldın – Sənə inanmaq xoşbəxtliyimi...
Paşanın poeziyasında lirik “Mən” işi, məqsədi, amalı yolunda həmişə əziyyət çəkir. Ona görə də Allahı ilə, anası, özüylə, gözüylə tək qaldığı halda, qadınına məni tək qoyma deyir:
Mən Allahla danışanda çıxma yoluma. Mən Anamla danışanda çıxma yoluma. Mən özümlə danışanda, çıxma yoluma Mən gözümlə danışanda, çıxma yoluma!.. Ancaq məni, bu dünyada tək qoyma, tək qoyma...
Məhəbbət şair nəzərində ümmandır, dənizdir. O gələndə dənizdə ümman da ülviləşir. Şair nəzəri ilə daşır, bakirələşir, göylərə qovuşur. Göy dənizə, dəniz göyə dönür. Kainat bütövləşir – yerin dərki, eşqi olur. Allah eşqi – Allah dərki! Sufiyanə eşq! Bəli, sufilik təkliyin eşqi ilə bərabər, ikidən birliyə könül verməkdir. Lirik “Mən” “səni sevdiyimi heç kimə demə” deyəndə – nə isə “qopur tökülür”, nə isə “kiçilir”, nə isə “gücdən, kökdən düşür”, ona görə də o, heç kimə “demə” deyir məcazi olaraq:
Səni sevdiyimi heç kimə demə Dənizi göylərə qaldırmışam mən.
P.Qəlbinurun məhəbbət şeirləri daha yığcamdır: amma çəkimlidir, çəkilidir, şeirlərində mahiyyət, məqsəd, mətləb kəsə, işıq şüası kimi kəsə təqdim olunur. Fikir və düşüncədə iqrari və
86
inkarı hökmlər olur, mətn məntiq üzərində qurulur, daxili monoloq və ya dialoq nəqletmə təhkiyəsini izləyir:
Öz dünyandan hara belə Çıxıb getdin, niyə qorxdun? Həsrətimin əlləriylə Gəldim sizə, evdə yoxdun...
P.Qəlbinur sevgisinin əzabı, işgəncəsi var... Bağrımın başı sökülüb, Yenə səni sevirəm. Üzümün suyu tökülüb Yenə səni sevirəm.
Adıma şam yanır Allah evində, oduma can yanır... Yenə səni sevirəm.
“Götür saxla bir az məhəbbətimdən”, “Mən ilhamı gözlərimlə görmüşəm”, “Bir
dost itirmişəm” şeirləri lirik “Mən”in özüylə – daxili nitqində ikinci şəxslə həsb-halıdır. Bu həsb-halda məhəbbətin təzadlı, rahatsız təsdiqi var:
Çay axır... içində daşlar əriyir... Ancaq əriməyir o günlərimiz.
P.Qəlbinurun “Ürəyim dəstəyə uzalı qalıb” şeiri lirik “Mən”in sevgi həsrətini, sevgi “damğalarını” əlvan obrazlarla təsirli əks etdirir. 87
Saat 12-dir, gecədir. Telefon səslənir. Telefon dəstəyi qara mələkdir – obraza qiyasdır. Niyə mələk? Çünki bu səsdə kömək, ün var, ecaz var. Əldə olan qara dəstək öz “səsində” alışır – metaforik olaraq. İdiomatik olaraq lirik “Mən”in tüstüsü başından çıxır – fəqət, dinmir, dinə bilmir. Bu telefon səsi lirik “Mən”in sinəsində dağlamağa yer qoymur”. O, bu yolda özgə yol görmür, həsrətdən göynəyən lirik “Mən” Allahından açıq bir yol diləyir. Məcnunluğun “yarı ölü, yarı diri” olan sevdasından qurtarmaq istəyir. Fikrimizcə, P.Qəlbinurun poeziyasında təsviri predmetləşdirmək xüsusiyyəti daha güclüdür. Bu mənada ki, başqa şairlərdə predmeti ümumi təsvirdə canlandırma üstün poetik keyfiyyətdirsə, P.Qəlbinurda ümumini daha çox konkretləşdirmə, ümumi mənanı daraltma xüsusiyyəti daha səciyyəvidir. Məs: başqaları “qəlb” deyəndə Paşa Qəlbinur “qəlbimin küncü” deyir. Niyə belə? Çünki bu ümid kiçikdir, fəqət həm də əlacdır:
Qəlbimin küncündə bir ümid yatıb, qıvrılıb yatıb. Onu səsləməyə dilim gəlməyir Onu oyatmağa əlim gəlməyir Qorxuram oyana, qanadlana o Qorxuram oyana, od tutub yana. Qorxuram, qorxuram, qorxuram. (“Qorxuram”) P.Qəlbinurun şeirlərinin adı da qulağımıza, gözümüzə hələm-hələm öyrəşməyir, qəribə
88
səslənir, bir az Mayakovski, bir az da bizimkilər sayağı: R.Rza, Ə.Kərim, F.Qoca, V.Səmədoğlu, Nurəngiz Gün sayağı. Məs: “Sabahlardan o yanda”, “Göz yaşını təbəssümünlə söndür” və s. P.Qəlbinurun poetik
səmimiyyətində psixologizmin rəngləri, kədərin, qüssənin, boşluğun rəngləridir. Anın əlində şair varlığı çırpınır. Ayrılıq – gecikən, uzanan andır. Şair qədəmində “heç yüz il də sonra qayıtmayacaq” andır. An – vaxt bir eşqə bir qız qurbanlıq edib. Doğmalardan, doğmalıqdan yaranıb bu həsrət, ayrılıq. Şair bu fikirdədir ki, maddi görünənlərin özü beynimizdə, dərkimizdə neqativdir, bir duman, bir ilğımdır. Bu səbəbdən də haqla haqqına olan haqq aşığı ilə haqdan ayrılan aşıq kimidir. Bu ağ həsrət hardasa bal dadır. Aşıq isə “bu ilan ilində ilan dilidir, ilan kimi dil çalır, nə ölə, nə qala bilir”. Səadət mövcudluğunda – yer üzündə də, xəyalda da “tamdır”, taleyimizdə, ömrümüzdə, ağlımızda, idrakımızda, həyatımızda “arzular, ümidlər yandıqca, söndükcə, tükəndikcə yetimləşən “Mən”dir. Taleyin şıltaqlıqları sinə göynədir, dözməyib ünümüzü aləmə yayır, – ətirli nərgizlər belə əzilir. Lirik “Mən” tale, səadət əzabkeşini görəndə belə toxdaya bilmir. Barı yer üzündə həsrətlər, hicranlar, ayrılıqlar tükənsin, heç olmasa, “qoy hamının xilasına bu ayrılıq bizim olsun”. Lirik “Mən” bu “ayrılığı” bir rəng kimi “onu saçlarının xınasına” qatır, gözü doysun deyə. O saçların da xına rəngi bu həsrətdə, hicranda ağarır. Şair bağrı bu tale zərbələrinə dözmür, əlvida deyə bilir bəyiminə. Yüklə 5,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|