Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №6 (76) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №6 (76)

112 
20 nəfər xəstədə fermentativ daşlı xolesistst  rast  gəlinmişdir və  operasiya texniki çətinliklə  yerinə 
yetirilmişdir.  2  nəfər  xəstədə  xoledoxun  kistası  aşkar  edilmiş  və  sistoduodenostomiya  ilə  onlar 
aradan  qaldırılmışdır,    xəstələrdə  ağırlaşma  olmamışdır.  8    ildən  çox  müddətdir  ki,  operasiyadan 
sonra  qarın  boşluğunu  standart  Penrose  drenajları  ilə  drenə  edirik    heç  bir  ağırlaşma  almamıçıq 
bununla  da  bu  drenajların  borulu  drenajlardan  üstünlüyünü  praktiki  təsdiq  etmişik.  Öd  daşı 
xəstəliyinin  müalicəsində  müəyyən  nailiyyətlərin  əldə  olunmasına  baxmayaraq,  kəskin  cərrahi 
xəstəliklər  içərisində  2-ci  yeri  tutan  kəskin  xolesistitlərin  müalicəsi  və  diaqnozi  hələ  də  həll 
olunmamış  qalır.  Öd  daşı  xəstəliyindən  əziyyət  çəkənlərdə  nəzərə  çarpan  dərəcədə  destruktiv 
proseslər  müşahıdə  olunmadıqda,  endogen  intoksikasiya,  iltihab  əleyhinə  və  dezintoksikasiya 
terapiyası  ilə  aradan  götürülə  bilər.  Kəskin  litihabi  proseslər  zamanı  cərrahi  əməliyyat  48  saat 
ərzində  aparılmalıdır.    Fəal  cərrahi  taktika  öd  daşı  xəstəliyinin  kəskin  formasında,  cərrahi 
əməliyyatın nəticələrini yaxşılaşdırır. Bəzi müəlliflər fəal cərrahi taktika nəticəsində əməliyyatdan 
sonrakı  letallığın  3,4-4,2%,  ağırlaşmaların  isə  9,7  %olduğu  halda,  gözlənilən  taktikada  8,8%, 
ağırlaşmaların isə 33,4% olduğunu göstərirlər. İnkişaf etmiş öıkələrdə xəstəliklər arasında 10-20%  
təşkil  edir  və  ağırlığının  gedişi  digər  orqan  və  sistemlərə  patoloji  təsir  göstərərək  öd  kisəsinin 
arteriyasının  aterosklerotik  zədələnməsinə,  damar  sistemi  xəstəliklərinə  səbəb  olmaqla,  qaraciyər, 
öd kisəsi və hətta miokard zədələnmələri arasında qarşılıqlı əlaqəyə patogenetik təsir göstərir (9, 10, 
13, 4). Bütün bunlarla yanaşı digər orqan və sistemlərdə baş verən bəzi xəstəliklər bir sıra hallarda 
öd kisəsi patalogiyasının təzahürünüklinik gedişini, morfoloji xüsusiyyətlərini və beləliklə, müalicə 
taktikasını  əhəmiyyətli  şəkildə  dəyişdirə  bilir.  Ona  görə  də  aparılacaq  tədqiqat  işlərində  kliniki, 
endoskopik,  histoloji,  radioloji  və  başqa  instrumental  üsulların  kompleks  nəticələrinin  təhlilinə 
əsaslandırılmalıdır.  Beləliklə,  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  daşlı  xolesistutlərin  diaqnostikasında  və 
cərrahi  müalicəsində  çoxsaylı  üsullardan  istifadə  edilir.  Şübhə  yoxdur  ki,  bu  üsulların  hər  birinin 
müsbət  və  mənfi  tərəfləri  mövcuddur.  Bütün  bunlarla  yanaşı  daşlı  xolesistiti  olan  xəstələrin 
diaqnozunun  və  müalicəsinin  müxtəlif  mərhələlərində  xolesistektomiyadan  əvvəl  və  sonra 
metabolik  sindromu  fəallaşdıran  maddələrin  və  orqanizmin  digər  sistemlərinədə  gedən 
dəyişikliklərin öyrənilməsi bu tipdən olan xəstələrin müalicəsinin nəticələrinin yaxşılaşdırılmasının 
perspektiv yollarından biri ola bilər.   
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.
 
Ağayev B. A.Cərrahi xəstəliklər , Bakı, 2007. s. 374-394 
2.Əliyev  Y.  Q.,Kurbanov  F.S.,  Suşko  A.N.,Panteleyeva  B.C.,  Dobrovolskiy  S.R.  Öd  daşı 
xəstəliyinin  müalicəsində  cərrahi  kəsik  növünün  seçimiə  Azərbaycan-  Türkiyə  Cərrahiyyə  və 
qastroenterologiya günləri, Bakı, 2014, s.87-88 
3.  Briskin  B.C.  Lomidze  O.  V.  Выборы  способа  операции  при  остром  деструктивном 
холецистите    Мат.    Межрегиональной  –  практической  конференции.  Хирургия 
деструктивного холецистита. Екатерингбург, 2008, с.19-20 
4. Майстренко Н. А.  Гепатобилиарная хирургия  Санк Петербург 1999. с.113-164 
5.Мамедов  К.  М.  Современныйе  взглядына  улучшение  хирургического  лечения 
осложненных форм острого калкулезного холецистита Здоровье, 2015, № 2 ,s. 95-102  
6. Nəsirov M.Y., Əhmədov A. X., Cəfərli D. J. Destruktiv xolesistitli xəstələrdəimmun status 
göstəricilərinin  öyrənilməsi.  Azərbaycan-  Türkiyə    Cərrahiyə  və  qastroenterologiya  günləri  Bakı, 
2014. S. 69-70  
7.  Bove  A.,  Bongarzion  G.,  Serefani  F.  Metal.  Laparoscip  chlicystecomy  in  acute 
cholecystilis: predictors of conversion to open cholecystectomy and preliminary rezults // G. Chir, 
2004, vol -25, № 3, p. 75-79   
8. İsmayılov C.Ə. ‹‹Kəskin kalkulyoz xolesistit ›› Azərbaycan Tibb Jurnalı 1985 № 7. s. 61.   
9. ŞCHWARTS  Cerrahi nin ilkenleri  2005 s. 1238-1252    
10.  Галперин  Е.  И.  Дедерер  Ю.М.    Нестандартные  ситуации  при  операях  на  печени  и 
желчных путях. Масква Медицина. 1987. 335 с   

---

113 
11.  Akhan  O,  Akinci  D,  Ozmen  MN:  Percutaneous  cholecystostomy.  Eur  J  Radiol  43:229, 
2002 
12.Richards  C,  Edwards  J,  Culver  D,  et  al:  Does  uslnga  laparoscopic  aproach  to 
cholecystectomy decrease the risk of surgical site infection? Ann Surg 237:358, 2003 
13.  Strasberg  SM:  Cholelithisis  and  acute  cholecystitis.  Ballieres  Clin  Gastroenterol 
11:643,1997           
ABSTRACT 
İsmailov C.A.     
İsmailov A.C. 
Prevalence of gallstone disease and surgical treatment in Nakhchivan Autonomu Republic.                               
This research covers clinical analysys of 1063 patients which entered with gallstone disease to 
the    Nakchivan  Republic  hospital,  Nakhchivan  Diagnosis  and  Treatment  center  and  ‹‹  Shafa  ›› 
privte medicl center exposed to the surgical treatment during  2008-2015 years. 886 of patients were 
woman  and  other  177  person  were  men.  Rural  populasion  were  624  person  and  city  populasion 
were  439  person.  The  age  of  thy  patient  vary  7-81  years.  Ther  is  suitable  conditions  for  the 
formation of the gallstone disease in our republic. Such as sharply continental climate, fulfill labour 
regimes  of  agricultural  works  under  the  scorching  sun,  sharply  disruption  of  the  water-salt 
exchange. These all increase probability of the gallstone diseas. Recently gallstone disease increase 
progressively among all population in the world. This case manifesting in our Autonomus Republic. 
Take  into  consideration  all  of  these  we  can  cometo  this  conclusion  that  gallstone  disease    asa  a 
regional  pathology  prevelance  and  surgical  treatment  there  is  a  necessarity  carry  out  scientific 
researchs and summarize of prevelance and surgical treatment in our Autonomus Republic.  
   
РЕЗЮМЕ 
 Исмаилов Дж. А.      
Исмаилов А. Дж. 
Распространение и хирургическое лечение желчнокаменной болезни в Нахичеванской 
Автономной Республике               
Исследование  охватывающее  2008-2015  г.г.  проводилось  в  Нахичеванской 
Республиканской  больнице,  Нахичеванском  Диагностическом  центре  и  в  частном 
медицинском  центре  ‹‹  Шефа  ››  и  охватывает  клинический  анализ  1063  больных 
подвергшихся  хирургическому  лечению.  Из  них  886  больных  женшины,  остальные  177 
больных мужчины. 624 больных представители сельской местности, остальные 439 больных 
представители  городского  населения.  Возраст  больных  варировал  от  7-81  года. 
Способствующими  для  развития  желчекаменной  болезни  в  Нахичеванской  АР.  факторами 
являюшися  климатические  условия:    резкий  континентальный  климат,  проведение 
сельскохозяйственных  работ  под  знойными  солнечными  лучами,  способствующие 
нарущению 
водно-солевого 
баланса, 
повышают 
вереятность 
возникновению 
желчнокаменной  болези.  В  последние  время  наблюдается  прогрессирующий  рост 
желчнокаменной болезни в мире. Тоже самое наблюдается в Нахичеванской АР.  Учитывая 
вышеуказанное можно прийти к выводу,что распространение желчнокаменной болезни и его 
хирургическое  лечение  в  аспекте  региональной  паталогии  подлежит  дальнейшем  
исследованию и изучению путей распространения и методов хирургического лечения.       
         
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  26  aprel  2016-cı  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa 
tövsiyə olunmuşdur (protokol № 09) 
       
   
 
 
 
 
 

---