Elmi ƏSƏRLƏR, 2016, №7 (80) nakhchivan state university. Scientific works, 2016, №7 (80)

164 
 
ƏDƏBİYYAT 
1.
 
Əlirzayev  Ə.Q.  “Sosial  sferanın  iqtisadiyyatı  və  idarə  edilməsi  Bakı,  İqtisad  Universitetinin 
Nəşriyyatı,  2010 , 326 s . 
2.
 
Hüseynov İ.H., Əfəndiyeva N.T., “Turizmin əsasları”, Mars-Print, 2007, s. 442 
3.
 
Кузнецова А.И. Инфраструктура. Вопросы теории, методологии и прикладные аспекты 
современного инфраструктурного обустройства. Геоэкономический подход. М. Высшая 
школа, 2006. 456 с. 
4.
 
Rəhmanov F.P.  “Sosial sfera keçid iqtisadiyyatı şəraitində”, Bakı, Gənclik, 2002, 265s. 
 
  
ABSTRACT 
Namig Agamammadov 
Visit President Ilham Aliyev's Daglikh Shirvan economic-geographical region and effect of 
development the regional social infrastructure (tourism, banking) 
 
The  state  analysis  of  the  impact  of  the  visit  by  President  Ilham  Aliyev  on  the  economic 
development  of    Daglikh  Shirvan  economic-geographical  region,
 
involvement  by  President  Ilham 
Aliyev  at  the  opening  soсial  infrastructure  object  i
 
raised  nterest  to  the  sector.  The  mountainous 
terrain  is  often  creialates  social  problems.  For  this  reason  people  are  migrating  from  high  places. 
Given  this  high  mountainous  areas  of  social  infrastructure  projects  that  facilitate  people's  lives 
should be applied.  
 
Analyzed  such  an  important  aspects  as  tourism  and  banking  spheres  of  the  state  of 
development of
 
social infrastructures,
 
observed trends, principles of, public interest in social areas, 
the influence of the dynamics of the spheres of the Daglikh Shirvan economic-geographical region.
 
Mountainous  area  of  the  economic  region  known  for  its  mineral  springs  containing  sulfur  and 
carbon  dioxide,  which  have  great  importance  for  spa  treatment,  therefore,  have  for  creation 
conditions for the tourism infrastructure. 
 
This article also notes that the banks are the primary by a financial intermediary in the economy. 
 
РЕЗЮМЕ 
Нaмиг Агамамедов  
Визита господина Президента Ильхам Алиев на экономико-географический район 
Горного Ширвана и  влияние его  к развитию сфер социалъных инфраструктур 
(туризм, банковское дело) 
 
В статъе анализируются влияние  визита Господина Президента Ильхама Алиева на 
экономическую  развитию  Горного    Щирвана,
 
участие  Господина  Президента  Ильхама 
Алиева  в  открытие  социалъных  инфраструктурных  объект  увеличиль  интерес  к  этом 
секторе. В гористых местностях часто возникают социальные проблемы. Горные регионы 
относятся к слабо развитым регионам,откуда из-за  трудностей идет миграция населения. 
Анализируются  такие  важные  моменты  как  туризм  и  банковское  дело  состояние 
развитие сфер социалъных  инфраструктур, наблюдаемые тенденции ,их прицины ,интерес 
населения  к  социалъным  сферам,  влияние  динамики  развития  социалъных  сфер  на 
экономику  района  Горного  Щирвана.
 
Горная  зона  экономического  района  известна 
минеральными  источниками,  содержащими  серу  и  углекислый  газ,  имеющими  важное 
значение  для курортного  лечения, поэтому,  есть  условия  для  для  создания  туристической 
инфраструктуры.
 
В статъе
 
отмечается также, что,  банки являются основным финансовым 
посредником в экономике. 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  30  noyabr  2016-cı  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa 
tövsiyə olunmuşdur (protokol № 03) 
Məqaləni çapa təqdim etdi: Coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent  
N.  Babayev
 

---

165 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR,  2016,  № 7 (80) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS,  2016,  № 7 (80) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ,  2016,  № 7 (80) 
 
 
ŞƏFƏQ ƏLİYEVA 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT: 314 
NAXÇIVAN MUXTAR RESPUBLİKASINDA ƏHALİNİN STRUKTURU 
Açar sözlər: əhali, demoqrafiya, cins-yaş strukturu, planlaşdırma, iqtisadi
 
Key words: population, demography, sex-age structure, planning, economic
 
Ключевые слова: население, демография, гендерно-возрастной, планировка, экономический 
Cəmiyyətin  müxtəlif  sahələrinin  inkişafında  əhalinin  sayı,  artımı  və  başqa  demoqrafiq 
göstəricilərinin roluna həmişə diqqət edilmişdir.  Bununla yanaşı, əhalinin cins və yaş tərkibinin də 
bilməyin  həm  elmi,  həm  də  əməli  əhəmiyyəti  var.  Cins-yaş  strukturu  əhalinin  mühüm 
xüsusiyyətlərindən  hesab  olunur.  Əhalinin  cins  və  yaş  tərkibi  haqqında  məlumatlar  əmək 
ehtiyatlarının,  uşaqların,  təqaüdçülərin  hesablanmasında  vacib  məsələlərdən  biridir.  Cins-yaş 
tərkibinin  müəyyənləşdirilməsi,  əhali  tərəfindən  çox  işlədilən  malların  çeşidinin  planlaşdırılması 
üçün  də  xüsusi  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Bundan  başqa,  muxtar  respublikanın  müdafiə  qabiliyyətinin 
möhkəmlənməsində  də  əhalinin  cins  və  yaş  tərkibinin  müəyyən  edilməsi  müəyyən  mahiyyətə 
malikdir.  Həmin  göstəricilər  olmadan  iqtisadi  və  mədəni  həyatın  bir  çox  sahələrinin  inkişafını 
düzgün planlaşdırmaq mümkün deyil. 
Müxtəlif illərin statistik məlumatları əhalinin strukturundakı bir sıra dəyişmələri göstərir. Belə 
ki,  2014-cü  ildə  Naxçıvan  Muxtar  Respublikanın  435  min  367  nəfərdən  ibarət  əhalisi  olmuş, 
doğulanların sayı doğulanların sayı 9763, ölənlərin sayı 2001 nəfər təşkil edib. Təbii artım isə 7762 
nəfər olmuşdur.  
2015-ci ildə  Naxçıvan MR-də doğum, ölüm və  təbii artımının cins tərkibinə görə strukturu 
aşağıdakı kimi olmuşdur.  
 hər 1000 nəfərə görə 
Şəhər və kənd yerləri üzrə - cəmi 
Təbii artım 
Doğulanların sayı 
Ölənlərin sayı 
kişilər 
qadınlar 
oğlanlar 
qızlar 
kişilər 
qadınlar 
11,6 
10,0 
15,9 
14,1 
4,3 
4,1 
Şəhər yerləri üzrə 
kişilər 
qadınlar 
oğlanlar 
qızlar 
kişilər 
qadınlar 
9,9 
8,5 
14,8 
12,6 
4,9 
4,1 
Kənd yerləri üzrə 
kişilər 
qadınlar 
oğlanlar 
qızlar 
kişilər 
qadınlar 
12,3 
10,6 
16,4 
14,7 
4,1 
4,1 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
                     
(2, s. 85). 
Naxçıvan tarixən aqrar ölkə olduğundan müxtəlif tarixi dövrlərdə Naxçıvanda kənd əhalisinin 
sayı həmişə çox olmuşdur. Bu, Naxçıvanın qədim zamanlardan aqrar ölkə olması faktı ilə bağlıdır. 
Lakin  sonralar  rayon  mərkəzlərinin  böyüməsi,  sənayenin  sürətli  inkişafı  şəhər  əhalisinin  sayının 
artmasına  səbəb  olmuşdur.  Bazar  iqtisadiyyatına  keçid  əhalinin  şəhərlərə  axınının  çoxalmasına 
səbəb olmuşdur. 
Əhalinin  həyat  və  məişət  şəraitinin  yaxşılaşması  Naxçıvan  Muxtar  Respublikasında 
demoqrafik  proseslərə  öz  müsbət  təsirini  göstərir.  Bu  proseslərdə  ailənin  dövlətin  xüsusi 
himayəsində olmasının da böyük rolu vardır. 2015-ci il iyulun 1-nə olan məlumata görə, əhalinin 
sayı bir il öncəyə nisbətdə 4 min 193 nəfər artaraq, 441 min 731 nəfər təşkil edib (1). 

---