Elmi ƏSƏRLƏR, 2018, №1 (90) nakhchivan state university. Scientific works, 2018, №1 (90)

- 181 - 
ABSTRACT 
Jalaleddin Aliyev   
 
AZERBAIJAN FOLK MUSIC AND ITS  
SPHERE OF INFLUENCE 
 
 The article dealt with Azerbaijan folk music. The role and influence of mugam in folk life 
being  the  main  structural  part  of  this  music.  The  Azerbaijani  people  are  very  old  and  have  a  rich 
musical  heritage.  Music  art  is  an  integral  part  of  the  culture  of  every  country,  every  country.  The 
multinational Azeri folk music, which has long gone to the roots, was closely linked to the social-
political structure of our country. The people of Azerbaijan, having an ancient history, have rich art, 
music culture and attracted the attention of the world's nations today. 
 
РЕЗЮМЕ  
Джалаледдин Алиев 
 
 
 
 
 
АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ НАРОДНАЯ МУЗЫКА  
И ЕЁ ВЛИЯНИЕ НАРОДУ 
 
Лучшие  музыки  Азербайджанских  народных статьи,  самая  част  музыки  и  эффектов, 
чья  роль  в  жизни  людей  магамы  выделены.  Азербайджанский  народ  очень  стар  и  имеет 
богатое  музыкальное  наследие.  Музыка  -  неотъемлемая  часть  культуры  каждой  страны, 
каждой страны. Многонациональная азербайджанская народная музыка, которая давно ушла 
в  прошлое,  тесно  связана  с  общественно-политической  структурой  нашей  страны.  Народ 
Азербайджана,  имеющий  древнюю  историю,  имеет  богатое  искусство,  музыкальную 
культуру и сегодня привлекает внимание народов мира. 
 
   NDU-nun Elmi Şurasının 27 fevral 2018-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyyə  
  olunmuşdur. (protokol № 06).  
                         Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent İ.Məhərrəmova 

---

- 182 - 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ.  ELMİ ƏSƏRLƏR, 2018, № 1 (90) 
 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY.  SCIENTIFIC WORKS, 2018, № 1 (90) 
 
НАХЧЫВАНСКИЙ  ГОСУДАРСТВЕННЫЙ  УНИВЕРСИТЕТ.  НАУЧНЫЕ  ТРУДЫ, 2018, № 1 (90) 
 
 
NİSƏ ƏLİYAROVA  
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
UOT:78 
NAXÇIVANDA MUSİQİ- İFAÇILIQ SƏNƏTİNİN 
SİSTEMLƏŞDİRİLMƏSİ VƏ TƏSNİFATI 
 
 
Açar  sözlər:  Azərbaycan  musiqi  tarixi,  Naxçıvan  musiqi  mədəniyyəti,  musiqi  ifaçılığının 
tədqiqi, sistemləşdirmə və təsnifat 
 
Key  words:  Azerbaijan  music  history,  Nakhchivan  music  culture,  investigation  of  musical 
performance, systematization and classification 
Ключевые  слова:  история  азербайджанской  музыки,  музыкальная  культура 
Нахчывана, исследование музыкальных представлений, систематизация и классификация 
 
Azərbaycan tarixinin və mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvan musiqi mədəniyyəti 
zəngin təkamül və inkişaf yolu keçmişdir. Naxçıvan musiqi mədəniyyətinin keçmiş və müasir tarixi 
bilavasitə bu qədim diyarın ifaçılıq sənəti ilə bağlıdır. Bir sözlə, Naxçıvanın musiqi ifaçılığı, onun 
sahələri,  növləri,  ənənələri,  görkəmli  nümayəndələri  Azərbaycan  musiqi  incəsənəti  və 
mədəniyyətinin ayrılmaz və mühüm tərkibini təşkil edirlər. 
 
Naxçıvan ifaçılıq ənənələrinin daha bir vacib xüsusiyyəti, onun orta əsrlərdə müsəlman Şərq 
ölkələri ilə sıx mədəniyyəti və yaradıcılıq əlaqələrində olmasıdır. Ü.Hacıbəyli hələ 1930- cu illərdə 
yazdığı  məqalələrinin  birində  qeyd  edirdi  ki,  biz  azərbaycanlılar  Şərq  xalqı  olduğumuz  üçün Şərq 
musiqisinin  öyrənilməsinə  biganə  qala  bilmərik.  Dahi  bəstəkarın  bu  qiymətli  fikrinin  Naxçıvan 
musiqi-ifaçılıq  sənətinin  tədqiqində  maraqlı  örnək  kimi  nəzərə  alınmasını  məqsədyönlü  hesab 
edirik.  
 
Naxçıvan  əsrlər  boyu  geniş  bir  şəkildə  təşəkkül  tapmış  və  bütün  regionları  əhatə  etmiş 
folklor  musiqisi,  mərasim  musiqisi,  aşıq  və  muğam  sənəti  növ  və  janr  baxımından  olduqca 
rəngarəng  və  zəngindir.  Naxçıvan  ənənəvi  musiqi  mədəniyyətinin  və  musiqi  yaradıcılığının  belə 
zəngin  janr  və  növlərə  malik  olması  bilavasitə  musiqi  ifaçılığının  da  istiqamətlərini  müəyyən 
etmişdir. 
 
Müasir  dövrlərdə  isə  Naxçıvanda  musiqi  təhsilinin  və  musiqi  ifaçılığının  inkişafı  yeni 
ifaçılıq sahələrinə  yaranmasına səbəb olmuşdur. Belə ki, Naxçıvanın bölgələrində bir çox musiqi-
ifaçılıq  kollektivləri  -  mahnı  və  rəqs  kollektivlərini,  kamera,  simfonik  orkestrlər,  xor  estrada  və 
musiqili  teatr  kollektivləri  yaranmış,  diyarın  musiqi  mədəniyyətinin  inkişafında  yeni  nailiyyətlər 
qazanmışlar. 
 
Bu baxımdan Naxçıvan musiqi-ifaçılıq  mədəniyyətinin  tarixi  keçmişi  ilə bu günü  arasında 
varislik  əlaqəsi  mövcuddur.  Tarixindən  irs  qalan  ənənələrlə  yanaşı,  Naxçıvan  ifaçılığının  yeni 
sahələr və ənənələr də yaranır və yaşayır.  
  Нахчыванын  мусиги-ифачылыг  сянятинин  тядгигиндя  мцщцм  бир  принсипиал  методолоjи 
йанашманы  гейд  етмяк  истяйирик.  Биз  тядгигатларымызда  “Нахчыванын  мусиги-ифачылыг  сяняти” 
дедикдя,  бу  мядяниййяти  илк  нювбядя  мящз  Азярбайcан  мусиги  мядяниййятинин  айрылмаз 
тяркиби кими нязярдя тутуруг. Чцнки Азярбайcан мусиги мядяниййяти юзцндя Нахчыван мусиги-
ифачылыг  сянятини  дя  ещтива  едир.  Азярбайcанын  вя  Нахчыванын  щаггында  мусигишцнаслыг, 
сянятшцнаслыг,  тарих,  археолоэийа,  етнографийа,  културолоэийа  тядгигатлары  беля  ващид  нятиcяйя 
эятирир  ки,  Нахчыван  дийарынын  мусиги  инcясяняти  вя  мядяниййяти  юз  тарихи,  етнолоъи  вя  мядяни 
типолоэийасына, етноэенетик вя инкишаф характериня эюря йалныз Азярбайcан мусиги инжясянятиня 
вя мядяниййятиня  мяхсусдур. 
Азярбайcанын орта ясрляр мусиги тарихиня вя мусиги-ифачылыг инcясянятиня аид мянбяляр вя 
тядгигатлар,  еляcядя,  Нахчыван  мусиги  инcясянятиня  вя  тарихиня  аид  апарылан  мцхтялиф 

---