Elmi redaktor: Sakit Hüseynov
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. Azərbaycanda dini tolerantlıq yeni müstəvidə
A nar Hasənli əsas məqsədlərindən biri də müsəlman ölkələrində daxili və xarici siyasət sahəsində mühüm dəyişikliklərin və transformasiyanın tətbiqi üçün səmərəli təklif və tövsiyələr hazırlamaq, yeni islahat modellərini təkli f etməkdən ibarət olmuşdur [10]. Bu gün qloballaşmanın özünə bir bəşəri dəyər kimi yanaşaraq onun imkanlarını bütün bəşəriyyətin xeyrinə yönəltmək lazımdır. Əgər belə olarsa cəmiyyəti təhlükə altına alan qlobal problemlərdən xilas olaraq sivilizasiyalararası dialoq vasitəsilə bəşəriyyətin tərəqqisinə nail olmaq mümkün olar. M üasir şəraitdə Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin inkişaf xüsusiyyətləri 2.2. Azərbaycanda dini tolerantlıq yeni müstəvidə Bu gün qloballaşma və ictimai həyatın beynəlmiləlləşməsi mədəniyyətləri və dinləri yaxınlaşdırır. Ölkələr arasında siyasi, iqtisadi, sosial və mənəvi həyat sahələrində, informasiya məkanında qarşılıqlı əlaqələrin genişləndiyi və intensivləşdiyi bir dövrdə xalqların mədəni-tarixi təcrübəsi formalarının müxtəlifliyinə rəğmən, insanlığın birliyi problemi artıq yalnız nəzəri deyil, həm də praktiki həllini tələb edir. Milli, mədəni, tarixi müstəsnalıq ideyasının insan birgəyaşayışı üçün təhlükəliliyi getdikcə daha artıq dərəcədə dərk edilməyə başlanmışdır. İndi artıq söhbət kimisə yəhudiliyə, yaxud xristianlığa və ya islama çəkməkdən getməməlidir, ümumi səylər mədəniyyətləri və dinləri bir-birinə yaxınlaşdıran cəhətləri aşkar edib üzə çıxarmağa yönəldilməlidir. Yəqin ki, doğulmaqda olan ümumplanetar sivilizasiyanın əsas xüsusiyyəti əqidə plüralizmi olacaqdır və insanlar aralarında getdikcə daha çox fikir birliyi, əqidə yekdilliyi və qarşılıqlı anlaşma təsisatları axtarıb tapmaq zərurəti qarşısında qalacaqlar. Ümummilli lider Heydər Əliyev tolerantlığın cəmiyyətdə mühüm rol oynadığını vurğulayaraq deyirdi: “Tolerantlıq, dözümlülük çox geniş anlayışdır. O həm insani münasibətlərin, həm insan cəmiyyətində gedən proseslərin, həm də dövlətlorarası, millətlərarası, dinlərarası münasibətlərin bir çox cəhətlərinə aiddir. O, təkcə dinlərin bir-birinə yaxınlaşması deyil, onların bir birinin adətlərinə, mənəviyyatına dözümlülük, mədəniyyətlərə dözümlülük deməkdir” [24,154]. Heydər Əliyev dinin, xüsusən də İslamın inkişafına çalışan şəxsiyyət idi. Heydər Əliyev deyirdi: "Dünyada bir çox böyük dinlər mövcuddur. Hər dinin özünəməxsus yeri var. Biz azərbaycanlılar İslam dini ilə fəxr edərək, eyni zamanda heç vaxt başqa dinlərə qarşı mənfi münasibət göstərməmişik, düşmənçilik etməmişik, ədavət aparmamışıq və heç bir başqa xalqı da öz dinimizə itaət etməyə məcbur etməmişik. Ümumiyyətlə, başqa dinlərə dözümlülük, başqa - 97
A nar H.xwmli dinlərlə yanaşı və qarşılıqlı anlaşma şəraitində yaşamaq İslam dəyərlərinin xüsusiyyətidir. Bu, tarix boyu Azərbaycanda da, Qafqazda da öz əksini tapmışdır. Azərbaycanda İslam dini ilə yanaşı, xristian dini də, yəhudi dini də əsrlər boyu yaşayıb və indi də yaşayır. Qafqazda da bu mənzərə var. Hesab edirik ki, insanlar hansı dinə, hansı mədəniyyətə mənsubluğundan asılı olmayaraq, bütün başqa mədəniyyətlərə, dinlərə, mənəvi dəyərlərə də hörmət etməli, o dinlərin bəzən kiməsə xoş gəlməyən adət-ənənələrinə dözümlü olmalıdırlar" [24,155]. Yaşadığımız dramatizmlə, kolliziyalarla, mürəkkəb sosial-siyasi hadisələrlə müşayiət olunan indiki dövrdə qarşımızda duran mühüm məsələlərdən biri cəmiyyətdə, m üxtəlif etnik qruplar, dini konfessiyalar, dövlətlər, millətlər arasında ayrı-seçkiliyin bütün təzahür formalarını aradan qaldırmaq problemi durur. Başqa sözlə insanlar arasında sülh dəyərlərini yaymaq, sülh mədəniyyətini təbliğ etmək lazım gəlir. Lakin dünyanın müxtəlif yerlərində saysız-hesabsız insan qrupları üçün sülh hələ də əlçatmaz məqsəd olaraq qalır. Tolerantlıq, dini, milli-irqi dözümlülük milli mentalitetimizin ayrılmaz cəhətlərindəndir. Yüzi İliklər boyunca Azərbaycanda xalqlar vahid və mehriban bir ailə kimi yaşamış, etnik və dini icmalar arasında dözümlülük əlaqələri formalaşmış, milli, irqi, dini ayrı- seçkiliyə yol verilməmiş, müxtəlif dinlərə mənsub insanlar sülh və əmin-amanlıq şəraitində dinc-yanaşı fəaliyyət göstərmişlər. Azərbaycan dünyada ənənəvi dinlər olan islamın, xristianlığın və iudaizmin, məscidin, kilsənin və sinaqoqun dinc, yanaşı fəaliyyət göstərdiyi, tolerantlığın mövcud olduğu nadir ölkələr sırasındadır. Dini etiqad azadlığının və dini qurumların qanuni fəaliyyətinin təmin edilməsi istiqamətində zəruri şərait yaradılmışdır. Ölkəmizdəki dini dözümlülük, ümumiyyətlə tolerantlıq mühiti üm um m illi liderim iz Heydər Ə liyevin “D övlət və D in” konsepsiyasına uyğun olaraq inkişaf etmiş, dövlət siyasətinin prioritet istiqamətinə çevrilmişdir. Alternativi olmayan bu siyasəti uzaqgörənliklə həyata keçirən Azərbaycan Respublikasının 98 -
Prezidenti İlham Əliyevin hazırda ölkəmizdə tolerantlığın və dini etiqad azadlığının təminatçısı olduğu xüsusi qeyd edilməlidir. Bu gün cənab İlham Əliyevin dini konfessiyaların rəhbərləri ilə ınütəmadi görüşlər keçirməsi, müxtəlif dinlərə məxsus abidələrin təmiri və yenidən qurulmasına dəstək verməsi dini etiqad azadlığının təmininə və dini qurumların fəaliyyətinin güclənməsinə geniş imkanlar açır. Mütərəqqi addımlardan biri də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Nazirlər Kabineti 2011-ci ilin dekabr ayında Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinə iki milyon manat və 18 qeyri-islam təmayüllü dini icmaların hamısına ümumilikdə 400 min manat dövlət büdcəsindən maliyyə yardımı ayrılması barədə qərar verilməsidir [10]. Dövlət Statistika Komitəsindən əldə etdiyimiz məlumata görə, 2009-cu il aprel ayının 13-dən 22-dək ölkədə həyata keçirilən siyahıyaalmanın nəticələrinə görə, Azərbaycanda əhalinin milli tərkibi aşağıdakı kimidir: azərbaycanlılar - 8 milyon 172 min 800 n əfər-91%, ləzgilər -180 min 300 nəfər - 2%, erm ənilər-120 min 300 nəfər - 1,3% (Dağlıq Qarabağda yaşayanlar), ruslar - 119 min 300 nəfər -1,3%, talışlar -112 min nəfər -1,3%, avarlar - 49 min 800 nəfər - 0,6%, türklər - 38 min nəfər - 0,4%, tatarlar - 25 min 900 nəfər - 0,3%, tatlar - 25 min 200 nəfər - 0,3%, ukraynalılar - 21 min 500 nəfər - 0,3%, saxurlar -12 min 300 nəfər - 0,1 %, gürcülər - 9 min 900 nəfər - 0,1 %, yəhudilər - 9 min 100 nəfər - 0,1 %, kürdlər - 6 min 100 nəfər - 0,1%, qrızlar-4m in 400 nəfər - 0,04%, udinlər - 3 min 800 nəfər- 0,04%, xmalıqlılar - 2 min 200 nəfər - 0,02%, digər millətlət - 9 min 500 nəfər - 0,1%. [145]. Bütün bu xalqların nümayəndələri ölkəmizdə azad, rahat və bərabərhüquqlu şəkildə yaşayırlar. Bu barədə Prezident İlham Əliyev bəyan edib ki, heç vaxt heç bir yerdə ayrı-seçkiliyə yol verilməyəcək, verilmir və bunun qarantı Azərbaycan Prezidentidir: “Bunun qarantı mənəm - Azərbaycan Prezidenti. Azərbaycanda bütün xalqlar bir ailə kimi yaşayırlar. Bu da bizim böyük üstünlüyümüzdür, böyük dəyərimizdir. Biz bunu qiymətləndirməliyik və ölkəmizdə yaşayan bütün xalqlar arasında bu 90
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|