129
stəkanın 1/4 hissəsi qədər yeməkarası qəbul edin.
Çibanların, kəsik və yaraların müalicəsində. DoğranmıĢ yarpağından 2 xörək qaĢığı
götürüb 1 stəkan qaynar suya töküb, vam od üzərinə qoyun, 6-7 dəqiqə biĢirin, soyudub süzün.
Aldığınız dəmləmə ilə zədələnmiĢ nahiyələri yuyun və yaxud kompres edin.
Çətin sağalan trofik yaraların müalicəsində. Yarpağından hazırlanmıĢ sıyığından 2 xörək
qaĢığı götürüb 3 hissə uĢaq kremi və yaxud əridilmiĢ donuz piyi ilə qarıĢdırın. Aldığınız mazdan
zədələnmiĢ nahiyəyə sürtün. Müalicəni hər gün təkrar edin. Mazı soyuducuda 7 həftədən çox
olmamaq Ģərtilə saxlayıb istifadə edin.
Radionuklidlərin orqanizmdəıı kənar edilməsində. DoğıanmıĢ yarpağından 1 çay qaĢığı
götürüb 1/2 stəkan qaynar suya töküb, 10-15 dəqiqə saxlayıb süzün və 1 xörək qaĢığı qəbul edin.
Müalicə kursunu 1 aydan az olmamaq Ģərti ilə davam etdirmək məsləhət görülür.
Üçər sinir tutmalarının qarşısının alınmasında. Bir neçə Ģamdangülü yarpağını ağrıyan
nayhiyəyə qoyub sarğı ilə bağlayın. Üstünü yun parça ilə örtün. Hər 2 saatdan bir sarğını təkrar
edin. Bu əməliyyatı hər dəfə ağrı baĢlayan zaman təkrarlayın.
Orqanizmin nahiyələrində olan duzların kənar edilməsi üçün. DoğranmıĢ yarpaq və
gövdəsindən götürüb, 1 stəkan qaynadılmıĢ suya töküb, vam od üzərində 5 dəqiqə saxladıqdan
sonra süzün. Dəmləmədən gündə 3 dəfə yemək vaxtı 1-2 çay qaĢığı qəbul edin.
Uşaqlıq yolunda əmələ gələn eroziyanın müalicəsində əlavə vasitə kimi. DoğranmıĢ
yarpağından 2 xörək qaĢığı götürüb 0,5 litr qaynamıĢ soyuq suya tökün. 2 saat saxlayıb süzün.
Aldığınız dəmləmədən hissə-hissə bütün günü qəbul edin. Bundan baĢqa zədələnmiĢ nahiyəni
ekstraktla yuyun. Müalicə kursunu vəziyyətiniz yaxĢılaĢana qədər davam etdirmək məsləhət
görülür.
Depressiya və zəifləmə zamanı. ġamdangülünə yaxın oturub səhər və axĢam onu sevə-sevə
15-20 dəqiqə istirahət edin.
ATġABALIDI – Hippocastanaceae DC. fəsiləsi
AtĢabalıdı – Aesculus hippocastanum L.
Dünya florasının tərkibində fəsilənin 18-20-ə qədər növünə təsadüf edilir. Bu növlərin
içərisində mədəni halda əkilib becərilən növlərdən biri də atĢabalıdı -
Aesculus hippocastanum L.
hesab edilir.
AtĢabalıdı ilə adi Ģabalıd morfoloji və generativ xüsusiyyətlərinə görə bir-birinə oxĢar
olmalarına baxmayaraq, fərqli cəhətləri də çoxdur. Birincisi bu iki bitki ayrı-ayrı fəsilələrə aiddir,
atĢabalıdının meyvəsi acımtıl olduğu halda, adi Ģabalıdın meyvəsi yeməlidir.
Aesculus L. cinsinin növləri ən çox Balkan yarımadasında, ġimali Amerika ərazilərində,
ġərqi Asiyada, Himalayda, keçmiĢ SSRĠ ərazilərində yayılmıĢdır. Qafqazda, o cümlədən
Azərbaycanda mədəni halda 1 növünə rast gəlinir.
AtĢabalıdı mədəni halda ən çox Ukraynada əkilib becərilir. Burada hər il 190 tona yaxın
toxum, 10 tonlarla yarpaq xammalı toplanıb müalicəvi preparatların hazırlanmasına sərf edilir.
AtĢabalıdı -
Aesculus hippocastanum L.
AtĢabalıdı ilə adi yeməli Ģabalıd bir-birlərinə
oxĢamalarına baxmayaraq cins və fəsilələri bir-birindən kəskin fərqlidir. Xalq arasında hər ikisi
Ģabalıd adı ilə çağırılır. Hər ikisi xarici görünüĢlərinə, gövdələrinin
quruluĢlarına, tünd-qəhvəyi rəngli meyvələrin meyvəyanlığı, çox da böyük
olmayan kirpini xatırladan tikanlı meyvələri ilə bir-birlərinə çox oxĢayırlar.
Hündürlüyü 15-30 m-ə çatan, sıx dairəvi və yaxud piramidaya oxĢar
çətirə malik olan ağacdir. 4-5 ədəd diĢəoxĢar yarpağı mürəkkəb yarpaq olub
sayı, saplaqlarının uzunluqları 15-25 sm-dir. Tumurcuqları iri, uzunluğu 1-3
sm, yapıĢqanlıdır. Çiçəkləri ikicinsli ağımtıl, qırmızı ləkəli, ətirli, sıx iri
süpürgəvari çiçək qrupunda yerləĢmiĢdir. Meyvəsi Ģarvari qutucuq olub
açılanda içərisində Ģarabənzər parlaq toxumları diqqəti cəlb edir. Bitki aprel-
iyun aylarında çiçək açır. Sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir. Mədəni halda Ģəhər, rayon,
qəsəbə, park və bağların bəzədilib, yaĢıllaĢdırılmasında geniĢ istifadə edilir. AtĢabalıdı qiymətli