Elmi redaktorlar: Əziz Məmmədov
Yüklə 6,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Lloyd”
- “İcbari ekoloji siğortasısı haqqında”
- Ekoloji siğorta fəaliyyəti
Ətraf təbii mühitin mühafizəsinin və ekoloji təhlükəsizliyin təminatının iqtisadi mexanizm alətlərindən biri də müəssisə və təşkilatların, o cümlədən insanların, onların mülkiyyət obyektlərinin, gəlirlərinin ekoloji və təbii fəlakətlərə, qəzalara qarşı könüllü və ya icbari ekoloji siğortasıdır. Ekoloji siğorta məvhumu ilə aşağıdakı fəaliyyətlər kompleksi nəzərdə tutulur: •
nəticəsində ətraf təbii mühitin çirklənməsi zamanı yaranan yüksək ekoloji təhlükə mənbəyinin, əmlak maraqlarının siğortası nəticəsində vurulmuş ziyanın kompensasiyasını təmin edir, təbiəti mühafizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi, ekotəhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün əlavə maliyyə mənbəyi yaradır. •
vətəndaşlarin və hüquqi şəxslərin həyati vacib maraqlarına qarşı ekoloji təhlükə yaradan əvvəllər çirklənmiş təbiət obyektlərinin sahibkarlarının (istifadəçilərin) məsuliyyətinin siğortası. Ekoloji risklərin retrospektiv siğortası. Ekoloji siğortanm iqtisadi mahiyyəti ondan ibarətdir ki, o, siğorta təşkilatlarında və ya yaradılmış siğortafondlarında pul vəsaitlərini cəmləşdirir, üçüncü şəxslərə vurulmuş ziyanı kompensasiya etmək məqsədilə bu vəsaiti onlar arasında yenidən bölüşdürür. Ekoloji siğorta aşağıdakı funksiyaları həyata keçirir: •
preventiv funksiya (fövqəladə hallar nəticəsində yaranan qəzalılığı və vurulmuş ziyanı azaldan preventiv tədbirləri maliyyələşdirmək); •
nəzarət funksiyası (siğorta olunanın həyata keçirdiyi preventiv tədbirlərə siğorta təşkilatı tərəfindən nəzarət); •
ayrılmış vəsait müəssisə işçilərinin və əhalinin sosial müdafiəsinə yönəldilir); •
itkilərin kompensasiyası); •
investisiya funksiyası (siğorta ehtiyatından investisiya fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi); •
əsasən siğortalanmış müəssisədə ekoloji audit aparılır). Azərbaycanda siğorta işi neft sənayesinin yaranması və inkişafı ilə bağlıdır. İlk neft və gəmiçilik şirkətlərinin yaranması və inkişafı siğorta işinin təşkilinə zəmin yaratdı. Azərbaycanda siğorta sahəsində fəaliyyət göstərən ilk şirkət dəniz gəmilərinin siğortası ilə məşğul olan “Lloyd” ingilis siğorta şirkətinin filialı, yüklərin siğortası ilə məşğul olan 632 “Repman və Rust” ticarət evi, “Alman Livantiya Xətti” Cəmiyyəti olmuşdur. 1912-ci ildə təkcə Bakıda 30 siğorta cəmiyyəti və agentliyi fəaliyyət göstərirdi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Azərbaycan Parlamentinin 1918-ci il iclasında “fəhlə məsələsi” məramnaməsində ( müddəa ) digər məsələlərlə yanaşı,fəhlələrin siğorta edilməsi, müəssisələrdə tibb xidmətlərinin təşkili məsələləri də qeyd edilir (Səməndərov S., 2013). Azərbaycanda siğortanm növləri könüllü və icbari formada həyata keçirilir. Bu gün Azərbaycanda aşağıdakı siğorta xidmətləri mövcuddur: •
həyat siğortası- siğortalanmış şəxsin ölümü, sağlamlığı, iş qabiliyyətini bu və ya digər dərəcədə itinnəsi ilə bağlı siğorta növüdür; •
qeyri-həyat siğortası- siğortaçıya vurulan zərərin ödənilməsi ilə bağlı olan siğorta növüdür; •
əsasında müəyyən olunur. Könüllü siğortanm aparılması qaydası “siğorta haqqında” qanunla və Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə müəyyənləşdirilir. Azərbaycan Respublikasının “İcbari ekoloji siğortasısı haqqında” qanunu ətraf təbii mühitin qəza nəticəsində çirklənməsi zamanı əhalinin həyatına, sağlamlığına, əmlaka, ətraf təbii mühitə vurulan zərərə görə mülki məsuli}^ətin icbari siğortalanması şərtlərinin və mənafelərinin qorunmasına təminat verir. Ekoloji siğorta haqqında qanunvericilik Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə, “Siğorta haqqında”, “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında”, “Texniki təhlükəsizlik haqqında” qanunlarına və digər normativ hüquqi aktlara əsaslanır. Ekoloji siğorta
müəssisənin və ya fərdi sahibkarın obyektində mümkün qəza və texnogen fəlakət nəticəsində əhaliyə, əmlaka və ətraf mühitə vurulan zərərin ödənilməsi üçün təminat sisteminin yaradılmasına yönəldilən, qanuna görə həyata keçirilən siğortaçılarm və siğorta bazarının digər iştirakçılarının fəaliyyətidir. Ətraf təbii mühitin qəza nəticəsində çirklənməsi zamanı insanların həyatına və sağlamlığına, üçüncü şəxslərin əmlakına, habelə ətraf təbii mühitə vurduğu zərərə görə təhlükə mənbəyi olan müəssisələrin mülki məsuliyyəti ilə bağlı əmlak mənafeləri ekoloji siğorta obyektidir. Ekoloji siğorta təhlükə mənbəyi olan müəssisə ilə siğortaçı arasında qanunvericiliyə uyğun olaraq bağlanan müqavilə əsasında aparılır (şəkil 11.9). Bu müqavilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin “İcbari ekoloji siğorta müqaviləsinin bağlanma Qaydası və icbari ekoloji siğorta müqaviləsi və
Yüklə 6,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|