Elvin Luku Talk show në peizazhin televiziv shqiptar
xvi
talk te reality show. Pas paraqitjes historike realizohet një analizë e modeleve të huaja të cilat
kanë frymëzuar formatet shqiptare gjatë periudhës në studim, qasjen e këtyre formateve me
zhvillimet
teknologjike e mediat e reja, si dhe një analizë e reality show-t,
Big Brother Albania.
Pjesa e dytë, me temë "Talk show dhe televizioni: Përputhje mes brendisë dhe kanalit"
është një përpjekje për të parë talk show-n si gjini e cila ka përvetësuar më së miri tiparet e
medias vizive, duke sjellë një njësim të plotë mes formës dhe përmbajtjes. Ajo është konceptuar
në tre kapituj ku trajtohet talk show si një spektakël mbi spektaklin televiziv që prodhon kanali
mediatik. Vijohet me një analizë të talk show-t si performancë dhe spektakël, në të cilën
evidentohen të gjitha elementet që kjo gjini dhe vetë media kërkon për ta kthyer ngjarjen në një
realitet televiziv. Ndërsa kapitulli i tretë ndalet në një vëzhgim të këtyre programeve si formë
teledemokracie, ku analizohet pjesëmarrja e publikut në studio dhe jashtë tij, ndikimi që kanë
sponsorët për ta kthyer kohën televizive në një hapësirë publicitare, censurën që mund të vijë nga
lidhjet e pronarëve me median dhe tendencën e gazetarisë për t'u orientuar drejt marrëdhënieve
me publikun.
Të treja përqasjet analitike janë realizuar bazuar në autorë të njohur të komunikimit, sociologjisë
dhe filozofisë, mes të cilëve mund të përmendim Erving Goffman,
Jurgen Habermas, John
Searle, Artan Fuga, Pierre Bourdieu, Marshall McLuhan, etj.
Pjesa e tretë, me titull "Talk show si produkt televiziv", fokusohet në analizën e
modeleve të këtyre programeve në Shqipëri. Në shqyrtim merren gjashtë emisione televizive,
konkretisht:
Akrasta show – Adi Krasta;
E Diela Shqiptare – Ardit Gjebrea;
Opinion – Blendi
Fevziu;
Top Story – Sokol Balla;
Top show – Alban Dudushi;
Zonë e lirë – Arian Çani.
Programet janë filtruar në shtatë kategori, si:
1.
Gjeneralitetet e
programeve;
2.
Historikun e tyre;
3.
Karrierën e drejtuesve televiziv;
4.
Karakteristika të programeve sipas anketimit të kryer me to;
5.
Përshkrimit viziv të programeve;
6.
Intervistat me drejtuesit e emisioneve;
7.
Përdorimin e interaktivitetin në rrjetet sociale.
Ndërsa përqasja sasiore e 31 programeve talk show bazohet në të dhënat e anketimeve të
kryera gjatë periudhës Dhjetor 2013 - Gusht 2014, e cila mbulon objektin e studimit. Ajo është
konceptuar në tre kategori, si:
menaxhimi ku përfshihet një vëzhgim i buxheteve të emisionit,
pagave dhe kontratat që drejtuesit televiziv kanë me televizionin, sponsorët e programit dhe
reklamat e studio; kategoria e dytë janë
moderatorët, në të cilën pasqyrohen eksperiencat në
ekran, përvojat në aktrim, arsimimin e tyre, spontanitetin, marketingun
dhe stafet e programeve
talk show. Në kategorinë e tretë analiza fokusohet mbi
audiencat, si matja dhe niveli i
shikueshmërisë, prania e publikut në studio; format e transmetimeve multimediale dhe mbulimi
me sinjal i emisioneve.
Kjo pjesë mbyllet me kapitullin e tretë, që është një përpunim dhe krahasim i të dhënave të
audiencës, për programet talk show sipas fashave orare, por dhe tarifave zyrtare të tre prej
televizioneve Top Channel, TV Klan dhe Vizion Plus. Sa i takon statistikave të shikueshmërisë
ato janë siguruar nga kompania "Abacus Research".
Teza e doktoratës përfundon me disa konkluzione mbi talk show-n si gjini televizive në
Shqipëri. Në të pasqyrohen tipologjitë dhe karakteristikat universale të këtij zhanri, por dhe
specifikat në realitetin televiziv shqiptar. Studimi evidenton dhe profilin e moderatorëve, ndërsa
Elvin Luku Talk show në peizazhin televiziv shqiptar
xviii
Fjalorth terminologjik
Talk show -
Spektakël i fjalës - Gjini televizive që ndërtohet specifikisht
mbi aktin komunikativ,
që nënkupton një ndërthurje mes spektaklit të fjalës me një lojë aktoriale të moderatorit në raport
me të ftuarit dhe publikun në studio e jashtë tij. Këto emisione vijnë në formën e monologut,
intervistës, diskutimit apo debatit televiziv.
Moderatori - Drejtues i programeve televizive. Në rastin e emisioneve talk show me
moderator
nënkuptojmë markën e këtyre formateve. Sipas konceptit të Prof. Berndard Timberg ku
mbështetet ky punim, drejtuesi i emisionit është një industri që afron audiencën, reklamat dhe
sponsorët në program. Ai është ikona me të cilët identifikohet i gjithë stafi emisionit.
Speech act -
Akti komunikativ - Koncept i prezantuar fillimisht nga J.Austin, me: a) aktin
lokutor; b) aktin ilokutor; c) aktin perlokutor, dhe të zhvilluar nga John Searle. Ky i fundit arriti
që të ndërtonte një bazë të fortë teorike mbi “Speech act” duke bashkuar në një dimensionin e
shprehjes, kuptimit dhe aksionit, që kanë në thelbin e tyre qëllimin brenda një konteksti të
caktuar. Në rastin e
talk show-ve, spektaklit të fjalës iu bashkëngjit plastika e lëvizjeve trupore,
duke e bërë zhanrin njëherësh një komunikim verbal dhe joverbal; ekrani integroi në gjini
kontekstin dhe qëllimin e aktit komunikativ dhe e vuri atë në një pozicion të caktuar hapësinor,
siç është studioja, duke i shtuar përmasën e teatralitetit, raportit moderator - i ftuar - publik.
Fresh talk -
Komunikim spontan - Është biseda spontane mes moderatorit dhe të ftuarit që lind
nga një ngjarje aktualiteti, ku bashkëbiseduesit ndërrojnë vazhdimisht rolet. Ky diskutim nuk
është i shkruar në skenar. "Fresh talk" është prezantuar si koncept nga studiuesi Erving Goffman.
Ky lloj komunikimi është bërë masiv nga programet radiofonike, ndërsa për herë të parë në
televizionet amerikane e ka përdorur Edward Murrow në emisionin
See it now në 1951, ku
ndërthuri raportimin e drejtpërdrejtë, improvizimin dhe bisedën spontane.
Spontanitet televiziv - Është biseda televizive e parapërgatitur dhe e shkruar në skenar të
emisionit e cila serviret si një komunikim spontan. Spontaniteti televiziv është një nga
karakteristikat e programeve talk show të prezantuara nga Prof. Bernard Timberg.
Infotainment -
Programe informativo-argëtuese - Janë emisione të cilat ndërthurin
informacionin e aktualitetit me lajmet argëtuese. Ky koncept është perfeksionuar nga moderatori
David Letterman në fillim vitet '80. Ai e zhvendosi boshtin e programeve të tij nga thjesht
argëtues në informativo-argëtues duke kombinuar këto dy elementë.
Oprahfication -
Terapia e rrëfimit publik - Rrëfimi publik i emocioneve ose problemeve
personale. Kjo dëshirë lidhet me influencën e
programeve talk show, veçanërisht emisionet e
drejtuara nga moderatorja Oprah Winfrey. Koncepti
oprahfication ndryshoi komunikimin në
media e rrjedhimisht edhe shoqërinë amerikane.
Rapport talk - Komunikim intim - Programe televizive ku mes moderatores dhe të ftuarit
krijohet një marrëdhënie miqësore, faza që paraprin rrëfimin publik të historisë personale.