Elvin Luku Talk show në peizazhin televiziv shqiptar
xix
Rapport talk është një koncept i futur nga moderatorja Oprah Winfrey për të sfiduar programet
që kishin si bazë konceptin e raportimit televiziv (
Report vs. rapport talk).
Melo-drama - Term i përdorur nga autorët e lëvizjes feministe për të kritikuar tendencën e
programeve talk show të cilët kërkojnë lotët dhe dramën e personazheve të tyre, duke i
shfrytëzuar këto histori për spektakël televiziv.
Trash show -
Spektakli i banalitetit - Është një nga nëngjinitë e programeve talk show që i
përkasin gjeneratës së dytë të këtyre emisioneve të prezantuara nga Jerry Springer e Ricky Lake.
Ky lloj formati fokusohet në problemet personale që i shfrytëzon ato deri në ekstrem, duke
përfshirë dhe përplasjet verbale e fizike, e gjitha në funksion të spektaklit.
Ejakulim televiziv - Është momenti kulmor i programeve talk show. Ky koncept është
prezantuar nga studiuesja Laura Grindstaff dhe është përdorur për të përshkruar çastin final të
trash talk show-ve, kur të ftuarit qanin, fyenin ose përplaseshin fizikisht.
Celebrity talk - Programet me persona të famshëm - Janë emisione që kanë si bosht të tyre
intervistat dhe profilet me personalitete të njohura kryesisht të botës së spektaklit. Për herë të
parë ky format është eksperimentuar nga Edward Murrow në
programin Person to Person në
1953.
Revistë informative - Janë emisionet talk show të cilat transmetojnë në mënyrë të përmbledhur
informacionet e një dite më parë. Dy ose tre çështjet kryesore thellohen me diskutimin e këtyre
temave me të ftuar në studio.
Syndication talk show - Programe nga kompani prodhimi - Janë emisione talk show që nuk
janë prodhuar nga rrjetet televizive por nga shtëpi lokale prodhimi të cilat blejnë kohë televizive
ose transmetohen në kabllore. Kjo praktikë funksionon më së shumti në SHBA. Programet e para
të suksesshme syndication kanë qenë në vitet '70-'80 si
The Phil Donahue Show e
The Oprah
Winfrey Show.
Reality show - Spektakël i realitetit - Janë programe që përdorin qytetarë ose personazhe publik
të cilët përmes sfidave, lojërave apo mekanizmave të tjerë shfaqin historitë personale në funksion
të spektaklit. Bazuar në konceptin
e studiuesit Jonathan Bingell, në punim emisionet
reality janë
trajtuar edhe si zgjatim i programeve trash talk show, që konsiderohet si faza tranzitore për
spektaklet e realitetit.
Elvin Luku Talk show në peizazhin televiziv shqiptar
21
KAPITULLI I
SPECIFIKAT DALLUESE TË TALK SHOW-t
Si një gjini televizive me ndikim të madh në shoqëri, talk show ka qenë objekt studimi i
shumë autorëve në botë. Emisionet e këtij lloji janë parë në këndvështrime të ndryshme, duke
filluar nga analiza e talk show-t si akt i të folurit dhe performancë televizive, në ndikimin e tij
kulturor, e deri te ravijëzimi i hapësirës publike dhe demokracisë.
Në këtë pjesë të parë do të përpiqemi të prezantojmë disa nga shkollat dhe autorët me
përfaqësues mbi programet talk show, kryesisht në SHBA, Britani por do të sjellim edhe
shembuj nga emisionet e këtij lloji në Shqipëri.
Së pari, do të ndalemi te paraqitje të shkurtër të debatit teorik të zhvilluar në kohë mbi
talk show-n, të realizuar mes shkollave të ndryshme të mendimit. Ky parashtrim
teorik bazohet
në punimin e autorit britanik Andrew Tolson, "Talking about talk". Kësaj strukture i shtohen dhe
autorë të tjerë postmodernistë e ata të lëvizjes feministe.
Pas trajtesës në planin e përgjithshëm teorik, ndalemi në një tjetër studiues, profesor
Bernard Timberg, i cili evidenton karakteristikat kryesore të talk show-t si gjini televizive
përgjatë historisë së saj në SHBA por dhe prezantimin e llojeve tradicionale të këtyre
emisioneve. Përqasjen teorike të profesor Timberg përpiqemi ta vëmë në kontekstin
shqiptar,
duke sjellë disa shembuj nga programet talk show në vend.
Kapitulli i parë mbyllet me dy punime të tjera: E para, është një analizë e programeve
talk show me pjesëmarrje të audiencës dhe evoluimit të këtij formati në kohë. Analiza bazohet në
konceptet e profesores Louann Haarman që e sheh talk show-n si diskurs, performancë dhe
spektakël.
E dyta lidhet me një përpjekje për të parë gjininë talk show si një format i cili i parapriu krijimit
të
programeve reality show, por dhe emisioneve informative-satirike, të cilat përbëjnë dhe një
alternativë të re gazetarie.
Për këtë parashtrim teorik, krahas autorëve të sipërpërmendur na vijnë në ndihmë disa
studiues të tjerë të gjinisë talk show. Mes tyre mund të evidentojmë profesorët Jason Mittell,
Wayne Munson,
Geoffrey Baym, Sonia Livingston, Jane Shuttac, Joshua Gamson, Ian Hutchby,
Laura Grindstaff, Jefferey P. Jones,
Jonathan Gray, Jonathan Bignell, etj...
1.1.1 TALK SHOW: DEBATI TEORIK
Përgjatë historisë së saj programet talk show janë konsideruar si emisione të cilat kanë
një ndikim të madh në shoqëri, familje dhe veçanërisht edukimin e të rinjve. Për këtë arsye
autorë të ndryshëm në SHBA, Britani e më gjerë i kanë kushtuar shumë analiza këtij formati. Ky
punim është një pasqyrim në vija të përgjithshme i përplasjes së mendimeve dhe shkollave të
ndryshme në këtë fushë, mes të cilëve ato moralistë, postmodernistë, autorët e hapësirës publike
apo dhe ato të lëvizjes feministe.