ƏSƏD ƏLİyev
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əsəd Əliyev
- XIX-XX əsrin əvvəllərində Gürcüstan azərbaycanlılarının ailə məişəti 133 NƏTİCƏ
- XIX-XX əsrin əvvəllərində Gürcüstan azərbaycanlılarının ailə məişəti 135 Семейный быт азербайджанцев Грузии
Əsəd Əliyev 132 sizin olsaydı, biz ölənlərimizi burada basdırmazdıq. Təhləlilər özg ə torpağında ölü basdırmır” (76,37). Məşədi İsmayılın hikm ət dolu, dərin mənalı, geniş məzmunlu bu ibrətamiz sözləri n əinki tədqiq etdiyimiz bölgələrin əhalisinin, bütövlükdə ümumtürkl ərin iliyinə, qanına, yaddaşına əbədilik həkk olunmalıdır desək, heç də səhv etmərik. Bel əliklə, apardığımız tarixi-etnoqrafik araşdırmadan m əlum olur ki, Gürcüstan azərbaycanlılarının dəfn və yasla bağlı adətləri Azərbaycanda, eləcə də digər türk xalqları arasında olduğu kimi, islam dininin qayda-qanunlarını özündə ehtiva ets ə də, islamaqədərki bəzi inam, etiqad və düşüncə t ərzini də qoruyub saxlamışdır. Dediklərimizlə yanaşı, əhalinin d əfn adətlərində yerli şəraitdən irəli gələn bəzi fərqli cəhətlər də özünü göst ərməkdədir. XIX-XX əsrin əvvəllərində Gürcüstan azərbaycanlılarının ailə məişəti 133 NƏTİCƏ Apardığımız tarixi-etnoqrafik araşdırmanın nəticəsi göst ərir ki, ümumqafqazda olduğu kimi, XIX-XX əsrin əvvəllərində Gürcüstan azərbaycanlıları (türkləri) arasında ail ənin iki–böyük və kiçik forması mövcud olmuşdur. Tədqiq etdiyimiz bölg ələrin ailə məişətinin mühüm qolunu təşkil edən nikah formaları, qaydaları, adətləri, nikahagirmə üsulları, qızbəyənmə, elçilik məsələləri, bəlgə, nişan, toy, yas m ərasimləri, uşaqların tərbiyəsi və bu sadaladıqlarımızla bağlı mövcud ad ət-ənənələr, inam-etiqadlar Azərbaycanda, eləcə də dig ər türkdilli xalqlarda olduğu kimi idi. Buradan bir daha aydın olur ki, Az ərbaycan xalqının təşəkkülündə iştirak etmiş etnik komponentl ər–tayfalar həm də Gürcüstan azərbaycanlılarının ulu əcdadları idi. Gürcüstan az ərbaycanlılarının ailə məişəti ən çox Az ərbaycanın Qərb bölgəsinin (Qazax-Ağstafa) ailə məişəti ilə eynilik v ə oxşarlıq təşkil etmişdir. İlk öncə bu amil hər iki bölg ədə yaşayan əhalinin soykökündə eyni türk tayfalarının durmas ı, onların nəsildən-nəsilə ötürülüb qorunan, saxlanan qan yaddaşı ilə əlaqədardır. İkinci bağlantı odur ki, Gürcüstan az ərbaycanlıları yaşayan bölgələr XVIII əsrin 30-cu illərinə kimi Qazax– Ağstafa bölgəsi ilə bir yerdə Azərbaycanın tərkib hiss əsi idi. Üçüncü səbəb isə mövcud parçalanmadan sonra Əsəd Əliyev 134 Qazax– Ağstafa bölgəsinin Gürcüstan azərbaycanlıları yaşayan b əzi bölgələrlə həmsərhəd olmasıdır. T ədqiq etdiyimiz bölgələrin əhalisinin ailə məişəti ilə gürcül ərin, həmçinin Gürcüstanda yaşayan bəzi etnik qrupların ail ə məişətində də müəyyən oxşarlıqlar özünü göstərir. Bu da t əbiidir. Çünki, tarixən bir–birinə qonşu yaşayan xalqların m ədəniyyətlərində və ailə məişətində oxşarlığın, qarşılıqlı əxzetmənin olmaması mümkün deyil. Bütün yuxarıda deyilənlərlə yanaşı, tədqiq etdiyimiz bölg ələrin əhalisinin ailə məişətində özünəməxsus lokal xüsusiyy ətlər də vardır. Bu xüsusiyyətlər, şübhəsiz, orada az ərbaycanlıların çox qədim zamanlardan məskunlaşması və dem əli, ayrıca tarixi-etnoqrafik bölgə kimi inkişaf etməsi ilə bağlıdır. XIX-XX əsrin əvvəllərində Gürcüstan azərbaycanlılarının ailə məişəti 135 Семейный быт азербайджанцев Грузии (XIX- начало ХХ века) РЕЗЮМЕ Изучение семейного быта является одной из важных задач, стоящих перед этнографической наукой. Исследо- вание этой проблемы в системном порядке создает основательную почву для познания древней истории народа, национально-духовных ценностей, поникновения в глубины самобытного материально-культурного наследия и внесения ясности во многие спорные вопросы. В семейном быту важное место занимают бракосо- четание, обручение, свадебные обряды, поминальные и похоронные церемонии, семейные торжества, почитание старших, воспитание детей, религиозные воззрения, верования, убеждения и др. Все перечислонное, являясь комплексом характерных национальных особенностей, обеспечивает создание и целесность семьи, также служит богатой духовной системой, отражающей духовно- этический и эстетический образ жизнь каждого этноса. Именно на основании этнографических и литературных материалов, эти вопросы были рассмотрены в данной монографии, где впервые подробно описываются большие и малые формы семьи азербайджанцев Грузии в XIX- начало ХХ в., их внутрисемейные отношения, Əsəd Əliyev 136 внимание к старшему поколению, разделения труда в семье между мужчинами и женщинами. Здесь также дана обширная информация о формах брака (моногамия-единобрачие, полигамия-многожество), правила вступления в брак (экзогаммия, эндогаммия), брачные традиции (обручение детей с колыбели, левират, сорорат и кузен), способы вступления в брак (кража девушки и сватовство). При описании и анализе свадебных традиции, поминальных и похоронных церемоний, в работе в первую очередь отмечаются локальные особенности этих обрядов. Одно из важных мест в семейном быту занимало и продолжает занимать воспитание детей. Не случайно будущее детей зависит от полученного в семье воспитания. Потому что семья дает основу для умственного, духовного и физического развития ребенка. Обретение знаний, умений, основных привычек и этических норм у детей начинается именно с воспитания в семье. Все эти вопросы были детальным образом изложены исследуемый период в монографии. В монографии также отмечено, что несмотря на то, что в традициях, ритуалах и церомониях, связанных с семейным бытом азербайджанцев Грузии наблюдается общеазербайджанская и общетюркская направленность, все же имели место черты специфические. Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|