Əzizə Cəfərzadə
Yüklə 2,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.vivo-book.com
474 Hҽyat xanımın gözlҽri atҽĢdҽn yanırdı. Azacıq nuĢ etdiyi bal Ģҽrbҽti, gördüyü mҽnzҽrҽ, rҽqibҽsi Caһanın qҽlҽbҽsi onun bütün һҽsҽd һisslҽrini cuĢa gҽtirmiĢ, coĢdurmuĢdu. ġҽrbҽt piyalҽsini qaldırıb çırtması ilҽ cingildҽtdi vҽ sҽslҽndi:
Tҽrke-qҽme-Caһan bekon, ta z Hҽyat bҽrxuri. Ҽgҽr һҽyat nҽ baĢҽd Caһan çe kar ayҽd? 44
ġaһ da, mҽclisdҽkilҽr dҽ qҽһqҽһҽ çҽkib güldülҽr. Rҽqiblҽr bir-birinin ilһam arxasını mҽһarҽtlҽ yerҽ qoymuĢdu. ġaһ doyunca gülüb bu dҽfҽ eһmalca Hҽyat xanımın çiyninҽ toxundu vҽ gülҽ-gülҽ dedi: – Bҽrҽkallaһ! Ҽһsҽn һҽr ikinizҽ. Ҽgҽr bu rҽqabҽt olmasa: arayımın qiymҽtli incilҽrinin ilһamı çҽtin ki coĢa. Görҽk Fҽna nҽ deyҽcҽk?
Elҽ bu zaman ҽlindҽki mina ibriqdҽn piyalҽlҽrҽ Ģҽrab süzҽn 44 Cahanın qҽmin tҽrk elҽ ki, hҽyatdan lҽzzҽt alasan. Axı həyat olmasa, cahan nəyə gərəkdir?
www.vivo-book.com
475 Fҽna, Ģaһın qarĢısında diz çökdü. Hҽr iki ҽlindҽ tutub Ģaһa tҽqdim etdiyi piyalҽyҽ baxa-baxa söylҽdi:
Hҽyato Cahan do çon bi bҽqast Fҽnara tҽlab kon ke, axer fҽnast. 45
Mҽclisdҽn gurultulu qҽһqҽһҽ qopdu. Hamıdan çox gülҽn
45 Həyat və cahan hər ikisi əbədi olmadığı üçün, Fəna tələb eylə, çünki axırı fənadır.
www.vivo-book.com
476 Fҽnaya xüsusi mҽһҽbbҽt bağlamıĢ Taclı xanım idi. O, qızı bu mҽclislҽrdҽn ayırıb Tҽһmasla birlikdҽ yaĢadığı Xorasana apara bilmir, buralara ayağı düĢҽndҽ dҽ söһbҽtlҽrindҽn, oyunlarından doymurdu.
ġaһ da güldü. Lakin bu gülüĢdҽ indi nҽ isҽ bir Ģeytanҽt var idi. Sanki һҽyatın puçluğundan bҽһs edҽn kҽniz onun qҽlbindҽ ҽks tҽsir buraxmıĢ, Ģairi deyil, mömin tҽriqҽt baĢçısını deyil, ҽdalҽtli һökmdarı deyil, cҽngavҽri deyil, mҽһz qҽsbkar bir caһangiri oyatmıĢdı. Yarımsҽrmҽst baĢını qürurla dik qaldırıb, gözlҽrini qarĢısında ҽylҽĢҽn Fҽnadan, ondan o yana çҽtir tutanlarla yeri yayılıb pҽrvanҽ qanadlarını һҽzin-һҽzin yırğalayan rҽqqasҽlҽrdҽn, lap aralıda tarı, kamanı, kanonu inlҽdҽn sazҽndҽlҽrdҽn o yana qarĢı divara zillҽdi. Elҽ bil ki, gözlҽri önündҽ divar yarılıb cҽng meydanına çevrildi.
Budur onun «darğa Ġsmayıl» adlandırıb, özünü peyğҽmbҽr nҽsli һesab edҽn ġeybani xan, son mҽktubunda özünü nҽsilbҽnҽsil qanuni müsҽlman һökmdarı sayır, «Gҽrҽk www.vivo-book.com
477 hҽdiyyҽlҽr vҽ peĢkҽĢlҽr һazırlayasan. Zҽrrabxanҽnizdҽ bizim mübarҽk adımıza sikkҽ vurdurasan. Mҽscidlҽrinizdҽ bizim dünyaya yayılan adımıza xitbҽ oxutdursan. Özün dҽ bizim ulu taxtımızın ayağına gҽlҽsҽn...» – deyҽ yazırdı. Halbuki onun Hüseyn Bayqara vҽ ölmҽz ҼliĢir Nҽvai ilҽ dostluğu, ata-oğul adlanmaları dillҽrҽ düĢmüĢdü. Özbҽk һökmdarları, aqılbҽndlҽri һeç vaxt onu belҽ tҽһqir etmҽmiĢdilҽr. O isҽ... PadĢaһ qoĢunu götürüb Mҽrvҽ yollandı. Sҽkkiz gün qalanı müһasirҽ etdi. Özbҽklҽr qҽһrҽmanlıqla vuruĢurdu. ġaһ onların igidliyinҽ ҽһsҽn deyib, qalib gҽlmҽk üçün һiylҽyҽ ҽl atmağa mҽcbur oldu: «Nҽ qҽdҽr ki, ġeybani xan qaladadır. Özbҽklҽr öz һökmdarlarını qoruyacaqlar», – deyib 916–cı ilin 28 Ģҽbanında zaһirҽn Mҽrvdҽn aralandı. Üç ağaclığa çҽkildi. Maһmud adlı kҽndlinin yanında dayandı. Ҽmir bҽy Türkman öndҽ qara vermҽk üçün qaldı. Ҽslindҽ o da ġeybanini güdürdü. Özbҽk sҽrkҽrdҽlҽri möһkҽm vҽ qüdrҽtli Mҽrv qalasından tez çıxmağın ҽleyһinҽ idilҽr. Onlar deyirdilҽr ki, gözlҽyҽk, qoy Übeyd xanla Teymur Sultan kömҽyimizҽ gҽlib çıxsın, sonra Xaqanı tҽqib edib, açıq döyüĢҽ çıxaq. ġeybani xanın arvadı Moğul xanımın www.vivo-book.com
478 simasında elҽ bil ki, «Ҽrҽnlҽr ġaһ Ġsmayılın kömҽyinҽ gҽldi». Moğul xanım ҽrinҽ vҽ özbҽk sҽrkҽrdҽlҽrinҽ dedi: «Siz һҽmiĢҽ Xaqana mҽktub yazıb һҽdҽlҽyir, döyüĢҽ çağırırdınız. O da qoĢunları ilҽ arğın-yorğun gҽlib Mҽrvҽ çatıb. Siz isҽ namussuzluq gülünü baĢınıza sovurub Ģҽһҽrdҽn bayıra çıxa bilmҽyҽcҽksiz? Mҽslҽһҽt belҽdir ki, qorxmadan, һürkmҽdҽn, yüksҽk ruһ ilҽ cҽng meydanına atılın. Qorxaqlıq kiĢilҽrҽ yaraĢmaz».
Sevimli arvadının tҽnҽlҽri ġeybani xanı qeyrҽtҽ gҽtirdi. Özbҽk sҽrkҽrdҽlҽrinin ağıllı mҽslҽһҽtinҽ qulaq vermҽyib, onları söydü vҽ Mҽrvdҽn çıxmaq ҽmri verdi. QoĢunlar qarĢılaĢdı. Ҽmir Nҽçi, Sani, Div Sultan, Cayan Sultan, Lҽlҽ Hüseyn bҽy, Abdal bҽy, Zeynal bҽy Ģamlu, Badımcan Sultan Rumlu kimi sҽrkҽrdҽlҽr sağ vҽ sol cinaһda, Ģaһ özü isҽ mҽrkҽzdҽ – qҽlbidҽ döyüĢ mövqeyi tutdu. ġaһ çalmanı tacından açıb һücuma keçdi. AxĢamacan rüzgarın gözü görmҽyҽn bir döyüĢ oldu. ġaһ döyüĢҽ «tҽzҽ nҽfҽs qazilҽr» atdıqca onlar «ya Allaһ» sҽdaları ilҽ һücuma keçirdilҽr. AxĢama az qalmıĢ ġeybani xanın qoĢunu mҽğlub oldu. www.vivo-book.com
479 Meyitlҽr arasından onun cҽnazҽsini tapdılar. Ҽmir Div Sultan onun baĢını bҽdҽnindҽn ayırıb gözü qanlı Caһangirin ayaqları altına atdı. Qandan mҽst olmuĢ һökmdarın ҽmrilҽ ġeybani xanın üzünün dҽrisini soydular. Ġçinҽ saman tҽpib qorxu gҽlmҽk üçün rum sultanına – Sҽlimҽ göndҽrdilҽr. Kҽllҽnin sümüyünü qızıl nҽsb elҽtdirib «Piyalҽyҽ» çevirdilҽr». Adlı sҽrkҽrdҽlҽrin mey-mҽzҽ mҽclisindҽ saqi bu «piyalҽ» ilҽ dövran gҽzdirdi.
Ġndi Yenidҽn qanlı һҽrbin nҽfҽsini duymuĢ һökmdar bu «piyalҽni» görmҽk istҽdi. Fҽnanın tҽqdim etdiyi mina qҽdҽһi rҽdd edib, dizlҽri üzҽrinҽ qalxdı vҽ ҽmr etdi: – Mҽnim tҽzҽ «piyalҽmi» gҽtir. Mҽnim üçün fҽna dünyanın fҽna olmadığını sҽnҽ göstҽrim.
Fҽna baĢ ҽyib çıxdı. Az sonra ҽlindҽ yeni «piyalҽ» ilҽ qayıtdı. Ġbriqdҽn içҽrisinҽ qan rҽngli Ģҽrab töküb Ģaһın qarĢısında diz çökdü: – Hökmdarımın һҽmiĢҽ qılıncı kҽsҽrli olsun, һҽr yürüĢü belҽ zҽfҽrlҽrlҽ bitsin! – dedi, vҽ Mҽһҽmmҽd Füzulinin ġaһ Yüklə 2,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|