381
30 Noyabr – Ümumdünya Ev Heyvanları Günü, (1931)
Hər il noyabrın 30-u bir çox ölkələrdə Ümumdünya Ev Heyvanları Günü
(World Day Pets) qeyd olunur. Bu günün təsis olunması ideyası Təbiətin qorunması
hərəkatı tərəfdarlarının 1931-ci ildə Florensiyada (İtaliya) keçirilən Beynəlxalq
konqresində səslənmişdir. Həmin vaxtdan bu bayram dünyanın bir çox ölkələrində
qeyd olunur və insanlar tərəfindən ev heyvanlarına çevrilən “balaca dostlarımıza”
görə bütün bəşəriyyətin cavabdeh olduğunu xatırladır. Təsadüfi deyil ki, bu günün
devizi Antuan de Sent Ekzüperinin məşhur əsərinin qəhrəmanı Balaca Şahzadənin
bütün insanlara ünvanlanmış sözləridir: “Sən əhliləşdirdiklərin üçün hər zaman
cavabdehsən”.
Bu günlə əlaqədar keçirilən tədbirlər çox rəngarəng və müxtəlifdir və hər bir
ölkədə fərqli şəkildə düzənlənir. Bu günün hansı şəkildə qeyd edilməsindən asılı
olmayaraq, əsas məqsəd insanları ev heyvanlarının problemlərinə biganə
qalmamağa çağırmaqdır.
İnternetdə:
www.books.google.com
382
Bu tarixi unutmayaq
20 Noyabr – Qarakənd faciəsi, (1991)
Qarakənd faciəsi və ya 20 noyabr faciəsi Xocavənd rayonunun Qarakənd
yaxınlığında, Ağdam rayonunun Mərzili kəndi ərazisində erməni həbiləşdirilmiş
dəstələri tərəfindən vurulan Azərbaycan hərbi helikopter hadisəsidir. Hesablamalara
görə, Qarakənd üzərində üç yüz metr yüksəklikdə uçan Mİ-8 N72 helikopteri 1991-
ci il noyabrın 20-də, saat 14:42 dəqiqədə vurulub. Həlak olanlar
arasında Azərbaycan Respublikasının Dövlət katibi Tofiq İsmayılov, baş
prokuror İsmət Qayıbov, dövlət müşaviri, sabiq daxili işlər naziri Məhəmməd
Əsədov, millət vəkilləri Vaqif Cəfərov və Vəli Məmmədov, baş nazirin
müavini Zülfü Hacıyev, Prezident Aparatının şöbə müdiri, jurnalist Osman
Mirzəyev, Qazaxıstan Respublikası daxili işlər nazirinin müavini Sanlal
Serikov, Azərbaycan Dövlət Televiziyasının jurnalisti Alı Mustafayev və
başqaları var idi. Ümumilikdə qəza nəticəsində 22 nəfər həlak olmuşdur.
İnternetdə:
www.books.google.com
383
Yubilyar yazıçı və şairlər
1 Noyabr – Şair, publisist Muxtar Əhmədin 70 illiyi, (1948)
Əhmədov Muxtar İsmayıl oğlu 1948-ci il noyabrın 1-də Azərbaycanda
Biləsuvar rayonunda anadan olmuşdur. Burada 1 saylı şəhər orta məktəbini
bitirmişdir. Azərbaycan Dövlət Pedoqoji İnstitutunun tarix fakültəsində qiyabi təhsil
almışdır (1970-1975). Biləsuvar rayon təhsil şöbəsində Filmoteka üzrə müdir,
inspektor (1995-2003), Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyətinin orqanı “Məhsul”
qəzetinin baş redaktorunun müavini (2003-2005), “Region - press” qəzetinin baş
redaktoru (2005-ci ildən), “Biləsuvar töhfələri” ədəbi ictimai birliyinin sədri (1999-
2009) olmuşdur. Respublika Kitabsevərlər Cəmiyyətinin medalına layiq
görülmüşdür. ədəbi fəaliyyətə tələbəlik illərindən başlamışdır. Şeir, oçerk və
məqalələri “Qala”, “Yol”, Məhsul”, “Mübarizə”, “Qələbə” qəzetlərində, “Ulduz”,
“Şəfəq”, “Azərbaycan” jurnallarında vaxtaşırı dərc edilmişdir. Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin “Aran şöbəsi” üzrə əlaqələndiricisi, eyni zamanda “Biləsuvar töhfələri”
ədəbi birliyinin sədridir.
Kitabları: “Analar yanar ağlar” (1996), “Fövqəladə uzaqgörücü” (2000), “İçimdən
bir haray keçdi” (2000), “Havası gələndə şeirin, sözündə...” (2003).
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
384
2 Noyabr – Alim, şair və jurnalist Əhmədov Əminin (Əmin Abid) 120 illiyi,
(1898-1937)
Əmin Abid Gültəkin 1898-ci ildə Bakıda anadan
olmuşdur. İlk təhsilini burada almışdır. Türkiyəyə səfər
etmişdir (1919). Türkiyədə pedaqoji məktəbi bitirdikdən sonra
İstanbul Universitetinin ədəbiyyat fakültəsində təhsilini davam
etdirmişdir (1919-1926). İlk gənclik dövründən sərbəst və heca
vəznində şeirlər yazmışdır. "Yeni Qafqaz", "Azəri-türk", "Odlu
yurd" və digər jurnallarda Gültəkin təxəllüsü ilə dərc etdirdiyi
şeirlərində Azərbaycan Milli Demokratik Cümhuriyyətinin
bolşevik ordusu tərəfındən vəhşicəsinə işğalına, Sibirə
sürgünlərə, təqib və təhqirlərə qarşı etirazla yanaşı, sabaha – üç
rəngli ay-ulduzlu bayrağın müstəqil Azərbaycan üzərində
dalğalanacağı günə inam güclü idi. Ona görə də mühacirətdə yaşayan Azərbaycan
gənclərinin konfrans və toplantılarında oxunmuş, hamını birliyə, mübarizəyə
ruhlandırmışdır. Onun Türkiyədə qələmə aldığı şeirlər siyasi mühacirlərin köməyi
ilə "Buzlu cəhənnəm" adı altında ayrıca kitabda nəşr edilmişdir. 1919-cu ildə
Azərbaycana qayıtmış, Bakı Dövlət Universitetində çalışmışdır. Tələbəlik dövründə
"Azərbaycan türklərinin ədəbiyyat tarixi" monoqrafik əsərini qələmə almışdır.
Təhsildən sonra doğma Bakıya qayıtmış, burada qəzet və jurnallarda müasir və
klassik ədəbiyyata, şifahi xalq yaradıcılığına dair ədəbi-elmi məqalələrlə çıxış
etmişdir. Eyni zamanda Bakı darülfununda, eləcə də Bakı maarif evi ədəbiyyat
dərnəyində "Oğuznamə", "Azərbaycan ədəbiyyatının başlanğıcı" mövzusunda
məruzələr etmişdir (1927-1928).
"
Azərbaycan türklərinin ədəbiyyat tarixi", "Türk
ədəbiyyatında bayatı-mani növü", "Bayatının türk xalqları ədəbiyyatında mövqeyi",
"Azərbaycan ədəbiyyatının qədim abidələrindən" monoqrafik əsərləri, eyni zamanda
"Kitabi-Dədə Qorqudun mətni haqqında məlumat", "XVII əsr Azərbaycan
ədəbiyyatı", "Ədəbiyyatımız tarixində Sabirin mövqeyi", "Mirzə Şəfi haqqında
yapılan tədqiqlərə bir baxış", "Türk el ədəbiyyatına elmi bir baxış (Oğuznamə)" kimi
milli ədəbiyyatşünaslıq, folklor və mətbuat tarixi haqqında onlarca məqalələri geniş
erudisiyalı alimin zəngin irs yaratdığını sübut edir. Axundovşünaslıq elminin
yaranmasında xidmətləri misilsizdir. M.F.Axundov ədəbi irsinə həsr etdiyi
məqalələri, monoqrafiya və tərtibləri, eləcə də tərcümələri vardır. Məhəmməd
Füzulinin "Söhbətül-əsmar" əsərini aşkara çıxarıb elm aləminə tanıtmışdır.
İnternetdə:
https://az.wikipedia.org