F. Köçərli adına
Yüklə 278,97 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Qüdrəti hüdudsuz sənətkar”
- Qara Qarayev
- Kitablarda Hüseynova D
- Dövri mətbuatda
- Anar.
- Bakıda görkəmli bəstəkar
- Behbudqızı S.
- Dadaşzadə Z.
- Əlizadə F.
- Gələcəyin harayı
- Xəlilzadə F.
- Qulamova J.
- Nizamiqızı H.
- Rza R.
- Təhmirazqızı S.
- Vəliyeva Ü.
- Bütün nəsillərin müasiri
31
Kitabxanada bəstəkarın həyat və yaradıcılığından bəhs edən ədəbi-bədii gecə də təşkil etmək olar. Unudulmaz bəstəkarın xatirəsinə həsr olunmuş “Qüdrəti hüdudsuz sənətkar” adlı ədəbi-bədii gecəyə müxtəlif sənət adamları, jurnalistlər, müəllimlər, musiqi məktəbinin şagirdləri dəvət olunur. Qonaqlar bəstəkarın şəkilləri ilə bəzədilmiş zalda öz yerlərini alırlar. Gecənin qonaqları ilk olaraq “Qara Qarayev dühası” adlı slayda baxmağa dəvət edilir. Gecəni açıq elan etmək üçün aparıcılar səhnəyə yaxınlaşırlar. Hər iki aparıcı qonaqları salamlayaraq, onlara gecədə iştirak etdikləri üçün təşəkkürlərini bildirirlər.
əzizdir. Azərbaycanın elə bir guşəsi yoxdur ki, orada hər bir kəs bu dahi sənətkarın musiqi dühasının sehrinə düşməsin, onun “Yeddi gözəl”, “İldırımlı yollarla” baletlərindən, “Leyli və Məcnun” simfonik poemasından xəbərsiz olsun. Q. Qarayev öz əsərləri ilə daim sevilən və insanı düşündürən sənətkardır, çünki o, həmişə doğma torpaqdan qüdrət almış, muğam, aşıq musiqisi, xalq nəğmələri kimi milli musiqimizin saf çeşməsindən su içmişdir. Qara Qarayev dedikdə nəzərimizdə dahi bəstəkar, böyük vətəndaş, sənətin zirvələrini fəth edib xalqını dünyaya bu zirvədən tanıdan bir şəxsiyyət canlanır. Üzeyir Hacıbəyli məktəbinin layiqli davamçısı olan bəstəkar novator meyilləri ilə öz üslubunu yaratmış, əsərləri milli hüdudları yararaq dünyanın müxtəlif qitələrinə yol açmışdır.
sənətkardır. Çünki sənət yolunda yeni cığırlar açaraq, yalnız özünəməxsus üslub yaratmış bəstəkar təkcə öz xalqının deyil, həm də dünya musiqi tarixinin bütün dövrlərinin nailiyyətlərini mənimsəmiş, dünya musiqi mədəniyyəti xəzinəsini misilsiz əsərləri ilə zənginləşdirmişdir. I aparıcı: Qüdrətli bəstəkarın irsi son dərəcə geniş və zəngindir. Bunu onun müraciət etdiyi müxtəlif janr və rəngarəng 32
mövzularda görmək olar. Demək olar ki, Q.Qarayev bütün janrlarda eyni coşqunluqla çalışmış, novatorluğu və bədii cəhətdən yüksək səviyyəsi ilə fərqlənən yeni əsərlər yaratmışdır. Bəstəkarın geniş şöhrət qazanmış və musiqi mədəniyyətinin qızıl fonduna daxil olmuş baletləri, simfonik poeması, simfoniyaları, kamera-instrumental əsərləri, kinofilm və teatr tamaşalarına yazılmış musiqisi bunu bir daha təsdiq edir. Gənclik mahnısı (Mus: Qara Qarayev, söz:Evgeni Dolmatovski) Dalğalı Xəzərdə biz saldıq İlk qəhrəman bir şəhər Bu şəhərdən bu yerdən Görməyib heç bəşər Bir vüqarla, iftixarla Durur şöhrət adası Buruqların dalğalarla Qovğası var qovğası
zəngin və rəngarəng olmuşdur. Onu ən müxtəlif dövrün şair və yazıçılarının yaradıcılığı, xalq əfsanələri cəlb edirdi. Bura N.Gəncəvi, V.Şekspir, A.Puşkin, İ.Servantes, Ö.Xəyyam kimi dahi korifeylərin adları daxildir. İstər klassik Şərq, istər müasir məişət və istərsə də bir sıra dünya xalqlarının mövzularından bəstəkar eyni ilhamla və məharətlə istifadə edərək onları özünün təkrarolunmaz musiqisi ilə ölməzlik zirvəsinə qaldırmışdır. I aparıcı: Q.Qarayevin ən vacib mövzulara, kəskin həyati konfliktlərə həsr olunan yüksək idealları, insan mənəviyyatının zənginliyini və gözəlliyini tərənnüm edən baletləri həqiqi insanpərvərlik ruhu ilə doludur. İncə, lirik hisslərlə yazıb-yaradan sənətkar heyranedici ustalıqla öz qəhrəmanlarının daxili aləminə nüfuz edir. Bəstəkarın baletləri Azərbaycan balet sənətinin inkişafında əhəmiyyətli və keyfiyyət etibarilə yeni bir mərhələ sayılır. Sənətkar öz əsərlərində rəqslərin əyləndirici ünsürlərə malik olması təsəvvürlərinə
33
tamamilə üstün gəlmiş, realist musiqili xoreoqrafik dram yaratmışdır. II aparıcı: Bəstəkarın musiqili səhnə əsərləri içərisində onun C.Hacıyevlə birlikdə yazdığı və milli opera sənətini zənginləşdirən “Vətən” operasını da xüsusi qeyd etmək lazımdır. Böyük vətənpərvərlik ruhu ilə yazılmış “Vətən” operası öz ideyası ilə bu günlərlə səsləşərək, vətənpərvərliyi tərənnüm edir, Azərbaycan gənclərinə vətənə böyük sədaqət hisslərini aşılayır. Heç təsadüfi deyil ki, 28 yaşlı sənətkar bu operaya görə SSRİ Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür. Azərbaycan simfonik və kamera-instrumental musiqisinin inkişafında ən mühüm səhifələrdən biri Q.Qarayevin adı ilə bağlıdır. Onun bu janrda yazdığı əsərləri bütün dünyanı gəzərək ən müxtəlif ölkələrin simfonik orkestrləri tərəfindən ifa olunur. “Səslər zirvəsi” (İslam Səfərli) Bəstəkar Qara Qarayevə həsr olunub. Səs – zirvədir, İncə bəstə cilalıdır. Sözü varsa, Kim yaratsa Əsil sənət halalıdır. Tər tökübdür, Puçur – puçur, Qram-qram, Şirmayı dillər üstündə Əziz Qaram! Bəstələnmiş Odlu qəlbi daim vurar, “Yeddi gözəl” Yeddi gəzər, Yüz il yaşar, min il durar. Muğam üstə Yeni bəstə Yaradana minnətdaram,
34
Əziz Qaram! Bəstə nədir? Musiqinin bir lələyi. Qaramızın Hər ulduzun Sinəsində var ürəyi Qara
Səslər zirvəsidir, Əziz Qaram! Qara vüsal, Qara həsrət qovşağıdır, Yağış onun Bəstə şehi, qövsi-qüzeh qurşağıdır. Gur Araza deyəndə ki: Sən kamança, Mən də taram. Azərbaycan nəğmə deyir: Əziz Qaram əziz Qaram! I aparıcı: İllər boyu simfonik musiqinin müxtəlif janrları üzərində işləyən Q.Qarayev mühüm yaradıcılıq prinsiplərinə daim sadiq qalmışdır. Bəstəkar, simfoniya, poema və süitalarında muğamlardan, xalq mahnı və rəqslərindən, aşıq yaradıcılığından ustalıqla yararlanmışdır. Bununla yanaşı, rus, türk, ispan və başqa xalqların musiqisinin bir sıra xüsusiyyətlərindən istifadə etmişdir.
dərəcədə parlaq və maraqlı sürətdə xarakterizə edən daha bir musiqi sahəsi vardır. Bu, kamera-instrumental musiqidir. Azərbaycan musiqisi üçün bu sahə olduqca yeni idi. Məhz buna görədir ki, Q.Qarayevin instrumental-kamera əsərləri xüsusilə diqqətəlayiqdir. Gənc bəstəkarın Puşkin şeirinin gözəlliyinə valeh olduğu və “Tsarskoye selo” heykəlinin – sındırdığı su qabına kədərlə əyilmiş qızın poetik obrazını musiqi vasitəsilə 35
əks etdirdiyi vaxtdan uzun illər keçsə də, fortepiano üçün yazılmış əsər bu vaxta qədər radio verilişlərində və konsertlərdə səslənir. Bəstəkarın bütün yaradıcılığı boyu müraciət etdiyi və yalnız doğma xalqının poetik folklorunu deyil, həmçinin digər xalqların da lirik şeirlərini əhatə etdiyi vokal əsərləri onun yaradıcılıq qüdrəti və əzəmətini çox gözəl təcəssüm etdirir. Bəstəkarın romansları, mahnıları bu janrda yazılmış ən gözəl sənət nümunələridir.
Abrahamsın romanı əsasında yazdığı “İldırımlı yollarla” baletini müasir dövrün olduqca aktual bir mövzusuna – irqi ayrı-seçkilik və müstəmləkə xalqlarının azadlıq uğrunda mübarizəsinə həsr edib. Fransız yazıçısı Anri Barbüsün əsəri əsasında “Zəriflik” monooperasının, A.Puşkinin şeirlərinə bəstələdiyi “Mən sizi sevirdim” və “Gürcüstan təpələrində” romanslarının, “Könül mahnısı”, “Səadət mahnısı” kantatalarının müəllifidir. II aparıcı: Qara Qarayev Azərbaycan musiqisi üçün yeni olan müzikl janrına da müraciət edib. Fransız dramaturqu E.Rostanın “Sirano de Brejerak” komediyası əsasında “Çılğın qaskoniyalı” müziklini yazıb. Kinonu xarakter etibarilə “böyük müasir bəstəkarlıq məktəbi” adlandıran Qarayev, bu janrda da məhsuldar işləyib, klassikaya çevrilən sənət nümunələri yaradıb. “Leyli və Məcnun”, “Tarixin ibrət dərsi”, “Uzaq sahillərdə”, “Bir məhəlləli iki oğlan”, “Dənizi fəth edənlər”, “Qızıl eşelon”, “Xəzər neftçiləri haqqında povest” və digər kinofilmlərə, “Nikbin faciə”, “Antonio və Kleopatra” tamaşalarına yazdığı musiqilər onun yaradıcılığının parlaq səhifələrindəndir.
bəstəkarlıq məktəbi” adlandıran Q.Qarayev, kino musiqisi üzərində də çox məhsuldar işləmiş, klassikaya çevrilən əsl sənətkarlıq nümunələri yaratmışdır. “Leyli və Məcnun”, “Tarixin ibrət dərsi”, “Uzaq sahillərdə”, “Bir məhəlləli iki oğlan” və s. kinofilmlərə, “Nikbin faciə”, V. Şekspirin “Antonio və Kleopatra” dram tamaşalarına yazdığı
36
musiqi onun yaradıcılığının parlaq səhifələrini təşkil edir. Q. Qarayev istedadlı publisist kimi özünün musiqi-estetik görüşlərini də son dərəcə inandırıcı və sadə şəkildə ifadə edib. Müasir bəstəkarlıq yaradıcılığı üslubundakı tipik və xarakterik cəhətləri elmi dəlillərə əsaslanır. Bəstəkarın tutarlı fikirləri və uzaqgörənliyi, həmçinin Azərbaycan musiqisinə həsr olunmuş məruzə və məqalələrində də öz əksini tapmışdır. Q.Qarayev yaradıcı kadrların tərbiyəsinə böyük əmək sərf etmişdir. II aparıcı: 1946-cı ildən etibarən Ü. Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında bəstəkarlıq sinfini aparan Q.Qarayev onlarca bəstəkar yetişdirmiş, bütöv bir musiqi-yaradıcılıq məktəbi yaratmışdır. Arif Məlikov, Vasif Adıgözəlov, Adil Bəbirov və başqaları onun ənənələrini davam etdirmişlər. İllər keçəcək, qərinələr dolanacaq, dahi Azərbaycan bəstəkarı Q.Qarayev musiqisinin zəngin xəzinəsi insanların ilham mənbəyi olaraq qalacaqdır. Onun özünə qarşı sonsuz tələbkarlığından doğan və bizə qoyub getdiyi irs dərinliyi və zənginliyinə görə tükənməzdir. Bizdən sonra gələcək nəsillər bu tükənməz xəzinədə özləri üçün hər dəfə yeni-yeni tapıntılar kəşf edəcəklər. I aparıcı: Milli üslubları müasir musiqi texnikası ilə birləşdirən bəstəkar musiqi tariximizə yeni bir səhifə yazdı. Qara Qarayevin yüksək humanist ideyalar tərənnüm edən ilhamlı musiqisi bu gün də yaşayır və səslənir, dünyanı şəhər-şəhər, ölkə-ölkə gəzir, milyonlarla ürəkləri emosionallığı, hərarəti ilə fəth edir, qəlbləri qürur və iftixar hissi ilə doldurur. Qara Qarayevin irsi ölməzdir, həmişəyaşardır!
37
Kitablar Qara Qarayevi anarkən : məqalələr toplusu. - Bakı : Elm, 2002. - 158 s. Qara Qarayev : biblioqrafiya. - Bakı : AMK, 2008. - 330 s. : il. - (Azərbaycanın Görkəmli Şəxsiyyətləri). Qara Qarayev : oçerklər. - Bakı : Çinar - Çap, 2003. - 280 s. Qara Qarayev – tələbələrinin xatirəsində : esse, oçerk, portret cizgiləri və foto sənədlər toplusu. - Bakı : Şərq-Qərb, 2009. - 224 s.
simfonik qravürlər əsasında // Müasir Azərbaycan Mədəniyyəti: problemlər və perspektivlər : elmi məqalələr toplusu. - Bakı : E.L. Nəşriyyat və Poliqrafiya Şirkəti MMC, 2007. – S. 180-256. Qara Qarayev // Tağızadə A. XX əsr Azərbaycan musiqisi : məqalə, oçerk, esse toplusu. - Bakı : Elm və Təhsil, 2011. – S. 32-37.
ilə ; Musiqimizin prinsipial qələbəsi ; Belə oğlu olan xalq xoşbəxtdir : Qara Qarayev haqqında məqalələr // Seçilmiş əsərləri. 5 cilddə. - 2005. – C.V. - S. 209-223.
Seçilmiş əsərləri. - Bakı : Lider, 2005. - S. 176-177.
38
haqqında yazdığım bu üçüncü məqalə onun "Üçüncü simfoniya"sı fonunda // Mədəniyyət. - 2017. - 3 fevral. - № 9. - S. 10.
Abbaslı T. Milli və bəşəri melo-aləm... : dünyaya musiqi ildırımlı, sevgi sədalı, məhəbbət pıçıltılı Qara Qarayev! // Mədəniyyət. - 2013. - 1 fevral. - № 8. - S. 6.
sadalanası neçə-neçə Qara Qarayev sədaları // Mədəniyyət. - 2012. - 7 fevral. - № 8. - S. 5.
bəstəkarlar] // Qobustan. - 2017. - № 3. - S. 6-13. Azəri L. Böyük musiqinin işığında : Qara Qarayev - 95 // Mədəniyyət. - 2013. - 8 fevral. - № 10. - S. 4. Azəri L. "Yeddi gözəl" musiqi sənətinin mirvarisi : Qara Qarayevin dünyaca məşhur əsəri Belarus tamaşaçılarının qəlbini fəth etdi // Mədəniyyət. - 2013. - 29 noyabr. - № 86. - S. 9.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mərasimdə iştirak etmişdir // Azərbaycan. - 2014. - 4 fevral. - № 23. - S. 1-2.
dinlədirdim : [Xalq artisti, bəstəkar Tofiq Bakıxanov ilə müsahibə / söhbətləşdi R. Günəş] // Mədəniyyət. - 2015. - 4 mart. - № 17. - S. 6-7. Behbudqızı S. Qara Qarayevi xatırlarkən // Mədəniyyət.az. - 2016. - № 2. - S. 40-43. Biz bu gün də ondan bəhrələnirik : bəstəkar Qara Qarayev haqqında // Azərbaycan. - 2015. - 5 fevral. - № 27. - S. 9. 39
bəstəkarı Qara Qarayeva həsr edilir... // Mədəni Həyat . - 2014. - № 8. - S. 21-25. Dadaşzadə Z. Qara Qarayev adına VI Müasir Musiqi Festivalı // Mədəniyyət.az. - 2015. - № 4. - S. 28-36. Əfəndiyeva İ. 41-45-in mahnıları : (ixtisarla) // Qobustan. - 2017. - № 1. - S. 27-28. Əliyeva A. Böyük ehtiramın parlaq təzahürü : Moskvada böyük Azərbaycan bəstəkarı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, SSRİ xalq artisti Qara Qarayevin xatirə lövhəsinin açılış mərasimi // Mədəni Həyat . - 2014. - № 7. - S. 2-3. Əliyeva İ. Böyük sənətin qüdrəti : [görkəmli bəstəkar Qara Qarayevin həyat və yaradıcılığı haqqında] // Azərbaycan. - 2016. - 6 fevral. - № 27. - S. 6.
// Ədəbiyyat qəzeti. - 2010. - 26 fevral. - № 8. - S. 1-2. Ənvəroğlu V. "Qaralı" etüd (minor) : Qara Qarayev korridaya baxanda ağlayırmış // Qobustan. - 2015. - № 4. - S. 57-58. Gələcəyin harayı : Qara Qarayev // El. - 2012. - № 2. - S. 4-14. Günəş R. Tofiq Bakıxanovun Qara Qarayevlə bağlı xatirələri // Azərbaycan Müəllimi. - 2015. - 21 fevral. - № 7. - S. 8. Xəlilov V. Azərbaycanın ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin Böyük Vətən müharibəsi ilə əlaqədar yaradıcılığı // Məktəbəqədər və ibtidai təhsil. - 2015. - № 2. - S. 58-64. – Məqalədə Qara Qarayev yaradıcılığına da yer verilib. Xəlilzadə F. Milli musiqimizin beynəlmiləl məzmunu : Qara Qarayev // Azərbaycan. - 2013. - 5 fevral. - № 26. - S. 7. Qarayev F. Qoyya üzərində birgə işimiz... : esse // Mədəniyyət. - 2010. - 29 yanvar. - № 6-7. - S. 14-15. 40
Qarayev haqqında // Mədəniyyət. - 2013. - 6 mart. - № 17. - S. 13.
Mustafa F. Əbədiyyət düsturu : Qara Qarayevin yaradıcılığı haqqında dinləyici düşüncələri // Mədəniyyət. - 2013. - 19 aprel. - № 28. - S. 10.
2010. - 5 fevral. - № 9. - S. 3. Reyhan. Dahi bəstəkar Qara Qarayevin xatirəsi yad edildi // Mədəniyyət. - 2013. - 6 fevral. - № 9. - S. 3. Rza R. Böyük bəstəkar haqqında kiçik qeydlər : Qara Qarayev haqqında // Qobustan. - 2010. - № 2. - S. 8-10. Sənət dühasına böyük ehtiram : Qara Qarayevin yubileyi vaxtilə təhsil aldığı Moskva Dövlət Konservatoriyasında təntənə ilə qeyd olunub // Mədəniyyət. - 2013. - 19 aprel. - № 28. - S. 5.
Qarayev haqqında // Mədəniyyət. - 2014. - 5 fevral. - № 9. - S. 7.
bəstəkarı olaraq qalır : Qara Qarayevin yaradıcılıq irsi təbliğat və tədqiqat üçün zəngin mənbədir // Mədəniyyət. - 2016. - 5 fevral. - № 10. - S. 7. Vəliyeva Ü. Qara Qarayev yaradıcılığında müasirlik // Mədəni Maarif. - 2011. - № 12. - S. 11-13.
41
Ünvan:AZ-1022 Bakı şəh.,S.Vurğun küç.88; E-mail:info@clb.az URL:www.clb.az
F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında çap olunmuşdur. Sifariş: 12 Çapa imzalanmışdır: 19.01.2018 Tirajı:100 Pulsuz
Yüklə 278,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|