35
e) qar rəngli
tülkü
Müəyyən təsərrüfatlarda
bəslənir
Tükü ağ, ağzında qulaqlarında pəncələrinda
qara xallar və belinin ortasında zolaq və
quyruğunun dibində xal olur
Ussuriya yenotu Cənubi Zabakalye, Ussuriya,
hal-hazırda MDB-nin Avropa
hissəsinin bir çox rayonlarında
iqlimə öyrəşdirilməlidir
Dərisi orta ölçüdə tükü çox sıx və uzun bir
qədər cod və bozumtul olur.
Ayı qurupu. Bu qurupa ancaq iki növ xəzli ayı cinsləri daxildir. Onların
dərisi çox böyükdür. Yaşlıların dərisinin uzunluğu 1.5-2 m, tükü sıx, uzun və cod
quyruğu çox qısa və tüklərin arasında itmiş olur.
Cədvəl 4. Ayı qrupu dərilərinin xarakteristikası
Xəzli heyvanların
növü
Yaşadığı rayonlar
Dərisinin xarakteristikası
Şimal ayısı
(ağ ayı)
Üzən buzlar və Şimal
buzlu okeanın sahilləri
Dərisi çox böyük tükü uzun cod sırf ağ və
yaxud krem rəngində olur, bunlardan xəlçə və
müqəvva düzəldilir
Boz ayı
MDB-nin bütün meşə
zonası, Qafqaz, Orta Asiya
Dərisi çox böyük tükü uzun cod rəngi isə açıq
qəhvəyidən başlamış tünd qəhvəyi rəngə
qədər çalır, xəlcə və müqəvva hazırlanır.
Dovşan qrupu. Bu qrupa dörd növ dovşan dərisi aitdir. Bunların dərisi orta
ölçüdə, tükü xeyli uzun, sıx və yumşaq olur. Bunların dərisinin alt qatı çox nazik,
quyruğu xırda olur.
Cədvəl 5. Dovşan dərilərinin xarakteristikası
Xəzli
heyvanların
növü
Yaşadığı rayonlar
Dərisinin xarakteristikası
Ağ dovşan
MDB-nin şimal meşələri və
meşə-çöl zonaları
Dərisi orta ölçüdə, tükü çox sıx uzun yumşaq
və ağappaq olur, hamar və qıvrımsız olur.
Boz dovşan
MDB-nin Avropa hissəsi
Dərisi orta ölçüdə tükü ağ dovşanınkından
seyrəl və azacıq qıvrım, qəhvəyi torpaq
rəngində quyruğunun üstündə qara xalı olur,
bunlar əksəriyyətcə əla keyfiyyətli keçə
alınması üçün istifadə edilir.
Səhra dovşanı
Zabakale, Orta Asiya cənubi
Qazaxıstan, Uzaq Şərq
Dərisi nisbətən xırda, tükü qısa, açıq küləş
rəngində və zəif görünən qara qılları olur.
36
Dələ qrupu. Dələ qrupuna dələ özü, burunduk və şimal dələsi daxildir. Xəz
ovçuluğunda dələ əsas növ hesab edilir və xəz tədarükündə birinci yeri tutur. Bu
heyvanların dərisi xırda quyruğu uzun dələninki isə çox kolpan olur.
Cədvəl 6. Dələ qrupu heyvan dərilərinin xarakteristikası
Xəzli
heyvanların
növü
Yaşadığı rayonlar
Dərisinin xarakteristikası
Dələ
MDB-nin bütün meşə
zonası
Dərisi xırda, tükü sıx yumşaq və orta uzunluqda
olur, belinin rəngi açıq bozdan tutmuş tünd boz
rəngə qədər çalır, bəzən belinin tükü qızartaq və
belində qırmızı zolağı olur. Quyruğu uzun və
kolpan olur.
Şimal dələsi
MDB-nin şimal
meşələri qurşağı
Dərisi xırda, tükü yumuşaq orta uzunluqda və
gümüşü rəngdə dərisinin dal üzü nazik və
davamsız olur
Burunduk
MDB-nin Avropa
hissəsinin Şimal-Şərq
rayonları, Sibir
Dərisi çox xırda, tükü qısa seyrək və əksıriyyətcə
sarı-qızartaq dərisində beş qara zolaq olur.
Yaz mövsümlü xəz yarımfabrikatlarının xarakteristikası. Yazda xəz verən
heyvanlar qurupuna marmot, xırda gəmiricilər, müşksiçanı, qunduz, su siçanı və
göstəbək cinsləri daxildir.
Marmot qrupu. Bu qurupa hər növ marnotun, çöl siçanları və sünbülqrıanları
xəzi daxildir. Bunların dərisi orta, yaxud xırda, tükü əksəriyyətcə qısa, xeyli seyrək
və cod-təhər olur.
Cədvəl 7. Marmot qrupu heyvan dərilərinin xarkateristikası
Xəzli heyvanların
növü
Yaşadığı rayonlar
Dərisinin xarakteristikası
Marmot
MDB-nin Avropa hissəsinin
çölləri Şimali Qazaxıstan və
Zabakalye düzənlikləri
Düzəngah səhralarda yaşayanların dərisi
orta ölçüdə,elastik və nisbətən qısa qılları
3 sm-ə qədər sarımtıl torpaq və bozumtul
kül rəngində olur.
Çöl siçanı
Orta Aisya dağları Şimali
Zabakalye pribajkalye, Altay
və Kamçatka
Dərisi yüksək dağ çəmənlərdə olan
marmot dərisinə bənzəyir, tükü yumşaq
sıx uzun qılları 4 sm-dən uzun, rəng
37
qızartaq tutmuş küləş rənginə qədər çalır,
bəzən çox tünd qara-qonur qılları olur.
Çöl sünbülqıranı
Zivolce, Qazaxıstan, Orta
Asiya
Dərisi digər sünbülqıran növlərinə
nisbətən böyük, tükü nisbətən uzun, sıx
yeqnəsək və sarımtıl torpaq rəngində
belində isə tünd qıllar olur.
Sünbülqıran
a) uzunquyruqlu
sünbülqıran
Zabakalye, Minusinks
Çökəkliyi, Altay,Uzaq Şərq,
Yakutya
Dərisi xırda tükü nisbətən uzun, açıq kül
rəngində və üstündə aydın görünməyə iri
ağ xallar olur, quyruğu uzun və dərisinin
bütün uzunluğunun 1\2 hissəsi qədər
olur.
b) Qərbi sibir
qırmızıyanaq
sünbülqıranı
Qərbi Sibir və Qazaxıstanın
Şimal-Şərq çölləri
Dərisi xırda tükü bozumtul və qısa
başının yanlarında kürən xalları olur.
v) Zavolje qızartaq
rəngli sünbülqıranı
Zavolje və Zauraye çölləri
Dərisi xırda, tükü nisbətən uzun və sıx
boz, yaxud sarımtıl-boz üatündə gümüşü
səpgilər olur.
q) Cənub
sünbülqıranə
Ukraynanın cənub hissəsinin
sol sahilləri, Şimali Qafqaz,
Aşağı Volqa boyu,
Qazaxıstan
Dərisi xırda tükü qısa və seyrək boz
torpaq rəngində və qızartaq səpgili olur.
ğ) Xallı sünbülqıran
Ukraynanın sağ sahilləri və
sol sahillərinin şimal hissəsi,
Mərkəzi qara torpaq zonaları,
Orta Volqa boyunun sağ
sahilləro
Dərisi xırda tükü qısa və seyrəktəhər
tünd qəhvəyi rəngdə və üstündə ağ
səpgisi olur.
d) İncəbarmaq
sünbülqıran
Orta Asiya səhraları
Dərisi xırda tükü sıx, nisbətən uzun
yumşaq və sarl torpaq rəngində olur.
Xərda gəmiricilər qrupu. Bu qrupa bir sıra xırda gəmirici növləri və əsas
etirbarı ilə kənd təsərrüfat zərərvericiləri daxildir. Bunlarının çoxunun dərisinin
keyfiyyəti aşagı olur, dəriləri xırda, tükü isə qısa və seyrək olur.
Müşksiçanı qrupu. Bu qrup təkcə müşksiçanından ibarətdir. Bu heyvan
MDB-nin bir çox rayonlarında iqlimləsdirilmişdir. Müşksiçanı suda və qruda
yaşayan heyvan cinsi olub, dərisinin keyfiyyəti yüksək olur. Dərisi orta boyda,
tükü orta uzunluqda üst tükləri xeyli yumşaq tiftiyi qalın, rəngi tünd və qonur
qəhvəyi olur. Bunlardan çox vaxt dəniz pişiyinə bənzəyən zəxlər hazırlayırlar.
Dostları ilə paylaş: |