Fərrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| distantia -
məsafə deməkdir) ləlim; •
virtualis - qüvvətli, qabiliyyətli deməkdir. Burada mümkün olan mənasında işlədilir) təlim; •
tədris fənninin məzmununun modul quruluşu; •
pedaqoji prosesin keyfiyyətinin diaqnostikası; •
təlim-tərbiyə prosesinin keyfiyyət təminatı; •
ali peşə-ixtisas təhsili keyfiyyətinin idarə olunması texnologiyası və s. Qeyd olunan bu prioritet istiqamətlər bir daha sübut edir ki, müasir cəmiyyətdə təhsil insan fəaliyyətinin ən geniş sferasına çevrilmişdir. Təhsilin sosial rolu və əhəmiyyəti artmışdır. Bp gün bəşəriyyətin inkişaf perspektivləri təhsilin istiqamətləri'-və effektivliyindən asılıdır. Təhsil, xüsusən də ali təhsil sosial və iqtisadi tərəqqinin əsas və aparıcı qüvvəsinə çevrilmişdir. Təhsilə bu cür yeni yanaşma tərzi ondan irəli gəlir ki, müasir cəmiyyətin əsas kapitalı və dəyəri yeni biliklərin mənimsənilməsinə, elmi axtarışlara, qarşıya çıxan problemlərin qeyri-standart, orijinal yollarla həllinə hazır olan insandır. Hazırda sosial inkişaf - insanın nəyə sahib olmasından daha çox onun kim olması və malik olduğundan necə istifadə etməsindən asılıdır. Bu gün bəşəriyyətin istehsal qüvvələrinin görünməmiş vüsətlə inkişafının on milyonlarla adamın ən zəruri rifahım təmin edə bilməməsi, ekoloji böhran, planetimsizin flora və faunasına insanların amansız istismarçı münasibəti, yoxsulluq, uşaq ölümünün artması, insan hüquqlarının pozulması kimi problemlərin həlli üçün uli təhsil sahəsində müvafiq strateji islahatların həyata keçirilməsi zəruri və vacibdir. Artıq bütün dünyada inkişaf etmiş ölkələrin milli təhsil sistemlərində dövlət
səviyyəsində müxtəlif islahatlar keçirilməkdədir. Çünki dövlət başa düşür ki, onun gələcəyi ölkə daxilində təhsilin, xüsusən də ali təhsilin inkişaf səviyyəsindən çox asılıdır. İslahatlar ali məktəblərin sayının və tələbə kontingentinin artırılması; ali məktəblərin yeni funksiyalarının ^0
müəyyənləşdirilməsi; informasiya bolluğunun lərnin edilməsi; yeni informasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi; biliyin keyfiyyətinin idarə edilməsi və digər prestij istiqamətləri əhatə edir. Nə qədər paradoksal (yunanca paradoksal gözlənilmə/.. qəribə deməkdir) olsa da, son 10-15 ildə ali təhsilin elə problemləri meydana gəlmişdir ki, onları islahat daxilində, başqa sözlə, mənəvi metodoloji yanaşmalar çərçivəsində həll elmək mümkün deyil. Mövcud təhsil sistemləri cəmiyyətin yaradıcı qüvvələrə ehtiyacını ödəyə bilmir. İndii mətbuatda, pedaqoji ədəbiyyatda təhsil «böhranı» haqqında mülahizələr daha tez- tez səslənməkdədir. Elmi ədəbiyyatda təhsil «böhranı» haqqında irəli sürülən mülahizələr artıq rəsmi dövlət sənədlərinə keçmişdir. ABŞ kimi qüdrətli bir dövlətin maarif xadimləri də belə bir nəticəyə gəlmişlər ki, «hazırda elm və texnika sahəsində savadsız amerikalılar nəsli yetişməkdədir». Respublikamızda ali təhsil sahəsində dərin və geniş miqyaslı islahatlar aparılsa da bəzi nöqsanları aradan qaldırmaq hələ də mümkün olmayıb. Gənclərimizin bəziləri elm və texnika sahəsində «savadsız amerikalılardan» heç də geri qalmır. Ali məktəbdə təhsil alan bəzi tələbələr nəinki ümumtədris fənlərinə, hətta peşə-ixtisasla bağlı fənlərə də biganə münasibət bəsləyirlər. Bütün dünyada təhsil böhranının əsas mahiyyətini təhsil sisteminin keçmiş təcrübəyə, bərpaedici pedaqoji prosesə, reproduktiv təfəkkürə əsaslanması, ən başlıcası, gələcəyə istiqamətlənmənin olmaması təşkil edir. Sivil cəmiyyət yalnız yeni təhsil sistemi əsasında formalaşa və öz mövcudluğunu qoruya bilər. Bu məqsədlə, gələcəyi inamla proyektləşdirməyi bacaran və bunun üçün məsuliyyət hiss edən mütəxəssis formalaşdıran yeni təhsil sistemi yaradılmalıdır. Sivil cəmiyyətin ehtiyac hiss etdiyi bu təhsil sistemi təhsili innovasiyalar əsasında qurmağa imkan verməlidir. 41
0 Pedaqoji ədəbiyyatda təhsil böhranının mahiyyəti və dünya təhsil sisteminin inkişaf tepde.nsiyaları sxematik olaraq aşağıdakı kimi göstərilir: .. ' .
Bütün dünyada olduğu kimi, respublikamızın da təhsil sistemində müəyyən çatışmazlıqlar vardır. Bu, bir tərəfdən, qlobal təhsil böhranının təzahürüdür. Digər tərəfdən sosial- iqtisadi, ictimai-siyasi həyatın inkişafı ilə bağlı ziddiyyətlərin nəticəsidir. Üçüncü səbəb insanların şüurunun, adekvat davranışının, müstəqilliyin və demokratiyanın vüsətli inkişafından geri qalmasıdır. Lakin inkişafla bağlı ziddiyyətlərə baxmayaraq, respublikamızda təhsilin, xüsusən də ali təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsinə elmi və texniki innovasiyalar əsasında yenidən qurulmasına dövlət səviyyəsində qayğı göstərilir və bu istiqamətdə ciddi tədbirlər həyata keçirilir. Ali təhsil müəssisələrinə geniş özünüidarə imkanlarının verilməsi,
cJİi məktəbin dövlət təhsil siyasətinin reallaşdıniması pm- sesində daha fəal İştirakı, ali təhsil müəssisələrinə fəaliyyətlərinin bütün sferalarında daha geniş hüquqlar verilməsi, müəllim və tələbələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, ali təhsilin məzmununun dəyişdirilməsi, təhsilin sürətlə yeniləşən müstəqil və demokratik cəmiyyətimizin ideologiya və maraqlarına yönəlməsi, təhsilin paradiqmalannm dəyişməsi, təhsilin fəlsəfəsinə, insan və cəmiyyət haqqında elmlərə diqqətin artması, təhsilin menecment (inciliscə Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|