Fġqh təLĠMĠ
Yüklə 3,35 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SUALLAR: 1 . Xüms ilini gecikdirmək və ya qabağa çəkmək olarmı 2 . Bir kəsin xüms aid olan bir mülkü varsa (ev ya torpaq), onun
- 3 . Bir nəfərin xüms ilinin sonunda məsələn xümsünü verdiyi 111111 tümən artıq qalıb. Əgər o biri ildə onun miqdar 151111
- 4 . Ata-anası ilə yaşayan subay cavanlara xüms vermək vacibdirmi 5 . İnsan öz xümsünü hesablayıb sonra onu müctəhidə, ya onun
375 fiqh təlimi 3. Eyni və ya qiymətini ödəməkdə gecikməsi. Sahib pulun xümsünü həmin pulun eynindən və ya onun qiymətinin bərabərində ödəməkdə azaddır. Bir sözlə, əgər onun qiymətinin bəra- bərində pul vermək istəsə, gərək pulun xümsünü də versin, məsələn, bir kəsin xüms aid olan mülkü varsa ( ev və ya torpaq) və onun xüm- sünü illik gəlirdən versə, onda gəlirin də xümsünü verməsi vacibdir. 1 Diqqət: Qiyməti daim dəyiĢən sikkə Ģəklində olan qızılın xümsünü əgər on- ların öz qiyməti ilə vermək qəsdi olsa, bu günkü qiymətlə verməli- dir. 2 4. Gəlirin xərcinin kəsri. Gəlirdən mənfəət ələ gətirmək və iqtisadi fəaliyyətdə xərclənən hissə- yə o cümlədən gediĢ-gəliĢ xərcləri, dəyən ziyana ödənilən xərc, mağa- za kirayəsinə, dəllal və ya iĢçinin haqqına və s. kimi xərclənən hissə o ilin gəlirindən istisna olur və xümsü yoxdur. 3 5. Gəlir xümsünün məunəyə aid olmaması (illik xərc). Gəlirin xümsü məunəyə aid olmur, yəni ehtiyaclara və yaĢayıĢ ləvazi- matlarına il arasinda iĢlənən hissəyə xüms düĢmür və yalnız ilin so- nunda artıq qalan hissəyə xüms düĢür və hesablanmalıdır. 1 6. Həmin ilin gəlirindən ilin məunəsinin kəsri hər ilin məunəsi həmin ilin gəlirindən kəsr olur, əvvəlki və sonrakı illərin yox. Buna görə də 1 Şəri suallara cavab, 863, 141, 112 2 Şəri suallara cavab, 112 3 Şəri suallara cavab, 151 376 fiqh təlimi əgər bir ildə onun gəliri olmasa, o ilin məunəsini əvvəlki və sonrakı illərdən ələ gələn gəlirdən vermək olmaz. 2 2. BaĢqa malın olmamasına görə məunənin qazancdan sərf olunması- nın Ģərtlənməməsi Gəlirin məunəsini sərf etməkdə gəlirdən baĢqa pulun olması Ģərt deyil, əksinə əgər gəlirdən baĢqa xüms aid olmayan və ya xümsü ödənilən pul olarsa, gəlirdən məunəsini götürüb sərf edə bilər. Əgər ilin gəliri pulun beĢdə biri ilə müĢtərək Ģəkildə məunədə məsrəf olarsa, ilin so- nunda xümsün qalanını qeyri müxəmməs nisbətində ödəməlidir və ilin gəlirini sərf etdiyi beĢdə bir malın əvəzinə istisna etməyi caiz deyil. Məsələn, əgər xümsü verilmiĢ düyünü iĢlətsə, təzə düyüdən onun bə- rabərini xümsündən istisna edə bilməz, buna görə də təzə düyüdən öz ilinin məunəsinin etdiyi məsrəfə xüms düĢmür və xüms ilinin əvvəlinə ondan qalanına xüms düĢür. 3 8. Xüms ilinin olması Hər bir gəliri olan insanın - hətta az da olsa - istər subay olsun istər evli-xüms ili olması vacibdir və öz xüms ilini hesablamalıdır ki, ilin sonuna gəlirindən artıq qalan hissəyə xüms versin. Əlbəttə, xüms ili- nin əvvəlini və illik gəliri hesablamaq vacib deyil, xümsün miqdarını necə tanımaq yolunu bilməsi vacibdir və insan xümsünü ona aid oldu- ğunu bilir, amma miqdarını bilmirsə, onun miqdarını hesablamağı ba- carması vacibdir. Amma əgər onun qazancından bir Ģey qalmasa və 1 Şəri suallara cavab, 111, 116, 118 2 Şəri suallara cavab, 124, 121 3 Şəri suallara cavab, 164, 181, 1126, 1128 377 fiqh təlimi hamısını yaĢayıĢ məunəsinə sərf olunsa, xüms ona aid olmur və artıq onu hesablamaq lazım deyil. 1 Diqqət: Ər və arvad öz maaĢlarını müĢtərək Ģəkildə ev iĢləri üçün xərcləyir- lərsə, hər biri öz gəlirlərinin müstəqil xüms ili hesablamalı və hər biri öz maaĢlarının və illik gəlirlərinin xümsünü verməlidirlər. Həmçinin xüms ili olan evdar qadının əri öz pulunun xümsünü verməsindən baĢ- qa, onun da bəzən gəliri olarsa, əlinə ilk gəlir gələn günü xüms ilinin əvvəli qərar verməlidir və il uzunu (bir il müddətində) öz gəlirindən Ģəxsi xərclərə, məsələn ziyarət, hədiyyə və bu kimi Ģeylərə xərclədiyi- nə xüms düĢmür. Amma xüms ilinin əvvəlinə artıq qalan hissəyə xüms düĢür. 2 Ġnsan özü öz pulunun xümsünü hesablayıb vəliyyi əmrə (müctəhi- də) və ya1 onun nümayəndəsinə verə bilər. 1. Xüms ilinin əvvəlini təyin etmək. Xüms ilinin baĢlanğıcının mükəlləf tərəfindən təyin olmasına ehtiyac yoxdur (və baĢqa sözlə xüms ilinin əvvəlinin təyin olması mükəlləf tə- rəfindən aydın olsun). Bu iĢ illik gəlirin necə ələ gəlməsilə təyin olu- nur. Buna görə də xüms ilinin əvvəli, məsələn, fəhlə və iĢçilər kimi ilk gəliri əllərinə aldıqları gündəndir və tacir və mağaza sahiblərinin xüms ili isə al-ver etdikləri gündən, əkinçilərin xüms ili ilk məhsulu götürdükləri gündən hesablanır. 1 Şəri suallara cavab, 161, 114, 112 2 Şəri suallara cavab, 118, 111 378 fiqh təlimi Diqqət: Yuxarıda qeyd etdiyimz kimi maaĢ alanların xüms ili fəhlə, iĢçi və s. fərqli olaraq əməkhaqqı, ya maaĢ aldıqları gündür. 11. Xüms ilinin seçilməsində azad olmaq. Xüms ili həm qəməri, həm də Ģəmsi təqvimi ilə seçmək olar. Mükəlləf onu seçməkdə azaddır. SUALLAR: 1. Xüms ilini gecikdirmək və ya qabağa çəkmək olarmı? 2. Bir kəsin xüms aid olan bir mülkü varsa (ev ya torpaq), onun xümsünü illik gəlirdən verə bilərmi? Və ilin gəlirinin xümsünü də verməlidirmi? 3. Bir nəfərin xüms ilinin sonunda məsələn xümsünü verdiyi 111111 tümən artıq qalıb. Əgər o biri ildə onun miqdar 151111 manata ça-tarsa təzə ildə 51111-in xümsünü verməlidir. Yoxsa yenidən 151111-ninin xümsünü verəcək? 4. Ata-anası ilə yaşayan subay cavanlara xüms vermək vacibdirmi? 5. İnsan öz xümsünü hesablayıb sonra onu müctəhidə, ya onun vəkilinə verə bilərmi? 6. Xümsü ödəmək üçün ilin əvvəli necə təyin olur? Yüklə 3,35 Kb. Dostları ilə paylaş:
|