Gəncə Bölməsi
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Akif Bayramov
- Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri
Akif Bayramov 108 Mirzə Şəfi şeirdə məna çatışmazlığını bəzəkli sözlərlə əvəz etməzdi. O, sözü obrazlı, yerli-yerində işlətməyin ustası idi. Ustad seirini oxuyub bir an dayandı, qəlyanından dərin bir qulab vurub, şeirinə davam etdi: Ulduz işıqsız olunca, İşıq ulduzsuz olsun. Meyvə çiyidsiz olunca, Çiyid meyvəsiz olsun. Cibsiz pul olunca, Pul cibsiz olsun. Şərab şüşəsiz olunca, Şüşə şərabsız olsun. Mən ustadımın hörmətini qazanmaq üçün ingilis dilindən Azərbaycan dilinə tez-tez tərcümə edirdim. Bu bir növ mənim üçün məşqə çevrilmişdi. Tərcümə vaxtı dillərin estetik üstünlüklərinə nəzər yetirirdim. Biz bilirdik ki, Mirzə Şəfi şeirin səlisliyinə, formasına, xüsusən əslin itməməsinə çox fikir verirdi. O, şeiri xüsusi ifadə ilə oxuyurdu. Mən xarici dildən tərcümə etdiyim şeiri pis oxuyanda Mirzə Şəfinin acığı tuturdu. Çünki şeirin mənasını istənilən kimi nəzərə çatdıra bilmirdim. Bu vaxt Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri 109 mənə tərcümə etdiyim şeirlər barəsində öz məsləhətlərini verirdi. Bunu əyani olaraq göstərmək üçün mənim hikmətli şeir dəftərimdə Qərbi Avropa poeziyasından tərcümə etdiyim əsərlər haqqında Mirzə Şəfinin fikirlərini izah edək. Mənim Hötedən, Heynedən seçib tərcümə etdiyim şeirlər onun çox xoşuna gəlirdi. Xüsusən Hötenin şeirləri onu valeh edirdi. H.Heynenin “Elə bir ölkə bilirsənmi?” şeirinin sonluğu belədir: Mənim qəlbim elə bir dənizdir ki, Orada boran da var, dalğa da. Aşıb-daşmağına söz olmaz, Onun dərinliyində incilər yatar. Şillerin şeirlərinin gözəlliyi ilə onu tanış etmək çox çətin idi, çünki o bu dilin incəliklərinə bələd deyildi: “Əgər biz bu şeirləri dilin çətinliyi olan qızıl örtükdən təmizləsək, görərik ki, onların hər birində çox gözəl bir özək vardır”, deyə Mirzə öz fikrini bildirdi. Dillərdən çətinlik çəkəndə dostumuz L.Budaqov bizə kömək edirdi. O, gimnaziyada fars dili müəllimi idi, alman, ingilis, fransız dillərini gözəl bilirdi. O, bu dillərdəki nəğmələri Şərq donunda verməkdən xüsusi ləzzət alırdı. Bununla Akif Bayramov 110 mənə məlum oldu ki, xarici dili bilmədiyinə görə Mirzə Şəfi kimi nə qədər ağıllı adam başqa xalqların ədəbiyyatından zövq almaqdan kənarda qalır. Bir dəfə biz Heynenin bir şeirini tərcümə etməyi qərara aldıq. Heyne ulduzlar haqqında belə deyirdi: Ulduzlar min illərdir. Səpilib asimana, Bir sevda həsrətilə Baxarlar yana-yana. Gözəl bir dildə onlar Danışır milyon ildir. Heç dilçilər də bilmir Dilləri neçə dildir. Mən isə öyrənmişəm Onlaradır xitabım. Yarın ulduz camalı Əzəl gündən olubdur Dil öyrədən kitabım. L.Budaqov bu şeirin mənasını yaxşı başa düşmüşdü, lakin orijinaldakı “filosof” sözünü heç cür tərcümə edə bilmirdik, çünki bu sözün mənasını izah etmək üçün nə Azərbaycan, nə də fars dilində qarşılığını tapa bilirdik. Biz onu “dil bilir” kimi tərcümə etdik. Mirzə Şəfi bu dili bilməsə də, mən Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri 111 deyərdim ki, əsl dilbilən elə Mirzə Şəfidir. O, şeirin mənasını bizim tərcüməmizdən yaxşı başa düşmüşdü və belə deyirdi: “Özgələr ulduzların dilini özləri düşündükləri kimi, yaxşı başa düşürlər”. Tomas Morun, Corc Bayronun şərqiləri onun çox xoşuna gəlirdi. O bunları başa düşürdü. Volfun gözəl şeirləri onun qəlbini daha çox oxşayırdı. Mirzə Şəfi Azərbaycan və fars xəttat alimlərin yanında böyük hörmətə malik idi. Lakin, o Tiflisin “kübar cəmiyyət” ilə bir o qədər də tanış deyildi. Bu cəmiyyət əsasən rus zabitlərindən, gürcü, tatar knyazlarından ibarətdi. “Kübar cəmiyyət”də bur dəstə almanın, bir-iki fransızın və ispanın da adlarına rast gəlmək olardı… Bir gün mən xaricdən gələn dostlarımla ustadımın yaşadığı mənzilə gedib, ondan dərsi başqa günə keçirməyi xahiş etmək istədim. Biz Tiflisin yoxuşu ilə qalxaraq, balaca bir döngəyə çatdıq. Burada alçaq, uzun bir bina vardı. Binanın kiçik, bir az pərakəndə həyətinin dörd tərəfindən taxta daravazası vardı. Evin sol tərəfi ağaclıq idi. Mirzə Şəfi bu tərəfdə yaşayırdı. Biz həyətə yenicə girmişdik ki, böyük bir it hürərək üstümüzə cumdu. Qorxub dala çəkildik. Bir az keçmiş yoldaşlarımdan biri eybəcər səslər çıxararaq, itin üstünə yeridi. Biz Akif Bayramov 112 də onun ardınca itin üstünə atıldıq. İt qorxub yolumuzdan çəkildi. Və biz bir neçə addım atıb evin astanasına çatdıq, ustadımın qapısını döydük. Qapını arıq, cılız bir oğlan açdı və bizi evə dəvət etdi. İçəri keçib ayaqqabılarımızı çıxardıq. Burada içiçə açılan iki otaq vardı. Birincisi balaca və bər- bəzəksiz idi, o biri otaq nisbətən babatdı. Otaqlar ağardılmış, döşəmələrinə həsir salınmışdı. Divarlarda taxçalar vardı. Böyük otağın dal küncündə divar peçi görünürdü. Otaqlarda hər şey sadə və səliqə səhmanda idi. Biz içəri girəndə Mirzə Şəfi qırmızı mütəkkəyə söykənib qəlyan çəkirdi. Ustad qəlyanı yenicə doldurmuşdu. O bizi görcək sevindi, yerindən qalxıb öz dilində “xoş gəlmisiniz”, deyə bizi mehribanlıqla qarşıladı. Biz onu dövrəyə alıb, əyləşdik. Bir az keçmiş oğlan hərəmizə bir fincan qəhvə və qəlyan gətirdi. Qəhvədən içib, qəlyandan tüstülədərək əsl söhbətə keçdik. Mən ustadımın evindəki hər şeyə yaxından bələd olmaq arzusunda idim, lakin özümü saxlayırdım, qorxurdum ki, naşı hərəkətlərimlə ustadımın gözündən düşə biləm. Ona görə ehtiyat edirdim. Yanımdakı yoldaşlarımdan da xahiş etmişdim ki, özlərini layiqli aparsınlar. Söhbət ərəfəsində mən ustadıma, onun mənzilinə gələrkən çəkdiyimiz çətinliklər barədə dedim: Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|