110
Kəhrəba içində fosilləşmiş
35 milyon illik milçək.
Baltik dənizinin yaxınlığında
tağılmış bu fosil günümüzdə
yaşayan nümunəlirndən
fərqlənmir.
downloaded from KitabYurdu.org
Gerçək Təbiət Tarixi -II-
111
havaya görə dəyişir), yumurtlayaraq çoxalırlar, balalarını əmizdirmirlər və
bədənləri pulcuqlarla örtülüdür.
Görəsən, necə olub ki, bir sürünən bədən temperaturunu verməyə başlamış,
bu temperaturu tənzimləyən tərləmə mexanizmi əmələ gətirmiş, pulcuqlarını
tüklərlə dəyişdirmiş və süd ifraz etməyə başlamışdır? Təkamül nəzəriyyəsi
məməlilərin mənşəyinə dair açıqlama verməsi üçün, əvvəlcə, bu suallara
qənaətbəxş elmi cavablar tapmalıdırlar.
Lakin təkamülçü mənbələrə baxdıqda ya bu mövzuda səssizliyin hakim
olduğunu, ya da tamamilə fantastik və elmdənkənar ssenarilər danışıldığını
görürük. Bu ssenarilərdən biri belədir:
Soyuq bölgələrdə yaşayan bəzi sürünənlər bədənlərini isitmək üçün üsul
tapdılar… Pulcuqları getdikcə daha sivri şəkilə düşdü və nəticədə təkamül
yolu ilə tüklərə çevrildi. Bununla bərabər baş verən digər adaptasiya isə
tərləmənin inkişafı oldu. Bu, canlıya lazım gəldikdə suyun buxarlanması
sayəsində bədənini soyutma imkanı verirdi. Elə bu zaman gözlənilmədən
bəzi balalar qidalanmaq üçün analarının bədənində əmələ gələn təri
yalamağa başladılar. Bəzi tər vəziləri bu səbəbdən getdikcə daha çox ifrazata
başladı və bu ifrazat nəticədə südə çevrildi. Bu sayədə bu ilk məməlilərin
balaları həyata daha yaxşı başladılar.
148
Yuxarıdakı ssenari təxəyyül gücünün məhsulundan başqa bir şey deyiil. Çünki
bu danışılanların baş verdiyinə dair nə bir dəlil var, nə də belə bir şeyin baş
verməsi mümkündür. Bir canlının anasının bədənindəki təri “yalayaraq” süd
kimi olduqca keyfiyyətli, qidalandırıcı, dəyəri yaxşı nizamlanmış qidanı ortaya
çıxardığını irəli sürməsi olduqca ağlasığmaz iddiadır.
Bu cür ssenarilərin uydurulmasının səbəbi məməlilər və sürünənlər
arasında əslində keçilməz uçurumlar olmasıdır. Bu uçurumlara başqa bir misal
sürünənlərin və məməlilərin çənə quruluşlarıdır. Məməlilərdə alt çənədə
təkcə bir sümük var və dişlər bu sümüyün üzərində yerləşir. Sürünənlərdə
isə alt çənənin hər iki tərəfində üç dənə kiçik sümük var. Başqa əsas fərq
bütün məməlilərin orta qulaqlarında üç dənə sümük (zindan, üzəngi və çəkic
sümükləri) olmasıdır, bütün sürünənlərdə isə orta qulaqda bircə sümük var.
Təkamülçülər sürünən çənəsinin və sürünən qulağının mərhələli şəkildə
məməli çənəsinə və qulağına çevrildiyini iddia edirlər. Bu çevrilmənin hansı
mərhələlərlə baş verdiyi sualı isə cavabsızdır. Xüsusilə tək sümükdən ibarət
qulağın üç sümüklü formaya necə çevrilməsi və eşitmə hissinin bu
zaman necə
davam etdiyi əsla cavablana bilməyən sualdır.
Bütün bunlar sürünənlərin məməlilərə təkamüllə çevrildiyi fərziyyəsinin
heç bir elmi əsası olmadığını göstərir. Belə ki, sürünənlərlə məməliləri bir-
birilə əlaqələndirən bircə ara keçid forma fosili belə tapılmamışdır. Buna görə,
downloaded from KitabYurdu.org
HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ
112
Rocer Levin :
“ilk məməliyə keçid hələ də sirdir”, - demək məcburiyyətində
qalmışdır.
149
XX əsrin ən böyük təkamülçülərindən və neodarvinist nəzəriyyənin
banilərindən biri olan Corc Qeylord Simpson isə təkamül nəzəriyyəsi baxımından
çox təəccüblü olan bu həqiqəti belə ifadə edir:
Dünyadakı həyatın ən dolaşıq məsələsi Mezozoy dövrünün, yəni
sürünənlər dövrünün məməlilər dövrünə ani surətdə keçməsidir. Sanki
bütün baş rolunu çox sayda və növdə sürünənlərin oynadığı dramın
pərdəsi bir anda endirilmişdir. Pərdə yenidən açıldıqda isə bu dəfə baş
rolu məməlilərin oynadığı və sürünənlərin bir kənarda qaldığı tamamilə
yeni bir dövr başlamışdır. Üzə çıxan məməlilərin əvvəlki dövrə aid izləri
isə yoxdur.
150
Habelə ani surətdə üzə çıxan məməlilər bir-birlərindən çox fərqlidir. Yarasa,
at, siçan və balina kimi olduqca fərqli canlıların hamısı məməlidir və eyni geoloji
dövrdə üzə çıxmışdırlar. Bu canlıların aralarında təkamül əlaqəsi qurmaq ən
zəngin təxəyyül gücü üçün belə qeyri-mümkündür. Təkamülçü zooloq Erik
Lombard “Təkamül” (Evolution) adlı jurnalda belə yazır:
Məməlilər sinfi daxilində təkamül xarakterli qohumluq əlaqələri (filogenetik
əlaqələr) qurmaq üçün məlumat axtaranlar ümidsizliyə düşəcəklər.
151
Qısaca desək, məməlilərin mənşəyi digər canlı qruplarında olduğu kimi,
təkamül nəzəriyyəsi ilə heç cür açıqlana bilmir. Corc Qeylord Simpson bu
həqiqəti uzun illər əvvəl belə etiraf etmişdir:
Təbiət tarixi mu-
zeylərində nüma-
yiş etdirilən on
milyonlarla illik
məməli fosillləri
ilə
bu gün yaşa -
yan məməlilər
arasında heç bir
fərq yoxdur.
Bundan
başqa bu
fosillər yer üzü-
nün təbəqələrin-
də
əvvəlki növ-
lərlə aralarında
heç bir əlaqə ol-
madan bir anda
meydana çıxmış-
lar.
downloaded from KitabYurdu.org
Gerçək Təbiət Tarixi -II-
113
Bu, məməlilərin 32 fərqli dəstəsinin hamısına aiddir... Hər dəstənin məlum
olan ən qədim və ən ibtidai üzvü bu dəstəyə aid əsas xüsusiyyətlərin
hamısına malikdir və heç cür bir dəstədən digərinə doğru irəliləyən davamlı
inkişafa rast gəlinmir. Bir çox nümunədə fərq o qədər kəskin və boşluq o
qədər böyükdür ki, bütün dəstənin mənşəyi şübhəli və həddindən artıq
mübahisəlidir...
Ara keçid formaların bu sistemli yoxluğu sadəcə məməlilərə xas deyil və
paleontoloqların uzun zamandan bəri anladığı kimi, demək olar ki, universal
faktdır. Bu fakt onurğalı və ya onurğasız – bütün heyvan siniflərinə və bütün
dəstələrə aiddir. Açıq desək, eyni fakt bitkilərin fərqli kateqoriyalarına da
aid edilir.
152
Atın təkamülü əfsanəsi
Məməlilərin mənşəyi məsələsində mühüm yer tutan başlıq uzun zamandan
bər təkamülçü mənbələri baş tacına çevirdikləri “atın təkamülü” əfsanəsidir.
Bu, bir əfsanədir, çünki elmi kəşflərə deyil, təxəyyül gücünə əsaslanır.
“Atın təkamülü”nü xarakterizə etdiyi iddia edilən sxemlər yaxın dövrə qədər
təkamül nəzəriyyəsinə dəlil kimi göstərilən fosil sıralamalarının ən başında
gəlirdi. Lakin bu gün bir çox təkamülçü atın təkamülü ssenarisinin əsassızlığını
açıq şəkildə qəbul edir. 1980-ci ilin noyabrında Çikaqo Təbiət Tarixi Muzeyində
150 təkamülçünün iştirak etdiyi dörd gün davam edən və mərhələli təkamül
nəzəriyyəsinin problemlərinin müzakirə edildiyi bir toplantıda nitq söyləyən
təkamülçü Boys Rensberqer atın təkamülü ssenarisinin fosil qeydlərində heç bir
əsasının olmadığını və atın mərhələli təkamül keçirməsi kimi bir prosesin heç
baş vermədiyini belə izah etmişdir:
Təqribən 50 milyon il əvvəl yaşamış dörd dırnaqlı, tülkü böyüklüyündəki
canlılardan bu günün daha böyük tək dırnaqlı atına doğru ardıcıl mərhələli
dəyişiklik olduğunu irəli sürən məşhur atın təkamülü misalının əsassız
olduğu uzun zamandan bəri məlumdur. Mərhələli dəyişiklik əvəzinə hər
növün fosilləri tamamilə fərqli şəkildə üzə çıxır, dəyişmədən qalmışdır,
sonra da nəsli kəsilmişdir. Ara keçid formalar məlum deyil.
153
Rensberqer dürüst şəkildə atın təkamülü ssenarisindəki bu mühüm
müəmmanı dilə gətirərkən əslində bütün nəzəriyyənin fosil qeydlərindəki ən
böyük müəmmasını – “ara keçid formaları müəmmasını” gündəmə gətirmişdir.
Dr. Nayls Eldric atın təkamülü sxemi haqqında belə deyir:
Həyatın mənşəyi haqında hər biri bir-birindən fantastik bir sıra hekayə var.
Bunun ən məşhur nümunəsi isə bəlkə 50 il əvvəl uydurulmuş və hələ də
alt mərtəbədə duran atın təkamülü sərgisidir. Atın təkamülü yüzlərlə elmi
mənbə tərəfindən böyük həqiqət kimi təqdim edilmişdir. Ancaq indi bu
downloaded from KitabYurdu.org