Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 mənim işim hansısa bir dəyərə malikdir». Bu etiraf onun böyüklüyünə, dahiliyinə sübutdur. Axı dahilər bəzən özlərinə tənqidi yanaşmağı da bacarırlar. Sonrakı rəy bəlkə də Rodenin erkən işləri barədəki düşüncələri ilə bütünlüklə razılaşmaya bilər, çünki kifayət qədər maddi dəlil qalmamışdır ki, onları mühakimə etmək mümkün olsun. Təravətə malik olan bəzi ilkin sənət əsərləri sonrakı illərin kamil kompozisiyalarında yoxa çıxsa da, onun qədəm qoydugu improvizasiya yollarında bütünlüklə itmədi. İndiyədək daha mühüm olan odur ki, «Qırılmış burunlu adam» əsərində o, elə formanı nəzərdə tutur ki, onda heykəltəraşın dühası daha çox cəzbedici təsəlli tapır. Ruhi məna nüanslarına təslim olmaqda isə effektlər lap əvvəldən müəyyən dərəcədə şansa bolrcludur. Roden heç vaxt bu dərsi unutmadı və zaman-zaman onun xarakterindən gələn və özünün nəzərdə tutduğu səmərəlilik naminə, o, formanın fırlanmasından və ya hərəkətindən istifadə edirdi. Onun karyerası çox hallarda itirilmiş günahsızlıqdan bir yol, bir xilas axtarışı idi. Cəmiyyətlə əlaqədar problemlər və kəşflərə sönməyən həvəs Fransa-Prussiya müharibəsinin başlanması İkinci imperiyanın sonunu yetişdirdi. III Napoleonun Prussiya kralına ehtirama məhəl qoymayan məktubu kansler Otto fon Bismark tərəfindən ustalıqla müharibənin başlanması üçün istifadə edildi. Məktubun alman mətbuatında dərc edilməsi fransızları təhqir etdiyinə cörə, Bismarkın gözlədiyi kimi, fransızlar bundan hirslənib 15 iyul 1870 – ci ildə Prussiyaya myharibə elan etdilər. Prussiya ordusu Fransa ərazisinin içərilərinə girdi və əlli gündən də az müddətdə, sentyabrın 2- də Sedanda bütün fransız ordusunun və imperator III Napoleonun əsir düşməsi ilə fransızların məğlubiyyətinə və İkinci İmperiyanın məhvinə səbəb oldu. Müharibə digər həmvətənliləri kimi Rodenin həyatına da təbii olaraq öz zərbəsini vurdu. O, Milli Qvardiyanın 158-ci alayında xidmət edirdi. Alayın iki zabitinin terrakotadan büstlərini hazırladı. Lakin uzağı görə bilmədiyinə görə onu hərbi xidmətdən azad etdilər. Müharibə 1871-ci ildə Frankfurt sülh müqaviləsi ilə başa çatdıqdan sonra Rodeni Brüsselə öz köhnə ustası Karrye-Bellyozun yanına çağırdılar. Bütövlükdə o, Belçikada ömrünün altı illik bir müddətini keçirməli oldu. Əvvəlki dövrdə o, çox həyəcanlı günlər yaşadı, çünki o, Rozanı və kiçik oğlunu Parisdə qoyub, onları tərk etməyə məcbur olmuşdu. Roza Paris Kommunası bədbəxtliklərinin şahidi oldu. Bu vaxt Rodenin öz rəfiqəsinə olan ehtiraslı məktublarından görünür. Məsələn, bir məktubunda yazırdı: «Mən səni bütün ürəyimlə sevirəm». Onun Brüsseldəki işi Karrye-Bellyoza assistentlik etmək idi, o, bu paytaxt şəhərindəki Kommersiya Birjası binasının fasadı üçün bir sıra dekorativ bəzəklər düzəltmək sifarişini almışdı. Rodendən əlavə bu işin icra komandasına üç belçikalı da daxil idi. Gündüz işindən sonra o, axşamlarını kiçik ölçülü tunc qruplar düzəltməyə həsr edirdi, hamisi isə onları öz məhsulları kimi satırdı. 117 Rodenin istedadı o qədər böyük idi ki, ona özünün bütün vaxtını başqa daha nə iləsə məşğul olmağa sərf etməyə imkan verirdi. Bu kiçik tunc əsərlərin Karrye- Bellyozun öz adı altında satması hamisi ilə onun sözləşməsinə gətirib çıxardı. Rozaya yazdığı məktubda da şikayətlənirdi: «İndi mən səpinə malik deyiləm. Buradakı bir kimyaçı və öz kolleqalarımdan biri mənə kömək etdilər. Onlarsız mən nə olacağını təsəvvür edə bilməzdim. Mən səndən xahiş edirəm ki, yazdığım məktubu mənim şalvarıma girov qoyasan. Belə bir asan yolla pul qazanmaq olardı». Kommunanın məğlubiyyətindən sonra Karrye-Bellyozun Parisə qayıtması ilə Rodenin fərdi vəziyyəti yaxşılaşdı. O, bir belçikalı ilə birlikdə studiya açdı və bir il sonra, 1873-cü ilin fevralında hər iki heykəltaraş on iki illiyə kontrakt imzaladılar. Bu müqavilənin şərtlərinə görə hər biri öz əsərlərini öz doğma ölkələrinə çatdırmaq üçün imzalayacaqdı. Bu müqavilə 1877-ci ilin avqustuna qədər quvvədə qaldı. Müqavilənin vaxtından əvvəl öz qüvvəsini itirməsinin səbəbi, belçikalılar üçün Rodenin yaratdığı sənət əsərlərinin partnyoru Jozef van Rasburq tərəfindən imzalanması oldu, çünki bu, razılaşdırılmış şərtin pozulması idi. Bu dövrdə o, Antverpen şəhərində burqomistirə qoyulacaq heykəl də daxil olmaqla, başqa işlərini başa çatdırdı. Həmin sifarişi varlı gəmi sahibi vermişdi, onun özü də həvəskar heykəltəraş idi. Abidə Roden və van Rasburq tərəfindən yaradılsa da, ona Roden öz imzasını qoymuşdu. Abidənin üslub xarakterini təhlil edən bir məqalədə onun Mikelancelonun yaradıcılığı ilə əlaqəsinin olduğu göstərilirdi və Kanzas-Siti şəhərinin Nelson qalereyası üçün düzəldilmiş bir oturmuş adam heykəlinin mumdan olan eskizi də həmçinin oxşar müşahidəyə məruz qalmışdı. Həmin əsər əvvəlcədən «Mütəfəkkir» heykəlinin eskizi kimi nəzərdə tutulmuşdu və çox güman ki, abidə üçün hazırlıq işi idi. Rodenin özü də Mikelancelonun əsərinə öz yaratdığının oxşarlığından «heyrətə gəlmişdi», baxmayaraq ki, açıq şəkildə bəyan edirdi ki, heç də onu «ağlında tutmamışdı». Ümumiyyətlə, Rodenin həmin dövrdəki heykəltəraşlığı Böyük Üslubda olan tipik qarışıqlıqdan ibarət idi və onlar çox saydakı Avropa binalarında həmin vaxt tapılan dekorasiyalar ilə paralellik təşkil edə bilərdi. Onlar həmçinin fransız ənənəsində idilər. 1872-ci ildən onun vəziyyəti xeyli yaxşılaşdığından Rozanı Brüsselə gəlməyə dəvət etdi və onlar bu şəhərdə bir yerdə yaşamağa başladılar. Onların birgə xoşbəxtliklərindən biri sayılan həmin dövr ərzində Roden yenidən rəngkarlıqla məşğul olmağa başladı. O, muzeydəki köhnə ustaların, xüsusən də məşhur flamand rəssamı Paul Rubensin əsərlərindən öz yaddaşına uyğun olaraq bir sıra kopiyalar çəkdi və ən azı iyirmi dörddən ibarət peyzaj seriyasını yaratdı. Bu əsərlərdə təbiətin öyrənilməsi Kamill Koro və Barbizon ustalarının üslublarına yaxın idi. Bu onun Roza ilə birlikdə Suaqne meşəsində gəzintilərinin nəticəsi idi. Bu ekskursiyaları Avstriya şairi Rayner Mariya Rilke gözəl təsvir edir: «Suaqnenin böyük fıstıq ağacları, uzun, gözəl yollar, onlardan başlayıb, düzənliklərdən əsənə qovuşan külək, yaxşı kiçik mehmanxanalardakı onlar üçün bayrama çevrilən istirahət və qida, çünki onların hamısı olduqca sadə idi (əsasın, şəraba batırılan çörəkdən ibarət idi, «bir batırma» idi), bu, onun təəssürat Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|