Fərhad məMMƏdov tahiRƏ allahyarova

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
150
Dövlət strukturlarına və nazirliklərə dövlət siyasətinin bu və ya digər 
sahələrinin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə verilmiş tövsiyələr aşağıdakılardır:
-   Gənclər siyasəti konsepsiyası;
-   Gənclər siyasəti sahəsində ixtisasartırma və yenidənhazırlanma kursu;
-   “Gənclər evi” layihəsi.
Mərkəzin 5 il ərzində gördüyü işlərə gəldikdə isə:
Həyata keçirilmiş tədqiqat layihələrinin sayı - 12;
Elmi konfranslarin sayı - 2; 
Çap edilmiş hesabatların, məqalələrin, kitabların sayı - 24; 
Dövlət strukturlarına və nazirliklərə dövlət siyasətinin bu və ya digər 
sahələrin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə verilmiş tövsiyələrin sayı - 4-dür.
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin  
Əmək və Sosial Problemlər üzrə Elmi-Tədqiqat və Tədris Mərkəzi
Mərkəz 1997-ci ildə yaradılmış və qeydiyyatdan keçmişdir. Rəhbəri texnika 
elmləri doktoru, professor Məsumə Məmmədovadır. 
Mərkəzdə Azərbaycan  Respublikasında  əhalinin  sosial  müdafiəsi  sahəsində 
dövlət  siyasətinin  elmi-metodoloji  əsaslarının  işlənilməsinə  xidmət  edən 
əməyin iqtisadiyyatı, sosial-əmək münasibətləri, əmək bazarı, məşğulluq, sosial 
müavinətlər, demoqrafiya və s. istiqamətlərdə fundamental və tətbiqi tədqiqatlar 
həyata keçirilir. Mərkəz, eyni zamanda sosial müdafiə orqanlarında informasiya-
kommunikasiya  texnologiyalarının  tətbiqi,  Nazirliyin    struktur  bölmələrində 
çalışan mütəxəssislərin ixtisasının artırılması və yenidən hazırlanmasının təşkili, 
doktorantura  və  dissertantura  vasitəsilə  əmək  və  sosial  məsələlər  sahəsində 
yüksəkixtisaslı kadrların hazırlanması məsələləri ilə də məşğul olur.
 Mərkəz Bakı şəhəri, S.Bəhlulzadə küçəsi 44 ünvanında yerləşir. .Daimi işləyən 
əməkdaşlarının sayı 54-dür. Onlardan 23 nəfəri elmi işçidir.  Mərkəzdə 3 nəfər 
elmlər doktoru, 9 nəfər fəlsəfə doktoru fəaliyyət göstərir. Mərkəzdə həmçinin İT 
sahəsi üzrə də yüksəkixtisaslı mütəxəssislər çalışırlar.  
Mərkəzdə 8 şöbə fəaliyyət göstərir. Bunlardan 5-i bilavasitə elmi tədqiqat işləri 
ilə məşğul olur: Əmək bazarı və məşğulluq problemləri şöbəsi, Həyat səviyyəsi və 
sosial müavinətlər şöbəsi, Demoqrafiya və əhali sakinliyi şöbəsi, Əmək haqqı və 
əmək münasibətləri şöbəsi, Əmək şəraiti və əməyin mühafizəsi şöbəsi.

---

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
151
Bundan  başqa,  2  şöbə  (Sosial  sahənin  proqram  təminatı  və  Proqram 
vasitələrinin  tətbiqi  və  texniki  xidmət  şöbələri)  informasiya  texnologiyalarının 
tətbiqi ilə, Kadr hazırlığı və ixtisasartırma kursunun təşkili şöbəsi isə Nazirliyin 
struktur  bölmələrinin  kadrları  üçün  ixtisasartırma  kurslarının  təşkili  ilə  məşğul 
olur.
Mərkəzin nəzdində 2006-cı ilin aprel ayından Əhali və Demoqrafiya üzrə Təlim 
və Tədqiqat Mərkəzi (ƏDTTM) fəaliyyət göstərir. Əhali sakinliyinin inkişafı və 
demoqrafiya məsələləri üzrə elmi tədqiqatların və praktiki işlərin yerinə yetirilməsi, 
o cümlədən ölkənin demoqrafik vəziyyətinin yaxından öyrənilməsi məqsədi ilə 
əhali arasında demoqrafiya və əhali sakinliyi üzrə doğum və reproduktiv sağlamlıq, 
ailə və nikah, uşaq ölümü, gender və s. aspektlərdə sosioloji sorğuların keçirilməsi 
və monitorinqin aparılması ƏDTTM-in əsas fəaliyyət istiqamətlərindəndir.
Mərkəz Türkiyə Respublikası, MDB ölkələri, o cümlədən Rusiya Federasiyası, 
Qazaxıstan,  Özbəkistan,  Ukrayna,  Gürcüstan  respublikalarının  əmək  və  sosial 
problemlərlə  məşğul  olan  elmi-tədqiqat  təşkilatları  ilə  yaradıcılıq  əlaqələri 
yaratmışdır. 
Bundan  əlavə,  Mərkəz  BMT  Əhali  Fondu,  TACIS,  Avropa  Təhsil  Fondu, 
Dünya  Bankı,  BƏT  və  digər  beynəlxalq  təşkilatlarla  əməkdaşlıq  edir.  Büdcə 
hesabına il ərzində 6 nəfərin xarici səfərlərə göndərilməsinə imkan var.
Mərkəzin əməkdaşları aşağıdakı istiqamətlər üzrə elmi-tədqiqat işləri yerinə 
yetirirlər:   
•  yoxsulluq problemləri və ünvanlı sosial yardım; 
•  əhalinin həyat səviyyəsi;
•  gəlirlərin qiymətləndirilməsi və əhalinin həyat keyfiyyəti;
•  demoqrafiya və əhali sakinliyi sahəsində araşdırmalar və proqnozlar;
•  əhalinin miqrasiyası, o cümlədən əmək miqrasiyası;
•  əmək bazarı, məşğulluq və işsizlik problemləri;
•  əməyin ödənilməsinin və əmək münasibətlərinin nəzəri və praktiki problemləri;
•  əməyin mühafizəsi və əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması məsələləri.
2003-2010-cu illərdə 35 tədqiqat işi həyata keçirilmişdir. 
Mərkəzin əməkdaşları tərəfindən 12 beynəlxalq və respublika səviyyəli elmi-
praktiki  konfrans  keçirilmiş  və  konfransların  materialları  çap  edilmişdir.  Eyni 
zamanda,  Mərkəzdə  mütəmadi  olaraq  müxtəlif  aktual  sosial  problemlərə  həsr 
olunmuş elmi-metodiki seminarlar keçirilir. 
Bəzi  konfransların  mövzuları:  “Azərbaycanda  bazar  münasibətlərinə  keçid 
şəraitində  sosial  islahatlar”;  “Sosial  islahatlar  və  cəmiyyət”;  “Sosial-iqtisadi 
inkişaf  və  demoqrafik  proseslər”;  “Azərbaycanda  əhalinin  sosial  müdafiəsi 
problemləri”; “Qloballaşmanın milli əmək bazarlarının formalaşmasına təsiri və 

---

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
152
məşğulluq problemləri”; “Əmək bazarı və kadr hazırlığı problemləri”; “Müasir 
mərhələdə  Azərbaycanda  demoqrafik  inkişafın,  məşğulluq  və  işsizliyin  sosial-
iqtisadi problemləri”;  “Ailə problemləri – sosial-demoqrafik aspektlər”; “Совре-
менные проблемы социально-экономического развития и информационных 
технологий”.
Əmək və sosial problemlər sahəsində son 10 ildə 360-dan çox məqalə və 10-
dan  artıq  kitab  nəşr  edilmişdir.  “Əmək  və  sosial  problemlər”  adlı  elmi  əsərlər 
toplusunun 10 sayı çapdan çıxmışdır. Toplu Nazirliyin prioritet fəaliyyət sahələrinə 
və aidiyyəti Dövlət Proqramlarına uyğun tərtib edilir və hər biri müvafiq təklif və 
tövsiyələrlə yekunlaşır. Məsələn, 2006-2010-cu illərdə 25 hesabat hazırlanmış və 
98 tövsiyə verilmişdir
Mərkəzin 5 il ərzində həyata keçirdiyi elmi-tədqiqat işlərinin sayı 25, layihələrin 
sayı 8, konfransların sayı 4-dür. Çap edilmiş hesabatların, məqalələrin, kitabların 
sayı 250-dən  çoxdur. Dövlət strukturlarına və nazirliklərə dövlət siyasətinin bu və 
ya digər sahələrin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə verilmiş tövsiyələrin sayı 98 -dir.
AMEA –nın Rəyasət Heyətinin nəzdində 
Elmi İnnovasiyalar Mərkəzi (EİM)
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 22 avqust 2008-ci il tarixli 197 
№-li  qərarına  müvafiq  olaraq  AMEA-nın  Elmi-Tədqiqat  Təcrübi-Konstruktor 
İşlərinin  və  Müdafiə  Olunmuş  Dissertasiyaların  Dövlət  Qeydiyyatı  Mərkəzinin 
adı  dəyişdirilərək  Elmi  İnnovasiyalar  Mərkəzi  (EİM)  adlandırılmışdır.Elmi 
İnnovasiyalar Mərkəzinin (EİM) Baş Direktoru  Fərman Qasımovdur.
Elmi  İnnovasiyalar  Mərkəzinin  (EİM)  fəaliyyətinin  məqsədi  respublikada 
elmi-tədqiqat  işlərinin  təhlili,  elmtutumlu  sahələrin  inkişafı  ilə  bağlı  qabaqcıl 
texnologiya və innovasiyaların toplanılması və məlumat bazasının yaradılmasıdır.
EİM-in əsas vəzifələri:
-   Dünya iqtisadi təsərrüfatının qloballaşma prosesində baş verən dəyişiklikləri 
tədqiq edən yeni elmi sahə olan innovatikanın respublikada yayılması;
-   Elmtutumlu sahələrin inkişafı ilə bağlı xarici ölkələrin qabaqcıl texnologiya və 
innovasiyalarının öyrənilməsi;
-   Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA), nazirliklərin, komitələrin, 
konsernlərin,  şirkətlərin  müstəqil  balansda  olan  təşkilatları,  idarələri,  ali 

---