M I l L i k I t a b X a n a
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «ATƏT-in fəaliyyət göstərən sədrinin bəyanatı: Hamınız bilirsiniz ki, son iki ildə Dağhq Qarabağ münaqişəsinin həll
- Təəssüf edirəm ki, tərəflərin tənzimləmə prinsiplərinə dair fikirlərini bir-birinə yaxınlaşdırmaq üçün Minsk konfransı həmsədrlərinin səyləri uğursuz olub.
- Dağlıq Qarabağ və onun bütün əhalisinin təminatlı təhlükəsizliyi. Təəssüf edirəm ki, Ermənistan bunu qəbul edə bilmədi.
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 362
nüfuzunun saxlanması və mövqeyinin möhkəmlənməsi naminə belə qərar qəbul etdi. Bu onun möhkəm iradəsindən və inamından irəli gəlirdi. Dekabrın 1-də, zirvə görüşü işə başlamamışdan əvvəl, dekabrın 2-də, 3- də bir çox görüşlər keçirdi. Eyni zamanda sammit işinə başlayandan sonra hətta tənəffüslər zamanı, Portuqaliya prezidentinin, baş nazirinin təşkil etdikləri qəbullar zamanı dövlət və hökumət başçıları ilə fərdi görüşlər keçirir, danışıqlar apanr, Azərbaycanın mövqeyini izah edirdi. Bu, çox-saylı görüşlərlə yanaşı, həmin məsələləri müzakirə etmək və müəyyən dəstək almaq üçün bir neçə dövlət və hökumət başçıları ilə, xarici işlər nazirləri ilə xüsusi, ayrıca və müstəqil görüşlər keçirirdi. «ABŞ-ın vitse-prezidenti Albert Qor ilə, Rusiyanın baş naziri, bu ölkənin nümayəndə heyətinin başçısı Viktor Çernomırdinlə, Türkiyənin prezidenti Süleyman Dəmirəllə, Finlandiyanm prezidenti Marti Ahtisaari ilə, Ukraynanın prezidenti Leonid Kuçma ilə, Portuqaliyanın baş naziri Antonio Qutyerreslə, İsrailin baş naziri Netanyahu ilə, Qazaxıstanın prezidenti Nursultan Nazarbayevlə, Gürcüstanın prezidenti Şevardnadze ilə, ATƏT-in hazırkı sədri, İsveçrənin xarici işlər naziri Flavio Kotti ilə bir neçə dəfə, Ermənistanın prezidenti Ter-Petrosyanla, Rusiyanın xarici işlər naziri Yevgeni Primakovla, Almaniyanın xarici işlər naziri Klaus Kinkellə, Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Malkolm Rifkindlə, Fransanın xarici işlər naziri Erve de Şarettlə, ABŞ dövlət katibinin müavini xanım Linn Devislə xüsusi görüşlər keçirdim, müzakirələr apardım, mövqelərimizi izah etməyə çalışdım». 1
Heydər Əliyev dekabrın 2-də Levon Ter-Petrosyanla da görüşür, ətraflı danışıqlar apardı. Ona başa salmaq istəyirdi ki, 20-ci paraqrafa veto qoyması düzgün deyil, bu paraqrafın qəbul olunması gələcək danışıqlara xeyli kömək edə bilər. Ancaq böhtançı danışıqlarla о öz dediyinin üstündə durmuşdu. Razılıq əldə edilmirdi. Lissabon zirvə görüşündə Azərbaycan Respublikası Prezidenti olduqca məzmunlu, inandırıcı, ətraflı nitq söylədi. Onun nitqi sərt qoyulmuşdu və bütün reallıqları açıb göstərirdi. Dərin məzmunlu nitqində Ermənista-
1
Lissabon sammiti, Bakı, 1996, səh. 49-110 M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 363
Azərbaycan torpaqlarını işqal etdiyini, onun işqalçı olduğunu açıqladı. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll edilməsində qeyri-konstruktiv mövqe tutduğunu, Ermənistanın Dağlıq Qarabağı müstəqil dövlət etmək məqsədini göstərib, Azərbaycanın bunların heç biri ilə razılaşmayacağını bəyan etdi. Nitqin ikinci hissəsində H.Əliyev problemin sülh yolu ilə həll edilməsində özünün əsaslandırılmış fikirlərini irəli sürdü. Həm də Ermənistan rəhbərlərinə, xalqına müraciətlə bildirdi ki, səkkiz il davam edən münaqişə indiyə kimi onlara bir şey verməyib və verməyəcəkdir. Sülh danışıqları aparmaq lazımdır. Eyni zamanda Dağlıq Qarabağ ətrafında danışıqlar üçün prinsiplərini də irəli sürdü. 1
onun inandırma qabiliyyətinin nəticəsi olaraq sammitdə iştirak edən 54 dövlətdən 53 dövlət Ermənistanm mövqeyini pislədi. ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri Heydər Əliyevin razılığı ilə 53 dövlət adından bəyanat verməli oldu. Həmin üç prinsip də bəyanatda öz əksini tapmışdı. Həmin bəyanatın mətni belə idi:
1
M İ L L İ K İ T A B X A N A ____________________________________ 364
-
təhlükəsizliyi. Təəssüf edirəm ki, Ermənistan bunu qəbul edə bilmədi. Bu prinsiplər bütün digər iştirakçı dövlətlər tərəfindən dəstəklənir. Bu bəyanat Lissabon sammitinin sənədlərinə daxil olacaq». 1 Lissabon sammitinin mühüm nəticələri və əhəmiyyəti vardır. О Azərbaycanın mövqeyini, ədalətli tələblərini, haqq işini bütün dünyaya çatdırdı. Lissabon sammitinin iştirakçıları, 53 dövlətin rəhbərləri Prezidentimiz Heydər Əliyevi müdafiə edib dəstəklədi. O, sammitdən qayıtdıqdan sonra respublika ictimaiyyəti nümayəndələri ilə görüşdə bu faktı qeyd edirdi: «mən sammitin ümumi sənədinə «veto» qoyandan sonra mənimlə aparılan danışıqlarda heç bir nümayəndə heyəti, heç bir dövlət başçısı buna görə mənə irad tutmadı. Hər bir kəs bildirdi ki, mənim bu addımım əsaslıdır, buna hüququm var. Nəinki hüququm var, əsasım da var. Yəni, doğrudan da, bu prinsiplər ümumi sənəddə olmalıdır». Lissabon sammitinin daha bir müsbət nəticəsi ondan ibarət idi ki, həmin günlər bütün dünya ictimaiyyəti, dünyanın bütün informasiya orqanlarının diqqəti ora cəlb olunmuşdu. Onların bu prosesi izləməsi məsələnin həlli yollarını dərindən araşdırması və öyrənməsi nəticəsində Azərbaycanın haqlı olmasını yəqin etdilər. Azərbaycan nümayəndəliyi Prezidentimiz Heydər Əliyevin başçılığı altında Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin mahiyyətini həm zirvə görüşünün iştirakçılarına, həm də bütün dünya ictimaiyyətinə çatdırdı. 1999-cu il noyabrın 18-də İstanbulda ATƏT-in zirvə görüşü keçirildi. Bu, Heydər Əliyevin Azərbaycanı təmsil etdiyi üçüncü, Azərbaycanın iştirak etdiyi dördüncü zirvə görüşü idi. Azərbaycan Respublikası Prezidenti noyabrın 18-də zirvə görüşündə söylədiyi nitqində ATƏT-in və onun üzvü olan dövlət və hökumət başçılarının diqqətini Azərbaycanın düşdüyü aşağıda göstərilən ağır vəziyyətə yönəltdi. Bildirdi ki, altı ildən çox bir müddətdə suveren Azərbaycanın ərazisinin beşdə bir hissəsi erməni silahlı qüvvələrinin işğalı altında qalmışdır, Ermənistan tərəfindən həyata
1
Heydər Əliyev. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün, haqq işinin dünya miqyasında dəstəklənməsi yolunda uğurlu addım, diplomatiyamızın mühüm nailiyyəti. -«Azərbaycan» qəzeti, 7 dekabr 1996-cı il
Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|