Microsoft Word cap 6 02 2012. doc
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aydın Dadaşov
- Rejissorluğun üslub problemləri
Aydın Dadaşov 176 canlı varlıqdır, istəsəniz o sizi sevəcəkdir, siz də onu” 154 , “Rejissor lazımi məqamda, lazımi yerdən, lazımi zərbəni vurmağı bacarmalıdır” 155 prinsipi əsas götürüldü. Reper- tuar seçimində “tikinti materialı” sayılan aktyorlarının in- tellekt, plastika imkanlarını nəzərə alan Cənnət Səlimova- nın tamaşalarında təkcə məkan deyil zaman həllini də ta- pan, dördüncü divara yönələn qeyri standart mizanlar ta- maşaçı diqqətini cəlb etmədən, əksər hallarda özünün ob- razlı kompozisiya həllini də tapdı. Məhz yaranmasında və peşəkar status qazanmasında misilsiz əməyi olan Cənnət Səlimovanın fədakarlıq hesa- bına yaratdığı Kamera Teatrının səhnə, dekor, geyim, əl- bəsə məhdudiyyəti, bütün yaradıcı qüvvənin aktyorlara sə- fərbər olmasına təkan verməklə yüksək bədii ifa mədəniy- yəti əldə olundu. Hər pyesin strukturundakı personajların bəzən hətta cinsi fərq belə nəzərə alınmadan dəyişkən me- xanizmlə bütün aktyorlara həvalə olunması ampula anlayışını dağıtdı. Yəni zahiri əlamətindən asılı olmayaraq daxili qüvvəsini cəmləyə bilən hər bir aktyor oynadığı rolu personaj, tipaj, obraz və bəzən hətta pyesin diktəsi səviy- yəsində xarakter səviyyəsinə qaldıra bildi. Bu isə son nəti- cədə peşəkar rejissor əlində mum kimi istənilən şəkilə dü- şə bilən aktyor tipinin təzahürünə şərait yaratdı. Nəticədə isə tədris tamaşalarından sıyrılmaqla püxtələşən Kamera Teatrı ictimai fikrə təsir əmsalı qazanmaqla, bütöv bir nəs- lin xatirəsində yaşayacaq mədəniyyət hadisəsinə çevrildi. Yeri gəlmişkən Bakı Kamera Teatrında da, baş rol- ları bacarıqla oynamaqla özlərini “balina aktyor” hesab edən Elvin Mirzəyev, Nigar Həsənzadə, Toğrul Rzayev, 154 Л.А.Додин. Путешествие без конца. С-П., 2009. с.20. 155 Yenə orada. s.341. Rejissorluğun üslub problemləri 177 Ülviyyə Abdullayeva, İmaməddin Həsənov kimi, istedad- larını hədsiz dəyərləndirməklə səhnə sənətinin əsas prin- sipindən uzaqlaşanlar tapılsa da, Cənnət Səlimova onları daha yeni bir teatr açmağa həvəsləndirərək teatrdan uzaq- laşdıra bildi. Bu aktyorların “Yaranış” adlı yeni teatr aç- maq istəkləri hələ də reallaşa bilmədiyindən, sonradan rejissor təhsili alaraq, Musiqili Komediya Teatrında “Ar- şın mal alan” operettasına quruluş verən Elvin Mirzəyev istisna olmaqla digərlərinin sənətdən uzaqlaşmaları təəs- süf doğurur. Bakı Kamera Teatrının səhnəsində isə Mirzə Fətəli Axundovun “Sərgüzəşti - vəziri - xani Lənkəran”, “Heka- yəti - müsyö Jordan həkimi – nəbatat və dərviş Məstəli şah”, “Hekayəti xırs quldurbasan” komediyalarına quruluş verməklə Cənnət Səlimova dramaturgiyamızın banisinin pyeslərinin gündəmdə qalmasına şərait yaratmaqla milli mədəniyyət strategiyasına birbaşa xidmət göstərdi. Maraqlıdır ki, məsələn müxtəlif səhnələrdə də qoyulmaqla artıq əlli ildir ki, sanki azyaşlı uşaqlarla birlikdə Cənnət xanımı da müşayiət edən “Ulu qurbağa balası” nağıl tamaşası təbliğat naminə deyil əmtəəyə çevrilməklə teatrın maddi vəziyyətini nizamlamaq üçün şəhərimizin əksər uşaq baxçalarında da göstərildi. Bununla belə mövcud oldu- ğu ərəfədə bu teatrın tamaşalarını təhlil edən məqalələrin dərc olunmaması diqqətdən yayınmadı. ADMİU-nun Sənətşünaslıq fakültəsinin “Ədəbi yara- dıcılıq” ixtisasının bir neçə tələbəsinin, ilk qələm təcrübəsi olub, ötən əsrin otuzuncu illərinin Staxanov hərəkatından doğan monoloji oçerklərindən ibarət “Çələngin yeddi çiçəyi” kitabçasına xeyirxahlıqla yazdığı “Ümidlərlə doğan günəş” adlı ön sözündə: “Bakı Kamera Teatrının gənc, ancaq teatr ictimaiyyətində kifayət qədər tanınan, sevilən, ehtiramı yüksək tutulan kollektivi ətirli və təravətli dağ çiçəklərindən hörülmüş çələngi xatırladır. Öz hüsnü, öz səmimiyyəti və öz Aydın Dadaşov 178 sənət nəğməsi, öz sənət yanğısı, öz yaradıcılıq ehtirası olan Kamera Teatrı görkəmli rejissor Cənnət xanım Səlimovanın ehtiraslı səhnə mədəniyyətindən doğulub” 156 qənaətini bil- dirən professor İlham Rəhimlinin timsalında teatrşünaslığın sənət sevgisini səciyyələndirir. Bütövlükdə isə Kamera Teat- rının tamaşaları nədənsə teatrımızın konseptual problemlə- rini sistemli araşdıran teatrşünaslığımızın diqqətindən daim kənarda qaldığından, sonrakı nəsil tədqiqatçıları üçün də, el- mi-nəzəri baza yaranmadı. Gənc Tamaşaçılar Teatrına birləşdirilməklə (“Gənclər” teatrı ilə birgə), qloballaşmanın “tərəqqi mərkəzləşməyə möhtacdır” prinsipini yerinə yetirsə də, müstəqil fəaliyyət dövrünü başa vuran bu sənət ocağı, M.Şəhriyar, İ.Əbilov klublarındakı məhrumiyyətlərdən xilas olsa da, yeni təmir- dən çıxan bina, maddi-texniki imkanlar qazansa da, özü- nün yaradıcılıq laboratoriyasını, tamaşaçı zümrəsini və üslunu itirdi. 156 İ.Ə.Rəhimli. Ümidlərlə doğan günəş. Çələngin yeddi çiçəyi. k. B., 2003. c.3. Rejissorluğun üslub problemləri 179 AZßRBAYCAN DÞVLßT MUSÈQÈLÈ KOMEDÈYA TEATRINDA CßNNßT SßLÈMOVANIN TAMAØALARI -cı ildən davamlı olaraq Rusiyaya qast- rol səfərlərinə gələn, “Gözəl mavi Dü- nayda”, “Vyana meşəsinin nağılı” valsları elitar çevrədə dillər əzbəri olan, 1870-ci ildə Bostonda min nəfərlik orkestri idarə etməklə rekord qazanan, “Yarasa”, “Qaraçı baron” operettaları (italyanca kiçik opera) ilə skripkaçı, dirijop, bəstəkar İohan Ştrausun (oğul) bu janrın əsasını qoydu. Onun davamçıları Frans Leqarın, İmre Kalmanın, Jak Offenbaxın hesabına əyalət təfəkkürünü önə çəkən sentimental məzmuna, xalq musiqisinə, folklora söykənən bu janr dünya şöhrəti qazandı. Azərbaycanda Zülfüqar bəyin “Əlli yaşında cavan”(1909), “Evli ikən subay”(1911), Üzeyir bəyin “O olmasın, bu olsun” (1911), “Arşın mal alan”(1913) əsərləri ilə intişar tapan operetta- janrı musiqi mədəniyyətimizin tərkib hissəsinə çevrildi. V.Zeydmanın, V.Şebalinin, N.Rakovun, Q.Qarayevin tələbəsi olmuş, “D.Şostakoviçin “Səkkizinci simfoniya” əsərinin partitura- sına: “Fitri istedadının parlayacağına inandığım əziz Rauf Hacıyevə ən xoş arzularla” cümləsini yazıb bağışladığı” 157 yazdığı doqquz operettadan beşinin – “Romeo mənim qon- 157 A.Ə.Dadaşov. Teatr – kino problemləri. B., 2008. c.153. 1856 Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|