Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Müşriklərin arasında qalıb‐yaşayan hər bir müsəlmandan uzağam” hədisi
181 xaraq ondan (borcdan) bir şey әskiltmәsin. Әgәr borclu ağılsız vә zәifdirsә (qoca vә ya uşaqdırsa), yaxud söylәmәyә qadir de- yilsә, o zaman gәrәk onun (әvәzinә) vәkili әdalәtlә deyib (bor- cu) yazdırsın. Öz adamlarınızdan iki kişini dә şahid tutun! Әgәr iki kişi olmazsa, razı olduğunuz bir kişi ilә iki qadının şә- hadәti kifayәtdir. Әgәr (qadınlardan) biri (şәhadәti) unudarsa, o birisi onun yadına salsın. Şahidlәr (bu işә) dәvәt olunduqları zaman boyun qaçırmasınlar. Az vә ya çox olmasına baxmaya- raq, borcu öz vaxtına qәdәr (nә müddәtә verilmiş olduğunu) yazmağa әrinmәyin! Sizin bu işiniz Allah yanında daha әdalәtli, şahidlik üçün daha düzgün vә şübhәyә düşmәmәyiniz üçün haqqa daha yaxındır. Lakin aranızda hәmişә dövr edәn aşkar (nağd) ticarәt zamanı onu yazmamağınız sizin üçün günah de- yildir. (Hәr halda) alış-veriş etdiyiniz vaxt şahid tutun! Ancaq katibә vә şahidә zәrәr yetirilmәsin. Әgәr zәrәr yetirsәniz, әlbәt- tә, bu sizin üçün pis işdir. Allahdan qorxun! Allah (ehtiyacınız olan şeylәri) sizә öyrәdir. Allah bütün işlәri bilәndir!” (әl-Bә- qәrә, 282). “Siz dünyanıza daha yaxşı bәlәdsiniz” hәdisindәki mәğ- zin nәdәn ibarәt olduğunu hәdisin deyilmә sәbәbi bizlәrә başa salır, – bu, xurma ağaclarının tozlandırılması hekayәsidir. Belә ki, Peyğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) şәxsi fikrinә әsaslanaraq Mәdinә әhlinә xurmaları tozlandırmamağı tövsiyә etmişdi. Peyğәmbәr әkin-biçin adamı deyildi vә әkinçi- liyin yayılmadığı yerdә – Mәkkәdә böyüyüb boya-başa çatmış- dı. Әnsar müsәlmanları da Peyğәmbәrin tövsiyәsini vәhyin göstәrişi, ya da dini göstәriş hesab etmiş, xurmaları tozlandır- mamışdılar. Nәticәdә, xurma ağacları bar gәtirmәmişdi. Bun- dan xәbәr tutan Peyğәmbәr demişdi: “Mәn elә zәnn etdim ki, (belә daha yaxşı olar). Elә isә mәni zәnnimә görә mәzәmmәtlә- mәyin... Siz dünyanıza daha yaxşı bәlәdsiniz!” 182 Bu, hәdisin deyilmәsinә sәbәb olan hadisәdir 1 . “Müşriklərin arasında qalıb‐yaşayan hər bir müsəlmandan uzağam” hədisi Hәdislәrin birindә Peyğәmbәr belә deyib: “Mәn müşrik- lәrin arasında qalıb-yaşayan hәr bir müsәlmandan uzağam. Çünki onlar bir-birlәrinin alovunu görmәzlәr! ” 2 Ola bilsin ki, bәzilәri bu hәdisdәn qeyri-müsәlman ölkә- lәrindә qalıb-yaşamağın, ümumiyyәtlә haram olmağı hökmünü çıxarsınlar. Özü dә dünyanın böyük bir kәnd halına düşdüyü bir zamanda! Elә bir zamanda ki, hәmin ölkәlәrdә tәhsil almaq, müalicә olunmaq, işlәmәk, ticarәtlә mәşğul olmaq, zülm әlin- dәn qaçıb mühacirәt hәyatı keçirmәk ... vüsәt kәsb edib. Böyük alim Rәşid Rzaya görә, hәdis Mәkkәdәki müsәl- manların müşriklәrin yanından ayrılıb Peyğәmbәrә (Ona Al- lahın xeyir-duası vә salamı olsun!) kömәk mәqsәdilә hicrәt et- mәlәrinin zәruriliyi baxımından deyilib. Hәdisi “Sünәn” kitab- larının müәlliflәri rәvayәt etmişlәr. Әbu Davud hәdisi Cәrir ibn Abdullaha istinadәn nәql edib. Ancaq bildirib ki, bir qrup ravi Cәririn adını çәkmәmişlәr, yәni, hәdisi birbaşa Peyğәmbәrdәn rәvayәt etmişlәr. İmam Nә- sai dә bu fikri bölüşür. Tirmizi hәdisin birbaşa Peyğәmbәrdәn rәvayәt edildiyini bildirmiş, istinadı vә sәhihliyini tәsdiq- lәyәrәk demişdir: “Bu, daha sәhihdir”. Tirmiziyә görә, Buxari hәdisi sәhih bilәrәk birbaşa Peyğәmbәrdәn rәvayәt etsә dә, onu 1 Әtraflı mәlumat üçün bax: Yusif әl-Qәrdavi. Sünnә – bilik vә mәdәniyyәtin mәnbәyi kimi, Qahirә: “Dar әş-Şüruq” nәşriyyatı. “Bir-birinin alovunu görmәmәk” dedikdә bir-birindәn xәbәr almamaq, bir- birinә kömәk göstәrmәmәk nәzәrdә tutulur – tərcüməçinin qeydi. 2 Әbu Davud. Sünәn, “Cihad” fәsli, hәdis № 1645; Tirmizi. Sünәn, “Siyәr” fәsli , hәdis № 1604. 183 “Came әs-Sәhih” kitabına daxil etmәyib. Çünki bu hәdis onun qoyduğu sәhihlik şәrtlәrinә cavab vermir. Peyğәmbәrdәn birbaşa rәvayәt edilmiş (mürsəl) hәdislә- rin dәlil olub-olmamağı barәdә üsul alimlәri ixtilafa düşmüşlәr. İndi isә hәdisin tam mәtninә nәzәr salaq: “Peyğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) Xәs`әm әrazisinә bir dәstә döyüşçü göndәrmişdi. Yerli әhalinin bir hissәsi müsәlman idi. Ancaq bunu nәzәrә almayan dәstә üzvlәri onları dәrhal qәtlә yetirdilәr. Peyğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) bundan xәbәr tutan kimi әmr etdi ki, öldürülәnlәr üçün yarı qanbahası ödәsinlәr. Daha sonra de- di: “Mәn müşriklәrin arasında qalıb-yaşayan hәr bir müsәlman- dan uzağam.” “Nә üçün, ey Allahın rәsulu?” – deyә sual etdi- lәr. Peyğәmbәr dә belә cavab verdi: “Çünki onlar bir-birlәrinin alovunu görmәzlәr!” Yәni, onlar bir-birlәrinin alovunu görәcәk dәrәcәdә nә qonşuluq edәr, nә dә bir-birinә yaxın olarlar. Bu, onların bir-bi- rindәn uzaqlığını ifadә edәn sözdür. Öldürülәnlәr müsәlman idi. Ancaq Peyğәmbәr (Ona Al- lahın xeyir-duası vә salamı olsun!) onlar üçün yarı qanbahası verilmәsini әmr etmişdi. Çünki onlar Allaha vә peyğәmbәrinә qarşı vuruşan müşriklәrin arasında qalıb-yaşadıqları üçün özlә- ri özlәrini mәhv etmiş, bununla da özlәrinә çatacaq qanbaha- sının yarısından mәhrum edilmişdilәr 1 . Zәrurәt olmadan müşriklәrin, kafirlәrin arasında yaşa- mağa Quranda da qәti etiraz vardır. Mәsәlәn, Allah tәala belә insanlar haqda buyurur: “İman gәtirib hicrәt edәnlәr, Allah yolunda malları vә canları ilә cihad edәnlәr (mühacirlәr) vә (Peyğәmbәrlә mühacir- 1 Bu haqda İmam Xәttabi yazır: “Onlar kafirlәrin arasında qalıb yaşadıqları üçün evlәrini öz әllәri ilә başlarına yıxmış oldular. Onların bu xәtası baş- qalarını da xәtaya saldı. Yәni, cinayәtә ortaq oldular. Bu sәbәbdәn onlara yarı qanbahası verilib”. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|