Gistologiya, stitologiya va

- endoplazmatik to‘r 
(endoplazmatik retikulum). Uning 
donador (DET, membranasiga ribosomalar bogMangan) va silliq 
(SET, silliq membranasida ribosomalar yo‘q) turlari ajratiladi. 
DET oqsil sintezi va sintezlangan oqsilning modifikatsiyasi 
kechadigan asosiy jo y hisoblanadi. SET esa fosfolipidlar, 
steroidlar va glikogen sintezida, hamda mushaklarda Sa2+ 
ionlarining almashinuvida ishtirok etadi;
- Golji kompleksi (apparati) 
- yassi sisternalar, vezikulalar 
va vakuollardan iborat. Unda oqsil va lipidlarni hujayra ichiga 
yoki hujayradan tashqariga transport qilish uchun tayyorlash, 
saralash va qadoqlash jarayonlari kechadi;
53

---

- lizosoinalar 
- membrana oqsillari va gidrolitik fermentlar 
yordamida ekzogen ili endogen moddalaming hujayra ichida 
parchalanib, hazm boMishini ta'm inlaydi;
- peroksisomalar 
- mayda organellalar bo‘lib, 
H
2
O
2 
ajralishida va parchalanishida, yog‘ kislotalarni parchalashda, 
hamda o ‘t kislotalari va xolesterin sintezida ishtirok etadi; 
Yuqorida 
keltirilgan 
organellalar 
klassik 
membranali
organellalarga
kiradi. Mitoxondriyalardan tashqari ularning bari 
hujayra vakuolyar sistemasiga birlashtiriladi.
Hujayra biologiyasining oxirgi o ‘n yilliklarda qo‘lga kiritgan 
yutuqlari hujayraning membranali tuzilmalarini yanada chuqurroq 
o ‘rganishga imkon berdi. U yoki bu vakuolyar membran 
tuzilmalar haqida yangi dalillar paydo bo‘ldi. Garchan bu 
tuzilmalar kelib chiqishi, tuziiishi 
va funksiyasiga k o ‘ra 
plazmolemma 
va 
klassik 
membranali 
organellalar 
bilan 
chambarchas b o g iiq bo‘lsada, ko‘p hollarda ularga hujayraning 
mustaqil strukturalari deb qaraladi: