Tapşırıq 1. “
Qarşıda bizi daha uca bilik zirvələri gözləyir” cümləsi bu qaydada izah olu nur:
Orta məktəbi bitirəndən sonra ali məktəbə daxil olub biliklərimizi daha da genişləndirər və
müəyyən bir sənət sahibi olarıq.
Tapşırıq 5. Bu tip tapşırıqlar şagirdlərin həm şüurlu oxusunu, həm də şifahi nitqini yoxla-
maq məqsədilə verilib:
1. ..., çünki onlar öz bilikləri hesabına hər bir işin öhdəsindən gəlirlər.
2. ...., çünki o öz biliyini başqalarına öyrədir.
3. ...., çünki qazandığımız biliklər həyatda bizə hər zaman lazım olur.
Tapşırıq 6. “C” variantındakı atalar sözü seçilir. Həmin atalar sözünü necə başa düşdükləri
soruşulur.
Sinifdə elə uşaqlar olur ki, onlar bilmədiklərini soruşmağa çəkinirlər. Müəllim bu-
rada elə mühit yaratmalıdır ki, sinifdəki utancaq, öz fikrini deməyə çəkinən şagirdlər bu
kompleksdən azad olsunlar.
Müəllim Məhəmməd peyğəmbərin
“Uşaqlıqda qazanılmış bilik daşa həkk olunmuş
yazıdır” kəlamını səsləndirir və şagirdlərə bu kəlamı öz sözləri ilə izah etməyi tapşırır. İzah-
dan sonra müəllim Məhəmməd peyğəmbərin elmlə bağlı başqa kəlamlarını səsləndirə bilər
(kompüterdə yazılıb slaydlarla nümayiş etdirilə də bilər):
Beşikdən qəbir evinədək elm öyrənin.
Hər kim mənə bir hərf öyrətsə, mən ona qul olaram.
Elm dünyanın uzaq ölkəsində olsa da, ona yiyələnmək üçün
yola çıxmaq dan çəkinməyin.
Elm öyrənin, çünki elm sahibi yaxşını pisdən seçməyi bacarır.
Bir
ölkədə zəlzələ olsa, ölkənin bir guşəsi xaraba qalar. Elmsiz isə bütün ölkə
xaraba olar.
Nəticə:
Həyatda məqsədə nail olmaq üçün biliyə yiyələnmək vacibdir. Bu işdə müəllimin
rolu böyükdür.
Tətbiqetmə.
İş dəftərinin 6-cı səhifəsindəki mövzu ilə bağlı tapşırıqlar yerinə yetirilir.
1-ci tapşırıqda çərçivədə verilən sözlər qruplaşdırılaraq bir məna qrupuna aid edilir. Məktəb
–
müəllim, sinif, dərs; bayram –
gül-çiçək, hədiyyə, fişəng;
idman –
top, futbol, hakim; kitab
–
səhifə, mətn, şəkil.
DİL QAYDALARI
Şagirdlərin 1-ci sinifdə əldə etdikləri bilik və bacarıqları yoxlamaq məqsədilə (
diaqnos-
tik qiymətləndirmə) müəllim aşağıdakı sualları verir:
– Əlifbada neçə hərf vardır?
– Səs və hərf nədir?
– Əlifbamızda hansı hərf iki səsi ifadə edir?
Tapşırıq 7. Şəkil adlarına görə ən az səsin “top”da, ən çox səsin isə “karandaş”da olduğu
qeyd edilir.
Nəzəri material (səh. 12) əsasında səs və hərfin fərqi izah olunur.
Motivasiya._Şəkillər_verilir._Uşaqlar_şəkilləri_əvvəlcə_adlandırır,_sonra_lövhədə_yazırlar._Köməkçi_sual'>Motivasiya.
Şəkillər verilir. Uşaqlar şəkilləri əvvəlcə adlandırır, sonra lövhədə yazırlar.
Köməkçi sual: –
Sözü deməklə yazmaq arasında hansı fərq var?
Tədqiqat sualı:
–
Yazılmış və deyilmiş söz nəyin hesabına yaranır?
Tədqiqatın aparılması.
Lövhədən
şar, tar, qaz və
qız şəkilləri çəkilmiş bir plakat asılır.
Şagirdlər şəkillərin adlarını şəklin altında yazırlar. Onları
əvvəlcə səs və hərf tərkibinə,
sonra mənalarına görə fərqləndirirlər.
n
n
n
n
n
Dərslərin planlaşdırılması
Ы бюлмя
36
Çap üçün deyil
Qruplarla iş.
I qrup.
İzahı verilmiş sözləri tapın, bu sözlərdə hansı hərfin fərqləndiyini göstərin.
Süd verən iri ev heyvanı (inək). Parça növü (ipək).
Zərb musiqi aləti (nağara). Ayının yuvası, evi (mağara).
Ata-ananın qızı (bacı). Tüstünün çıxması üçün damda olan xüsusi yer (baca).
II qrup.
Cümlələrdəki səhvi düzəldin.
1. Anam qoz ləpəsindən pahlava pişirdi.
2. Şir yırtıcı heyvadır.
3. Çəpərin dibinə çoxlu daş yıxılmışdı.
III qrup. “
Da” və
“şa” hecalarına bir samit artırmaqla mümkün qədər çox söz düzəldin.
IV qrup.
Ortaya sait artırmaqla mümkün qədər çox söz düzəldin.
Q...ş (qaş, qoş, qış, quş)
N...r (nar, nər, nur)
Alınan sözlərin mənalarını deyin.
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.
Qrupların təqdimatı dinlənilir və müzakirə
olunur.
Dərsliklə iş. 12-ci səhifədəki nəzəri material mənimsədilir. Dərsliyin 12-ci səhi fə -
sindəki 8-12-ci tapşırıqlar yerinə yetirilir.
Tapşırıq 9.
Zənbil sözü ilə yaxınmənalı söz
səbət (“b” hərfi),
peşə sözü ilə yaxınmənalı isə
sənət (“n” hərfi) sözüdür.
Tapşırıq 10.
Gün, şən, həyat və
boy sözlərində yalnız bir hərfi dəyişməklə yeni sözlər
yaradılır.
Gün – gül, gen və s.
Şən – mən, dən, sən, şər və s.
Həyat – həyət
Boy – toy, soy, qoy, bəy və s.
Tapşırıq 12
. Aşağıdakı sözlər alınır:
ər, sər, əsər, kəsər
at, yat, oyat
ək, lək, ələk, bələk
Nəticə:
Sözlər səslərin birləşməsindən yaranır.
Səslər deyilir və eşidilir, hərflər isə yazılır
və görünür. Bəzən sözdə yalnız bir səsi dəyişməklə yeni söz düzəltmək olur.
Tətbiqetmə.
İş dəftərinin 6-cı səhifəsindəki dil qaydaları ilə bağlı tapşırıqlar yerinə ye-
tirilir.
Ev tapşırığı:
– Elmə aid atalar sözü öyrənin. Elə üç söz yazın ki, bir hərfini dəyişməklə
yeni sözlər yaransın.
Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır.
Dərslərin planlaşdırılması
ДЯЙЯРЛЯРИМИЗ
37
Çap üçün deyil
Dərs 2. BAYRAQLAR (4 saat)
Motivasiya.
Müəllim müxtəlif dövlətlərə məxsus bayraq şəkilləri nümayiş etdirir.
Köməkçi sual: –
Sizcə, bu bayraqlar bir-birindən nə ilə fərqlənir?
Rəng və simvollardakı fərqlər araşdırılır.
“Bayraqlar haqqında nə bilirsiniz?” sualı ilə beyin həmləsi keçirilir. Lövhədə BİBÖ
cədvəlinin sadələşdirilmiş variantı çəkilir (dərslik, səh. 14). Şagirdlərin bayraq haqqında
bildikləri və bilmək istədikləri lövhədə qeyd olunur (4-cü tapşırıq).
Tədqiqat sualı:
–
Sizcə, bayraq nə üçün lazımdır?
Tədqiqatın aparılması.
Qruplarla iş. Şagirdlər verilmiş suallar əsasında
öz fikirlərini iş
vərəqlərində qeyd edirlər.
I qrup. Nə üçün bayraqlar bir-birindən fərqlənir?
II qrup. İdmanda bayraq nə üçün lazımdır?
III qrup. Ordu üçün bayraq nədir?
IV qrup. Ağ bayraq nəyin rəmzidir?
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.
Təqdimatlar dinlənilir və müzakirə olunur.
Dərsliklə iş. Dərsliyin 13-cü səhifəsindəki mətn oxunur.
Liman və
dorağacı sözlərinin mənası
açıqlanır.
Suallar:
– Əvvəllər bayraqdan hansı məqsədlə istifadə edirdilər?
– Ağ bayraq nəyə işarədir və nə zaman qaldırılır?
– Bayraqdar kimdir? Nə üçün bayraqdarı qoruyurdular?
Müəllim bu zaman şagirdlərin diqqətini mətnə çəkilmiş illüstrasiyaya yönəldir və onu şərh
etməyi tapşırır. (Bayraqdar yaralanıb, digər əsgər bayrağı qorumağa çalışır.)
Dərsliyin 13-14-cü səhifələrindəki 1-5-ci tapşırıqlar yerinə yetirilir.
Tapşırıq 2. Yaxınmənalı və əksmənalı sözlər tapılır və cədvəldə yer ləş di rilir.
qədim – köhnə – yeni
əvvəl – qabaq – sonra
cəsur – qoçaq – tənbəl
qaldırmaq – yüksəltmək – endirmək
Tapşırıq 5.
1-ci bayraq Kanadaya, 2-ci bayraq dəniz quldurlarına, 3-cü bayraq Ya po ni -
yaya, 4-cü bayraq Türkiyəyə məxsusdur.
Nəticə:
Hər bir müstəqil dövlətin öz rəmzləri var. Onlardan biri də bayraqdır.
Məzmun standartları
Təlim məqsədləri
1.2.1. Müşahidə etdikləri, eşitdikləri və
oxuduqları haqqında danışır.
Qazandığı bilikləri əvvəl bildikləri ilə müqa yisə
edərək araşdırdığı məlumat ları nəql edir.
2.1.4. Yaxınmənalı və əksmənalı söz lərdən
nit qində istifadə edir.
Mətndə rast gəldiyi yeni sözlərin mənasını
izah edir, onların yaxınmənalı və əksmənalı
qarşılığını müəyyən edir.
2.2.1. Müvafiq
mətnləri müəyyən olun muş
tə ləb lərə uyğun sürətli, düzgün, şüurlu, ifa -
dəli oxu yur.
Düzgün səs tonu seçməklə mətni orfoepik
normalara uyğun oxuyur.
2.2.4. Mətndəki əsas fikrə münasi bə tini
bildirir.
Mətnin məzmununu təşkil edən əsas faktları
seçir və münasibət bildirir.
4.1.3. Rast gəldiyi yeni sözlərin yazılış və
tələffüz qaydalarını müəyyənləşdirmək
üçün lüğətdən istifadə edir.
İmla mətnindəki deyilişi və yazılışı
fərq lə nən
sözlərin düzgün yazılışını lüğətin köməyi ilə
müəyyənləşdirir.
Dərslərin planlaşdırılması
Ы бюлмя
38
Çap üçün deyil
