Gülşən Orucova, Nərminə Qaragözova, Rafiq İsmayılov, Zahid Xəlilov

çətin ki digər şagirddə stimul yaratsın. Bu cür müqayisə onu hətta tədris prosesindən
uzaqlaşdıra bilər, çünki o, təbiətən “qabiliyyətli olmadığı” barədə yanlış nəticələrə
gələ bilər.
Qiymətləndirmə müəllim və şagirdlərin birgə fəaliyyəti kimi baş verməlidir. Yəni
dərs prosesində verilən sual və tapşırıqlar şagirdləri öz bilik, bacarıq və vərdişlərini
nümayiş etdirməyə sövq etməlidir. Şagirdlərin bu fəaliyyəti müəllim tərəfindən mü şa -
hidə edilir, biliyin inkişaf tempi haqqında mühakimələr yürüdülür. Bu (cari) qiy -
mətləndirmə gündəlik tədris prosesinin ayrılmaz hissəsidir.
Qiymətləndirmə müəllimdən xüsusi peşəkarlıq tələb edir. Bu peşəkarlığın əsas
göstəriciləri aşağıdakılardır:
– qiymətləndirmənin planlaşdırılması;
– öyrənmə prosesinin müşahidəsi;
– qiymətləndirmənin nəticələrinin təhlili;
– şagirdlərin özünüqiymətləndirməyə həvəsləndirilməsi.
Qiymətləndirmə şagirdin “özünüqiymətləndirmə” bacarığını formalaşdırmalıdır
ki, bu da onlarda dərrakəni və “özünüidarə” xüsusiyyətlərini inkişaf etdirir. Şagirdlərə
aşılanmalıdır ki, qiymətləndirmə müvəffəqiyyətdən başgicəllənmə və ya pessimizmə
qapılma üçün deyil, təhsildə növbəti addımlarını müəyyənləşdirə bilmək üçün aparılır.
Qiymətləndirmə bütün şagirdlərə ən yüksək nəticəyə nail olmaq cəhdlərindən heç
vaxt imtina etməmək üçün stimul verməlidir. O, təhsil fəaliyyətinin bütün sahələrində
şagirdlərin öyrənmə imkanlarının genişləndirilməsi üçün istifadə edilməlidir.
Dərslikdə və iş dəftərində hər bir mövzu, bölmə və ümumi kurs üzrə şagirdlərin
qiymətləndirilməsi üçün kifayət qədər material verilmişdir.
***
Növbəti səhifələrdə müxtəlif qiymətləndirmə cədvəlləri verilmişdir. Nəzərə almaq
lazımdır ki, bu cədvəllər nümunə xarakteri daşıyır. Müəllimlər buradakı meyarları və
qiymətləndirmə şkalalarını dəyişməklə özlərinə uyğun cədvəllər yarada bilərlər.
Bundan əlavə, vəsaitdə hər bölmənin sonunda şagirdlərin qiymətləndirilməsi və
vəsaitin sonunda yekun qiymətləndirmə üçün cədvəllər verilmişdir.
Hər bir dərs üzrə qiymətləndirmə dərslərin icmalında verilir. Bu qiymətləndirmə,
əsasən, şagirdlərin sinifdəki fəallığına, keçilən mövzunu nə dərəcədə mənimsə -
diklərinə görə müşahidə yolu ilə aparılır. Bundan əlavə, dərslik və iş dəftərində
verilmiş tapşırıq və testlərdən də istifadə olunur.
27
Qiymətləndirmə
təhlil
proqnozlaşdırma
=
+
Çap üçün deyil

---

ŞAGİRD FƏALLIĞININ MÜŞAHİDƏ YOLU İLƏ 
QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ CƏDVƏLİ
Qeyd.  Bu cədvəl tədris prosesinin müxtəlif mərhələlərində şagirdlərin fəallıq
səviyyəsini müşahidə etmək məqsədi ilə hazırlanmışdır. 
Şagirdin adı, soyadı _______________________________________________
Tarix: _________________
Müəllimin əlavə qeydləri ___________________________________________
___________________________________________________________________
__________________________________________________________________
28
GİRİŞ
Gözlənilən nailiyyətlər
Bəli
Qismən
Xeyr
Sinifdə fəallıq
Məlumat mübadiləsində iştirak edir.
Tədqiqat sualı ilə bağlı nəticə çıxara bilir.
Beyin həmləsində fikirlər söyləyir.
Cütlərlə işdə fəaldır.
Kiçik qrupla işdə fəaldır.
Dinləmə
Diqqətlə dinləyir.
Dinlədiyini anlayır.
Dinlədiyini ifadə edə bilir.
Danışma
Danışmaqdan çəkinmir.
Öz fikrini şifahi şəkildə ifadə edə bilir.
Oxu
Səlis və sürətli oxuyur.
Oxuduğunu anlayır.
Bilmədiyi sözləri qeyd edir və soruşur.
Oxuduğu mətnin əsas ideyasını müəyyən edir.
Yazı
Hüsnxət normalarına uyğun yazır.
Dinlədiyini olduğu kimi yazıya köçürə bilir.
Öz fikrini şifahi şəkildə ifadə edə bilir.
Dil qaydaları
Dil qaydalarını yaxşı mənimsəyir.
Öyrəndiyi qaydaları yazılı və şifahi nitqinə 
tətbiq edə bilir.
Çap üçün deyil

---

ÖZÜNÜQİYMƏTLƏNDİRMƏ CƏDVƏLİ
Qeyd. Bu cədvəl şagirdlərin özünüqiymətləndirməsi üçün hazırlanmışdır.
Şagirdin adı, soyadı _______________________________________________
Tarix: _________________
29
Gözlənilən nailiyyətlər
Bəli
Qismən
Xeyr
Dinləmə
Dinləyəndə fikrimi cəmləyə bilirəm.
Dinlədiklərimi fikrimdə canlandırıram.
Dinlədiklərimi həyatda gördüyüm və eşitdiyim hadisələrlə
bağlayıram.
Dinlədiyimi başa düşməyəndə sual verirəm.
Dinlədiyimə öz münasibətimi bildirirəm.
Danışma
Gördüyüm və eşitdiyim hadisələri danışa bilirəm.
Duyğularımı və düşüncələrimi ifadə edə bilirəm.
Danışarkən mənə qulaq asanları müşahidə edirəm.
Danışarkən jestlərdən istifadə edirəm.
Oxu
Çətinlik çəkmədən, səlis və anlaşıqlı oxuyuram.
Sinifdənxaric əsərlər oxuyuram.
Başa düşə-düşə oxuyuram.
Oxuduğum mətnin əsas ideyasını müəyyənləşdirirəm.
Tanış olmayan sözə rast gələndə onun mənasını
soruşuram və ya lüğətdə axtarıram.
Yazı
Sözləri və cümlələri hüsnxət normalarına uyğun yazıram.
Deyilişi və yazılışı fərqlənən sözləri düzgün yazıram.
Hadisələri başvermə sırasına görə yazıram.
Düşündüklərimi yazıda ifadə edirəm.
Dil qaydaları
Dil qaydalarını başa düşürəm və yadda saxlamağa
çalışıram.
Yazanda və danışanda öyrəndiyim dil qaydalarına riayət
etməyə çalışıram.
Çap üçün deyil

---

Aşağıda dərslərin yekununda şagirdlərin analitik və holistik qiymətləndirilməsi
üçün cədvəl nümunələri verilmişdir. Müəllimlər bu nümunələrdən istifadə edərək
dərsin məzmununa uyğun öz cədvəllərini tərtib edə bilərlər. 
ANALİTİK QİYMƏTLƏNDİRMƏ
1. Nümunə: OXU
HOLİSTİK QİYMƏTLƏNDİRMƏ
2. Nümunə: YAZI
30
GİRİŞ
Aspektlər
I səviyyə
II səviyyə
III səviyyə
IV səviyyə
Oxuyub_anlayır'>Oxuyur
Düzgün oxuyur.
Səlis oxuyur.
İfadəli oxuyur.
Sürətli və ifadəli
oxuyur.
Oxuyub 
anlayır
Mətndə bura xıl mış
söz və cüm  lə ləri
təyin edir.
Mətnlə illüstra -
siya arasındakı
uy ğunsuzluğu
müəyyən edir.
Qeyri-ardıcıl
verilmiş mətnin
ardıcıllığını
müəyyən edir.
Verilmiş atalar
sözlərindən mət -
nin məzmununa
uyğun olanını
seçir.
Oxuyub
anladı ğını
ifadə edir
Mətnin hissələrini
adlandırır.
Mətnin planını
qurub danışır.
Mətndəki əsas
fikri atalar sözü
ilə ifadə edir.
Mətni müəyyən
məqamdan baş -
layaraq öz təxəy -
yülünə uyğun
da vam etdirir. 
Səviyyələr
Bacarıqlar
I
səviyyə
Sözləri  hüsnxət normalarına uyğun yazır.
II
səviyyə
l
Mətnin verilmiş illüstrasiyaya aid olan hissəsini seçib üzündən köçürür.
l
Qeyri-ardıcıl verilmiş mətnin ardıcıllığını bərpa edib üzündən köçürür.
III
səviyyə
Dinlədiyi mətni və ya əzbərdən bildiyi nəzm nümunəsini orfoqrafik nor-
malara uyğun yazır.
IV
səviyyə
l
Müşahidə və təəssüratları əsasında kiçikhəcmli inşa yazır.
l
Əsər qəhrəmanına məktub yazır.
l
Əsərin qısa məzmununu öz sözləri ilə yazır, obrazlara və hadisələrə öz
münasibətini yazılı şəkildə ifadə edir.
Çap üçün deyil

---