Gülşən Orucova, Nərminə Qaragözova, Rafiq İsmayılov, Zahid Xəlilov

Kişinin sevinci
4. 
Dostun təklifi
5. Heyrətlənmiş kişi
6. Allaha şükür edən kəndli
7. Təsirləndirici səhnə
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.
Şagirdlər plan üzrə mətnin məzmununu nəql edirlər. Suallar:
– Mətndən əksmənalı sözləri tapın (varlı – yoxsul, altında – üstündə).
– “Zarafat dostluğun qayçısıdır” atalar sözünü necə başa düşürsünüz?
– Ədibin dostunun zarafatını dəyişməsini necə qiymətləndirirsiniz?
– “Yataq xəstəsi olmaq” nə deməkdir?
1-ci tapşırıq yerinə yetirilir. Mətndəki əsas fikir müəyyən olunur.
2-ci tapşırığa əsasən, mətnin planındakı çatışmayan cümlələr müəyyən olunur: 
3. Ədib dostuna dedi ki, yoxsulun başmaqlarının hər birinə bir manat qoysun.
5. Bu səhnənin təsirindən cavan oğlanın gözləri yaşardı.
Müzakirə. 4-cü tapşırıq yerinə yetirilir. “Kimlərlə zarafat etmək olar?”, “Zarafatı hər yerdə
etmək olarmı?” suallarını verməklə müzakirənin mövzu dairəsi genişləndirilir.
Rollu oyun keçirilir. Şagirdlərə aparıcı, varlı gənc, məşhur ədib, kasıb kəndli təsvir olu-
 nan və ya adları yazılan kartlar paylanılır. Bu oyun butun siniflə aparılır. Şagirdlər rollarına
uyğun hərə öz yerini alır. Şagirdlərə ifa zamanı müvafiq jest və mimikadan istifadə etmək
tapşırılır. 
Bundan sonra şagirdlər rollarını ifa etməyə başlayırlar. Qalan şagirdlərə isə tapşırılır ki,
müşahidə aparsınlar. Səhnəcik bitdikdən sonra onların fikirləri dinlənilir, aktyorların oyunu
tamaşaçılar tərəfindən şərh olunur və qiymətləndirilir.
Yazı (üzündən köçürmə). Mətnin ikinci hissəsində kişinin üzünü göyə tutaraq dediyi
sözləri dəftərə köçürün.  
Nəticə:
Zarafatı elə etmək lazımdır ki, heç kimin xətrinə dəyməsin. Ağıllı, xeyirxah məs -
lə hətlərə qulaq asmaq ancaq xeyir gətirər.
Tətbiqetmə.
Bu mərhələdə iş qruplarda davam etdirilir. Qruplardan ikisi elə hekayə
fikirləşib danışır ki, burada qəhrəmanlardan birinin etdiyi zarafatdan digər tərəf incimir. Digər
iki qrupun təqdim etdiyi hekayədə isə zarafat əks tərəfin xətrinə dəyir.
Nümunə 1:
Balaca bacısına dondurma almaq üçün anası Səmədə 50 qəpik verdi. Səməd həyə tə
düşəndə gördü ki, dostları futbol oynayır. Həvəslə uşaqlara qoşuldu. Oyunun qızğın vaxtında
anasının səsini eşitdi. 
– Səməd, harada qaldın?
– Gəlirəm, ana!
Tez mağazaya qaçdı. Əlini cibinə atanda pulu tapmadı. Onun narahatlığını görən qonşusu
Cavad soruşdu:
– Nə olub, Səməd?
– Bacıma dondurma almalıydım. Deyəsən, həyətdə futbol oynayanda pulu itirmişəm.
– Nə qədər idi? 
– 50 qəpik!
Cavad cibindəki öz 50 qəpiyini gizlincə yerə atdı. Üzünü çevirib dedi:
– Bax, yerdəki sənin pulun deyil?
Səməd sevinib pulu götürdü. Amma bilmədi ki, pul Cavadındır. 
Dərslərin planlaşdırılması
V bölmə
140
Çap üçün deyil

---

Nümunə 2:
Zəng vuruldu. Müəllim sinfə daxil oldu. Uşaqlar ayağa qalxdılar. Müəllim onlarla salamlaşdı:
– Salam, uşaqlar!
– Salam, müəllim!
– Əyləşin!
Birdən sinifdən bərk səs gəldi. Nuray yerə yıxılmışdı. Hamı təəccüblə Nuraya baxdı. O
ağlayırdı. Müəllim Nurayın parta yoldaşı Rəşaddan soruşdu:
– Rəşad, Nuraya nə oldu?
– Müəllim, zarafat edirdim.
Rəşad Nurayın stulunu çəkmişdi.
İş dəftərinin 86-cı səhifəsindəki mövzu ilə bağlı tapşırıqlar yerinə yetirilir.
Dil qaydaları.
5-ci tapşırıq: mətndə göy rənglə verilmiş sözlərdən “başmaq” sözü quruluş -
ca mürəkkəb deyil. 6-cı tapşırıq yerinə yetirilir: 1-ci sütunda verilmiş mürəkkəb sözlər defislə,
2-ci sütundakılar bitişik yazılır:
ana-bala
soyuqqanlı
adət-ənənə
tozsoran
taxta-şalban
əlçatmaz
Dərslikdən nəzəri hissə oxunur və izah olunur. 
Dərsliyin 122-ci səhifəsindəki 7-8-ci tapşırıqlar, eləcə də iş dəftərinin 84-cü səhifəsindəki
dil qaydaları ilə bağlı tapşırıqlar yerinə yetirilir.
“MÜRƏKKƏB SÖZLƏR” MÖVZUSU ÜZRƏ QİYMƏTLƏNDİRMƏ
1. Hansı mürəkkəb söz düzgün yazılmayıb?
A) pambıq-yığan
B) tez-tez
C) qatar-qatar
2. Mürəkkəb söz hansıdır?
A) kitabxana
B) tozsoran
C) xeyirxahlıq
3. Mürəkkəb sözlərdən ibarət cərgəni göstərin.
A) yataqxana, dəmirçi, səkkizinci
B) kəklikotu, dəmiryolçu, gecə-gündüz
C) döyüşçülər, sənətkar, böyürtkən
4. Nə zaman mürəkkəb söz bitişik yazılır?
A) Sözlər təkrar olunduqda
B) Əksmənalı sözlər birləşdikdə
C) Müxtəlif mənalı sözlər birləşdikdə
5. Düzgün yazılış hansıdır?
A) soyuq-qanlı
B) soyuqqanlı
C) soyuq qanlı
6. Hansı cərgədəki mürəkkəb sözlərin hamısı düzgün yazılmışdır?
A) qızılgül, qapı-baca, böyük-kiçik
B) ağac-dələn, çobanyastığı, bir-bir
C) açıq-ürəkli, günəbaxan, qohum-qardaş
Dərslərin planlaşdırılması
YAXŞI NƏDİR, PİS NƏDİR
141
Çap üçün deyil

---

Dil qaydaları. İmla mətni:
Yazı. Hüsnxət. “L” hərfi. İş dəftəri, səh. 85.
Ev tapşırığı:
– Dərsliyin 122-ci səhifəsindəki 3-cü tapşırığı yazılı şəkildə yerinə yetirin.
Mətnin qəhrə manlarına münasibət bildirin.
Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır.
Dərs 61. XOCALI FACİƏSİ (2 saat)
Motivasiya.
Müəllim:
– “Faciə” sözünü necə izah edərsiniz?  
– Hansı hadisələri faciə adlandırmaq  olar?
– Faciə dedikdə ilk ağlınıza gələn söz hansıdır?
“Xocalı” cavabını alandan sonra bu hadisə haqqında şagirdlərin nə bildikləri soruşulur. 
Dərslikdən şeir oxunur və təhlil olunur. 
Suallar:
– Şeirin ilk 4 misrasını necə başa düşürsünüz? 
– Nə üçün Xocalı müsibəti “görünməz müsibət” adlanır? 
1-ci tapşırıq. Müəllimin yönəldici sualları ilə şagirdlər “Yerdə qalsa belə qan, Əl üzülər
dünyadan” misralarını izah edirlər: Xocalı faciəsini bütün dünya tanımalıdır. Əgər erməni
vəhşiliklərinə lazımi qiymət verilməsə, bu faciənin günahkarları cəzalanmasa, dünyada
ədalətə inam yox olar.
ÇOBANYASTIĞI (35 söz)
Çiçəklər çobanyastığı gülünə baxıb fikirləşirdi ki, nə üçün onun kirpikləri ağdır.
Bilmirdilər ki, günəş şüalarının sarı, qırmızı, narıncı, göy, çəhrayı rənglərinin içində
heç kəsin görmədiyi ağ rənglər də var. Çobanyastığı bu rəngi daha çox sevir.
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
1.1.1. Sual verməklə dinlədiyi fikrin ma -
hiyyətini aydınlaşdırır.
Dinlədiyi mətndəki məlumatlarla bağlı sual-
lar verir.
1.2.1. Müşahidə etdikləri, eşitdikləri və
oxuduqları haqqında  danışır. 
Oxuduqlarına, öyrəndiklərinə və eşit diklə -
rinə əsaslanaraq fikrə münasibət bildirir.
2.1.1. Rast gəldiyi yeni əşya və hadisələrin
adlarını  müəyyən edir. 
Mətndə təsvir olunan hadisələri adlandırır.
2.1.2. Öyrəndiyi yeni sözlərin mənasını
izah edir.
Mətndə rast gəldiyi ifadələrin mənasını izah
edir.
2.2.1. Müvafiq mətnləri müəyyən olunmuş
tə ləb lərə uyğun  sürətli, düzgün, şüurlu,
ifadəli oxu yur.
Sualları cavablandıraraq mətni şüurlu
oxuduğunu nümayiş etdirir.
3.1.2. Çap hərfləri ilə yazılmış mətni
üzündən köçürür.
Mətndə müəyyən olunmuş hissəni dəftərinə
köçürür.
Dərslərin planlaşdırılması
V bölmə
142
Çap üçün deyil

---